«Ён падышоў і спытаў: «Ты галодная, хочаш есці?» Беларуская пенсіянерка расказала, як знайшла шчасце ў вымушанай эміграцыі

Гэтая гісторыя пачалася па цяперашніх часах, на жаль, звыкла: звальненне, ператрус, пераслед, уцёкі за мяжу, поўны адчай. Але працягнулася яна сапраўды як у кіно, расказвае «Салідарнасць».

Ілюстрацыйны здымак. Фота: vecteezy.com

— У вядомым фільме гучала, што пасля 40 жыццё толькі пачынаецца. А я цяпер ведаю, што і пасля 60 можна пачаць жыць у сваё задавальненне, — усміхаецца Ганна (імя зменена ў мэтах бяспекі — С.).

«Я яшчэ не паспела пахаваць мамін прах, як да мяне дашлі з ператрусам»

— У Беларусі ў мяне была любімая праца ў сферы культуры, якой я аддала некалькі дзясяткаў гадоў. Працягвала працаваць і на пенсіі, — кажа суразмоўніца. — У 2021 годзе аднойчы даведалася, што ўнесена ў спісы на звальненне.

Вядома, я разумела, чаму апынулася ў тых спісах, як і іншыя мае калегі. Мы ўсе бралі ўдзел у падзеях 2020 года. Толькі я яшчэ была і незалежным назіральнікам.

І я вырашыла апярэдзіць адміністрацыю, не даць сябе звольніць, і сама напісала заяву. У прычыне ўказала, што не магу працаваць у такіх умовах. Так страціла сваю працу.

Мая дачка раней пераехала ў Польшчу, але з'ехаць да яе я не магла, у мяне заставалася мама. Я не збіралася яе кідаць. На жаль, у пачатку 2022 года мама захварэла на кавід і памерла.

А літаральна праз тыдзень я вымушана была ўцякаць з краіны. Толькі прайшло пахаванне, яшчэ не паспела пахаваць мамін прах, як да мяне прыйшлі з ператрусам.

Іх было чатыры амбалы — у балаклавах і з аўтаматамі. Яны прыйшлі да самотнай 62-гадовай жанчыны, забралі ўсю тэхніку і сказалі: добра, пахавай маму.

Мне далі зразумець, што неўзабаве вернуцца. Але сама я нават пасля гэтага не вырашылася б з'ехаць, была ў вельмі прыгнечаным стане.

Усё вырашылі мае сябры. Яны сказалі, што турмы я не вытрымаю, купілі мне білеты ў Грузію, дапамаглі сабраць рэчы і адвезлі ў аэрапорт.

Памятаю, як мы баяліся, што мяне затрымаюць проста там. Чалавек, які мяне праводзіў, сказаў, што з'едзе толькі пасля таго, як я дашлю яму сэлфі з самалёта.

Я прыляцела ў Грузію і стала прасіць гуманітарную візу ў польскай амбасадзе. Ніякіх дакументаў, якія пацвярджаюць, што ў адносінах да мяне прымяняліся рэпрэсіі, у мяне не было.

Калі пасля ператрусу я спытала, ці ёсць пратакол, на падставе якога ў мяне ўсё забралі, яны адказалі, што могуць мяне па яго адвезці. Канешне, я адмовілася з імі ехаць. Такім чынам у мяне з сабой аказаліся толькі некалькі лістоў са скаргамі, якія я пісала як назіральнік у 2020 годзе.

Але гэтага не хапіла, і ў візе мне адмовілі. Я жыла ў зусім чужых людзей, сяброў у гэтай краіне ў мяне не было, да таго ж захварэла на кавід.

У поўнай роспачы я напісала ліст консулу і ў ім апісала сваю сітуацыю. Гэта быў крык аб дапамозе, аб тым, што ў Польшчы жыве мой адзіны родны чалавек і што вярнуцца ў Беларусь я не магу. Праз некалькі дзён мне далі візу.

«У нейкі момант вырашыла вярнуцца ў Мінск, думала, у турму дык у турму, затое буду дома»

— Я прыляцела ў Польшчу, зняла пакой. Спыніцца ў дачкі не магла, у яе няма сваёй жылплошчы. 

Разумела, што доўга там не вытрымаю. І справа была не толькі ў грошах, хоць і яны заканчваліся. У мяне заставалася зусім невялікая сума з сабранага ў дарогу і картка з беларускай пенсіяй у 360 рублёў.

Але мне і псіхалагічна было вельмі цяжка, накрывала дэпрэсія. Я не бачыла свайго месца ў Польшчы, не разумела мовы. Не шукала працы, бо фізічнай працай займацца ўжо не магла.

У нейкі момант нават вырашыла больш не змагацца з абставінамі і вярнуцца ў Мінск. Думала, у турму дык у турму, затое буду дома.

