Падпал у віленскай IKEA летась зладзіў украінскі падлетак. Ён захоўваў на вакзале сумку з выбухоўкай, тэлефонамі і вібратарамі

Амерыканскае выданне The New York Times апублікавала расследаванне аб падпале крамы IKEA ў Вільні, які адбыўся 9 траўня 2024 года. Галоўны падазраваны — 17-гадовы (на момант злачынства) украінец Даніла Бардадым, якога літоўскія спецслужбы лічаць адным з выканаўцаў патэнцыйнай дыверсійнай кампаніі, каардынаванай з Расіі.

IKEA ў Вільні. Фота: ikealithuania.teamtailor.com

Вядома, што Даніла Бардадым вырас у Херсоне, ягоная маці жыве там дагэтуль.

NYT піша, што заходнія спецслужбы ўсё часцей фіксуюць спробы Расіі выкарыстоўваць людзей з трэціх краін — асабліва маладых — для нападаў у Еўропе, маскіруючы гэта пад «працу за грошы». У выпадку з Бардадымам гаворка ідзе пра падлетка, які аказаўся ўцягнуты ў небяспечную гульню і стаў зброяй у чужой вайне.

Увогуле за апошнія два гады нямала гандлёвых цэнтраў, складоў, падводных кабеляў і чыгунак у Еўропе пацярпела ў выніку таго, што Цэнтр стратэгічных і міжнародных даследаванняў апісвае як імкненне пасеяць хаос пад кіраўніцтвам расійскай вайсковай разведкі — ГРУ.

У справе з падпалам крамы IKEA ёсць вельмі дзіўны эпізод. У камеры захоўвання на вакзале ў Вільні Бардадым пакінуў сумку, у якой ляжалі выбухоўка, шэсць мабільных тэлефонаў, чатыры дэтанатары — і чамусьці два вібратары. Іх прызначэнне праваахоўным органам дагэтуль незразумела, але яны фігуруюць у справе як «прадметы невыразнага выкарыстання».

Следчыя ўпэўненыя, што хлопец дзейнічаў не адзін. Вясной 2024 года ён і ягоны саўдзельнік сустрэліся ў Польшчы з куратарамі, ад якіх атрымалі заказ — падпалы і выбухі ў Літве і Латвіі за 10000 еўра. Кантакт з заказчыкамі ішоў праз Telegram і кітайскі мабільны дадатак Zangi — малавядомую платформу, якая дазваляе абменьвацца паведамленнямі і файламі за межамі поля зроку заходніх спецслужбаў.

8 мая 2024 года Бардадым усталяваў у IKEA самаробную запальную прыладу з гадзінным механізмам і на наступны дзень вярнуўся, каб зняць відэа пажару. Запіс ён адправіў куратарам, пазбавіўся ад астатніх улік, пераапрануўся і паехаў у Варшаву. Там, паводле звестак NYT, ён атрымаў «аплату» — седан BMW 530. Але наяўных грошай яму не далі.

На гэтым гісторыя не скончылася. Ужо 13 мая Бардадым вярнуўся ў Літву, каб выканаць наступны тэракт. Ён зноў накіраваўся да сваёй схованкі — мяркуючы па ўсім, па чарговую партыю абсталявання. Але па дарозе ў Рыгу яго затрымалі пад Панявежысам супрацоўнікі крымінальнай паліцыі і спецназа «Арас». У хлопца пры сабе зноў былі выбухоўка і інструкцыі па яе ўжыванні.

Літоўскія следчыя лічаць, што Бардадыма і іншых удзельнікаў нападу на IKEA ў асноўным матывавалі грошы.

У мінулым месяцы генеральны пракурор Літвы Артурас Урбеліс назваў іх «маладымі людзьмі, якім відавочна не хапае жыццёвага досведу «і якія праз канфлікт» апынуліся ў цяжкім матэрыяльным становішчы». Ён дадаў, што яны, магчыма, «не разумелі канчатковай мэты» тых, хто, хаваючыся за псеўданімамі ў сацыяльных сетках, замаўляў і накіроўваў іх працу.

Людзі, якіх вярбуе ГРУ, «відавочна не прафесіяналы, бо іх лёгка злавіць, яны часта знаходзяцца ў цяжкім фінансавым становішчы і іх прыцягваюць «прапановы хуткіх і лёгкіх грошай», сказаў дырэктар Дэпартамента дзяржбяспекі Дарус Яўнішкіс. Прыцягваючы навабранцаў у сацсетках, расійскія спецслужбы «проста закідваюць рыбалоўную сетку, каб паглядзець, хто клюне», дадаў ён.

На пытанне, ці ўдалося знайсці якія-небудзь доказы таго, што Бардадым свядома запісаўся ў дыверсанты, генеральная пракуратура Літвы адказала, што «няма ніякай інфармацыі, якая сведчыць пра тое, што абвінавачаны прытрымліваецца прарасійскіх поглядаў».

Каментары да артыкула