Ci praŭda, što pa-biełarusku nie kažuć «dobraj ranicy»?
Fota: Megan Lorenz, onebigphoto.com
U kamientarach da artykuła «Jak vitacca pa-biełarusku» razharełasia sprečka adnosna ŭžyvańnia ŭ biełaruskaj movie vyrazu «dobraj ranicy». Čytačy adznačajuć: ad samaha ranku treba kazać «dzień dobry».
U inšych słavianskich movach anałahi «dobraj ranicy» sustrakajucca. Naprykład, «dobroho ranku» va ŭkrainskaj ci «dobré ráno» ŭ češskaj i słavackaj. Ale niekatoryja słavianie ad samaj ranicy kažuć «dzień dobry». Naprykład, palaki — «dzień dobry».
«Na šmatlikich forumach ludzi vykazvajucca, što im padabajecca havaryć «dobraj ranicy» i «dabranak». A kali padabajecca, to čamu zabaraniać? — kaža Nastaśsia Roŭda, vykładčyk «Mova Nanova – Maładziečna». — Niahledziačy na toje, što sama hety varyjant nie ŭžyvaju, bo viedaju pra jaho «nienarmatyŭnaść».
Kiraŭnik i vykładčyk kursaŭ «Mova Nanova» Hleb Łabadzienka zhadvaje: «Adnym z najvialikšych aŭtarytetaŭ u biełaruskaj movie dla mianie zastajecca śvietłaj pamiaci Juraś Bušlakoŭ, moj nastaŭnik i siabar. Spadar Juraś zaŭždy kazaŭ, što «dobraj ranicy» kazać nielha, što heta kalka. Tamu, kirujučysia pryncypam čyścini movy, treba zvažać na heta».
Ale zabaraniać niekamu tak kazać Łabadzienka nie ličyć mahčymym: «Jak kazaŭ vialiki Kupała, «biełaruskaj ja pieśni ŭładar» — i kožny biełaruskamoŭny čałaviek moža paŭtaryć heta za Pieśniarom. Nivodzin narod u śviecie nie havoryć na litaraturnaj movie — tamu ja nie prychilnik mietadaŭ «moŭnaj palicyi», kab adrazu bić liniejkaj pa iłbie taho, chto adchilajecca ad normy».
«Histaryčna hety zvarot nie maje hruntu. Sapraŭdy, u biełaruskaj movie jon nie zafiksavany, u dyjalektnaj praktycy taksama, — tłumačyć movaznaŭca Vincuk Viačorka. — Adnak pad upłyvam inšych movaŭ (u našaj situacyi chutčej za ŭsio heta rasijskaja) jon raspaŭsiudziŭsia, jaho ŭžyvajuć. Nie dumaju, što jaho treba kalonym žalezam vypalvać. Słova «ranak», słova «ranica» — biełaruskija. Užyvańnie «dobraj ranicy» nie piarečyć zadačam źbieražeńnia samabytnaści biełaruskaj movy».
Viačorka miarkuje, što i sami rasiejcy, chutčej za ŭsio, ŭziali taki zvarot ad niemcaŭ ci francuzaŭ. Sialanskim tradycyjnym kulturam jon nie ŭłaścivy: «Ranica jak asobnaja para nie vyłučajecca, adrazu pačynajecca pracoŭny dzień». Mahčyma, taki zvarot źjaviŭsia ŭ rasijskaj kala XVIII stahodździa, kaža movaznaŭca.
A voś «pryvit» Viačorka nie rekamienduje ŭžyvać. Chacia pa-ŭkrainsku kažuć «privit», a pa-rusku — «priviet», heta hučyć niedarečna pa-biełarusku, miarkuje jon. Pa-našamu lepš: vitaju!