Усе сваякі і сябры ў Беларусі мяне катэгарычна адгаворвалі. Дачка абяцала, што не кіне, што я абавязкова палюблю гэтую краіну.

Так мы і вырашылі: калі жорстка эканоміць, то я змагу пераехаць у яшчэ меншы пакойчык, дзе буду толькі начаваць, і нейкі час яшчэ пражывем, а там паглядзім.

Прыкладна з такімі думкамі я гуляла па горадзе кожны дзень, спрабуючы неяк развеяцца. Было лета, я зайшла ў парк, села на лаўку і чытала кніжку ў тэлефоне.

Насупраць сядзеў мужчына. Але ці мала ў парку розных людзей? Я звярнула на яго ўвагу, калі ён закурыў цыгарэту. Мне таксама захацелася курыць.

Мы курылі і ўсміхаліся адзін аднаму. А потым ён падышоў да мяне, спачатку паспрабаваў загаварыць па-польску, але, убачыўшы маю рэакцыю, спытаў па-руску: «Ты галодная, хочаш есці?» Такое нетыповае для знаёмства пытанне. Я сказала, хачу, і мы пайшлі ў KFC.

Так я пазнаёмілася з Яракам. Мы пачалі гуляць разам, ён паказваў мне Варшаву, расказваў шмат цікавага.

Запрасіў да сябе дадому, я ўбачыла… шэсць катоў і проста растала! Я кашатніца, але ў мяне ніколі больш за аднаго ката не было.

Тут і далей фота: з архіва гераіні

Тым часам мае зберажэнні практычна скончыліся, і я стала шукаць сабе тое самае месца, дзе магла б начаваць. Ярак даведаўся і проста сказаў: «Пераязджай да мяне».

— Колькі вы былі знаёмыя да таго моманту?

— Зусім нядоўга, можа, пару месяцаў. Я перапытала некалькі разоў: «Ці добра ты падумаў, таму што калі ты мяне потым выганіш, мне ісці няма куды».

— Там не было чаго нават думаць, — з лёгкім акцэнтам упэўнена паўтарыў свой адказ Ярак, які да гэтага ўважліва слухаў добра знаёмую гісторыю Ганны.

— Так мы і сышліся, — падсумавала яна. — Цяпер нам абодвум па 66 гадоў. Мы абодва самотныя, абодва кашатнікі, абодва не балбатуны, можам сядзець маўчаць гадзінамі – і нам добра. А можам расказваць усё запар — і нам цікава.

— Колькі вы ўжо разам?

— Хутка будзе тры гады. Ярак вельмі падобны да майго нябожчыка мужа, мне з ім таксама цёпла і спакойна, ён ахутвае мяне такім жа клопатам.

Нядаўна мы якраз успаміналі, што ні разу не тое што не пасварыліся, а нават не адчулі ніякага холаду.

— А як жа кажуць, што з узростам сыходзіцца складаней, таму што ў людзей ужо столькі сваіх звычак, ад якіх яны не могуць адмовіцца?

— А ў нас нават шкодныя звычкі супалі (смяецца). Мы абодва курым, але амаль не п'ем спіртнога.

«Адносіны мы не афармлялі, планаў не будуем, марым быць разам»

— Вы ўсё ж вырашылі вучыцца і, здаецца, знайшлі сабе кучу заняткаў?

— Ярак выдатна гаворыць па-руску і ўсё разумее. Але я вырашыла вывучыць польскую. Да моманту нашага знаёмства ведала толькі «dzień dobry, przepraszam, do widzenia» (з польск. — Добры дзень, прашу прабачэння, да пабачэння).

Цяпер хаджу на курсы, мы стараемся размаўляць адзін з адным па-польску. Да таго ж каты разумеюць толькі гэтую мову (смяецца). Я гляджу фільмы на польскай, Ярак мне купляе аўдыёкніжкі.

Першая кніга, якую я праслухала на польскай мове, была «Майстар і Маргарыта», потым пачала слухаць «Гары Потэра». Чытаць таксама спрабую. Апошні свой тэст на ўзровень В1 я напісала з вынікам 95%.

Ярак водзіць мяне па польскіх тэатрах, а я яго — па беларускіх. Ён усё разумее і яму падабаецца. Любім выставы, канцэрты. Лёталі да маіх сяброў у Літву і да сяброў Ярака ў Нямеччыну.

Усе вандроўкі арганізуе ён. Плавалі на параходзе па Мазурскіх азёрах, там прырода вельмі прыгожая, гэта было незабыўна: лебедзі, шмат іншых птушак, заліўныя лугі, і раптам проста перад носам карабля нехта хутка пераплыў на другі бераг. Мы думалі, выдра, а яна выйшла, абтрэслася — аказалася вавёрка, уяўляеце! Першы раз бачыла, як плавае вавёрка.

