Хто такі Вярхоўны лідар Ірана аятала Алі Хаменеі і наколькі ўплывовая яго сям'я
Аятала Алі Хаменеі — толькі другі Вярхоўны лідар краіны з часоў Ісламскай рэвалюцыі 1979 года і займае гэтую пасаду з 1989 года. Маладыя іранцы ніколі не жылі ў краіне без яго кіравання.
Фота: Office of the Iranian Supreme Leader via AP
Прэзідэнт ЗША Дональд Трамп нібыта адхіліў план Ізраіля па забойстве Вярхоўнага лідара Ірана аяталы Алі Хаменеі падчас цяперашняга канфлікту, назваўшы гэта «не лепшай ідэяй», піша Бі-бі-сі.
Акрамя заяўленай мэты Ізраіля — знішчыць ядзерную пагрозу з боку Ірана, прэм'ер-міністр Біньямін Нетаньяху сказаў, што ізраільскія атакі могуць прывесці да змены ўлады ў Іране. Раней ён звяртаўся да іранскага народа і заклікаў яго паўстаць супраць сваіх лідараў.
Аятала Алі Хаменеі — толькі другі Вярхоўны лідар краіны з часоў Ісламскай рэвалюцыі 1979 года і займае гэтую пасаду з 1989 года. Маладыя іранцы ніколі не жылі ў краіне без яго кіравання.
Ён знаходзіцца ў цэнтры складанай сістэмы канкуруючых цэнтраў улады — можа накласці вета на любое дзяржаўнае рашэнне і асабіста выбірае кандыдатаў на дзяржаўныя пасады. Ён нарадзіўся ў Мешхедзе, другім па велічыні горадзе Ірана, у 1939 годзе.
Быў другім дзіцем з васьмі ў рэлігійнай сям'і. Яго бацька быў святаром сярэдняга рангу з шыіцкай галіны ісламу, дамінуючай у Іране.
Яго адукацыя была заснавана на вывучэнні Карана, і ўжо ў 11 гадоў ён стаў святаром.
Аднак, як і многія іншыя рэлігійныя лідары таго часу, ён займаўся не толькі духоўнай, але і палітычнай дзейнасцю.
Хаменеі быў таленавітым аратарам і далучыўся да крытыкаў шаха Ірана — манарха, якога пасля зрынула Ісламская рэвалюцыя.
Шмат гадоў ён жыў у падполлі або знаходзіўся ў турме. Яго шэсць разоў арыштоўвала таемная паліцыя шаха — ён падвяргаўся катаванням і ўнутранай ссылцы.
Праз год пасля Ісламскай рэвалюцыі 1979 года аятала Рухала Хамейні прызначыў яго імамам пятнічнай малітвы ў сталіцы Тэгеране.
У 1981 годзе Хаменеі быў абраны прэзідэнтам, а ў 1989 годзе, пасля смерці Хамейні ва ўзросце 86 гадоў, ён быў абраны пераемнікам рэлігійнага старэйшыны.
Наколькі магутны яго сын Маджтаба?
Вярхоўны лідар Ірана Алі Хаменеі рэдка з'язджае за мяжу і, як паведамляецца, жыве сціпла ў рэзідэнцыі ў цэнтры Тэгерана са сваёй жонкай.
Кажуць, што ён любіць садоўніцтва і паэзію; вядома, што ў юнацтве ён курыў, што незвычайна для рэлігійнай фігуры ў Іране. Ён страціў здольнасць карыстацца правай рукой пасля замаху на сваё жыццё ў 1980-х гадах.
У яго і яго жонкі, Мансур Хаджастэх Багер-заде, шасцёра дзяцей — чатыры сыны і дзве дачкі.
Сям'я Хаменеі рэдка з'яўляецца на публіцы ці ў СМІ, а афіцыйная і правераная інфармацыя аб прыватным жыцці яго дзяцей абмежаваная.
З яго чатырох сыноў самы вядомы Маджтаба — другі па старшынстве. Ён грае важную ролю ў коле найбліжэйшых дарадцаў свайго бацькі. Маджтаба вучыўся ў школе «Алаві» ў Тэгеране — навучальнай установе, дзе традыцыйна атрымліваюць адукацыю дзеці высокапастаўленых чыноўнікаў Ісламскай Рэспублікі.
Ён жанаты з дачкой Голам-Алі Хадад-Адэла, уплывовага кансерватыўнага дзеяча, у той час, калі сам Маджтаба яшчэ не быў святаром і толькі планаваў пачаць навучанне ў семінарыі ў Куме.
Ён пачаў сваю фармальную рэлігійную адукацыю ва ўзросце 30 гадоў у гарадской семінарыі Кум — самай вядомай шыіцкай духоўнай навучальнай установе ў Іране.
У сярэдзіне 2000-х уплыў Маджтабы на палітычную сферу стаў больш прыкметным, хоць гэта рэдка прызнаецца ў СМІ.
Ён апынуўся ў цэнтры ўвагі пасля спрэчных прэзідэнцкіх выбараў 2004 года, калі адзін з вядучых кандыдатаў, Мехдзі Карубі, публічна абвінаваціў Маджтабу ва ўмяшанні за кулісамі на карысць Махмуда Ахмадзінежада ў адкрытым лісце аятале Хаменеі.
З 2010-х гадоў яго часта лічаць адной з самых уплывовых фігур у Ісламскай Рэспубліцы. Ёсць непацверджаныя сведчанні, што менавіта ён з'яўляецца фаварытам Хаменеі на ролю пераемніка. Аднак некаторыя афіцыйныя крыніцы гэта адмаўляюць.
Хоць Алі Хаменеі не з'яўляецца манархам і не можа фармальна перадаць уладу свайму сыну, Маджтаба мае значны ўплыў у колах жорсткай лініі, асабліва ў офісе Вярхоўнага лідара, які часта мае большую вагу, чым афіцыйныя канстытуцыйныя інстытуты.
Мустафа Хаменеі — старэйшы сын у сям'і. Яго жонка — дачка Азізалы Хашвегта, рашуча кансерватыўнага традыцыйнага святара.
І Мустафа, і Маджтаба ваявалі на перадавой падчас ірана-іракскай вайны ў 1980-х гадах.
Трэці сын Алі Хаменеі — Масуд, нарадзіўся ў 1972 годзе. Ён жанаты на Сюзан Харазі, дачкі Мохсена Харазі — вядомага святара, звязанага з кансерватыўнай асацыяцыяй выкладчыкаў семінарыі ў кумі, і сястры Махамада Садэга Харазі — былога дыпламата з рэфармісцкімі поглядамі.
Масуд Хаменеі трымаецца ў баку ад палітычнага жыцця, і пра яго амаль нічога не вядома публічна.
Раней ён узначальваў офіс, які займаецца захаваннем і папулярызацыяй прац яго бацькі і выконвае ролю галоўнага прапагандысцкага інструмента аяталы Хаменеі. Таксама ён адказваў за падрыхтоўку біяграфіі і мемуараў бацькі.
Малодшы сын, Мейсам, нарадзіўся ў 1977 годзе. Як і трое яго старэйшых братоў, ён таксама святар.
Яго жонка, імя якой не згадваецца ў СМІ, дачка Махмуда Лалачыяна, багатага і ўплывовага гандляра, які фінансава падтрымліваў рэвалюцыйных духоўных дзеячаў да рэвалюцыі 1979 года.
Мейсам працаваў разам са сваім братам Масудам у офісе па захаванні і публікацыі твораў бацькі.
Дзве дачкі
Бушра і Хаду — самыя маладыя члены сям'і, якія нарадзіліся пасля рэвалюцыі 1979 года.
Бушра нарадзілася ў 1980 годзе і замужам за Махамадам-Джавідам Махамадзі Галпаегані, сынам Галамхасейна (Махамада) Махамадзі Галпаегані, які з'яўляецца кіраўніком апарата офіса Хаменеі.
Хада, малодшае дзіця іранскага лідэра, нарадзілася ў 1981 годзе. Яна замужам за Месбахам аль-Хадай Багеры Кані, які вывучаў маркетынг і выкладаў ва ўніверсітэце імама Садыка.