— Выбачыце за нерамантычнае пытанне, але атрымліваецца, што вы цалкам трапілі ў залежнасць ад мужчыны, у першую чаргу, матэрыяльную. Кагосьці з вас гэта бянтэжыць?

— Я не адчуваю залежнасці. Ярак умее так рабіць, што я не адчуваю сябе залежнай. У мяне па-ранейшаму застаецца мой маленькі прыбытак. Я аплачваю сабе моўныя курсы і яшчэ нейкія дробязі.

Аб даходах Ярэка я нічога не ведаю і ніколі нават не спрабавала даведацца. Ён таксама пенсіянер, апошнія 15 год да выхаду на пенсію працаваў на мытні.

Пасля 65 гадоў мы абодва аформілі сабе карты для бясплатнага праезду ў гарадскім і прыгарадным транспарце. Такія карты каштуюць 50 злотых у год (12 еўра).

У цягніках далёкага кірунку ў нас зніжка 30%, у басейне зніжка 50%, вялікія зніжкі ў музеях. Я ведаю, што пенсіянерам і многія лекі выдаюць бясплатна, але, на шчасце, на практыцы мы гэтага не правяралі.

На Вялікдзень і Каляды працоўны прафсаюз Ярака аплачвае яму падарунак на 50-70 долараў. Ён сам выбірае, а яны набываюць.

Мне ён дапамагае з афармленнем усіх дакументаў, запаўняе ўсе анкеты, а потым проста бярэ за руку і вядзе куды трэба. Калі скончыўся мой беларускі пашпарт, Ярэк дапамог атрымаць Карту побыту і зрабіць дарожны пашпарт, каб мы маглі падарожнічаць.

Там было столькі папер, сама б я з гэтым дакладна не справілася.

Наогул, калі папраўдзе, я баюся казаць, што мне нешта падабаецца, нечага хочацца, таму што яно неўзабаве з'яўляецца ў нас.

Напрыклад, нядаўна я пайшла на хор, Ярак тут жа купіў мне клавішы, каб мне было лягчэй развучваць партыі.

— Але вы не толькі хорам займаецеся?

— Тут шмат беларускіх творчых суполак. Яшчэ займаюся тэатрам, вельмі яго люблю. Атрымліваецца, у мяне ёсць творчасць, Ярак і каты — пра што яшчэ можна марыць? Жыццё набыла сэнс.

Адносіны мы не афармлялі, планаў не будуем, марым быць разам. Проста разам столькі, колькі нам адмерана.

Ведаеце, раней я глядзела на ўзроставыя парачкі і думала, якімі павінны быць адносіны, каб людзі ў такім узросце хадзілі, трымаючыся за рукі, як падлеткі? Тут такіх пар шмат.

Цяпер мы з Яракам таксама ходзім, трымаючыся за рукі, і я разумею, што гэта значыць. У першую чаргу, гэта праява клопату адзін пра аднаго.

— Ці думалі вы тры гады таму, калі хадзілі па горадзе, марачы зняць пакойчык, што будзеце жыць у цэнтры Варшавы з выдатным мужчынам?

— Вядома, не думала. Некалі ў мяне была добрая сям'я, муж памёр, і я не збіралася выходзіць замуж другі раз. Дачка неяк хацела мяне зарэгістраваць на сайце знаёмстваў, але мы гэта адклалі.

Я заўсёды верыла ў Бога, верыла ў тое, што, калі зачыняюцца адны дзверы, абавязкова недзе адчыняюцца іншыя.

У мяне бывае настальгія па хаце, па Беларусі. Усё ж там усё маё жыццё прайшло. Але я разумею, якім бы зараз было маё жыццё за пенсію 360 рублёў. 

Я ж камунікую са знаёмымі, у большасці мэта дажыць да наступнай пенсіі. Стэлефаноўваюся з былымі калегамі, кажуць, што страшна стала мець зносіны ў калектыве нават з сябрамі, усе баяцца даносу, таму што звальненні працягваюцца.

— А Польшчу вы змаглі палюбіць, знайшлі тут сваё месца?

— Я знайшла тут Ярака. Мы абое любім уражанні і разумеем, што гэта самае каштоўнае.

Цешымся, што мы пенсіянеры і раніцай можна спаць, колькі хочаш, і нікуды не спяшацца. Неяк ён зрабіў мне сюрпрыз, проста раніцай кажа: «Запрашаю цябе на śniadanie (з польск. — сняданак)». І павёз мяне кудысьці. А прыехалі мы снедаць у катакафэ.

І ў гэтым ён увесь — увесь час шукае, як мяне здзівіць.

— Ярак, чым вам спадабалася Ганна?

— Яна спакойная. І прыгожая, вядома.

Каментары да артыкула