«Pahladzi na pialościstuju kvietku» — italjanski treciakłaśnik vynajšaŭ novaje słova, jakoje ŭsim spadabałasia
Usia Italija abmiarkoŭvaje słova «petaloso», jakoje prydumaŭ treciakłaśnik Matea. Jano pierakładajecca jak «jaki vałodaje vialikaj kolkaściu pialostkaŭ» — moža być, pa-biełarusku było b «pialościsty».
Ab nieałahiźmie stała viadoma dziakujučy nastaŭnicy Matea, jakaja padhavaryła jaho napisać list u linhvistyčnuju Akademiju Kruska, a zatym apublikavała ŭ siabie ŭ fejsbuku adkaz navukoŭcaŭ. I Matea, i jaho nastaŭnica prasłavilisia na ŭsiu krainu, a samo słova ŭžo vykarystoŭvajuć u rekłamie dziasiatki brendaŭ. «Mieduza» raspaviadaje historyju ŭźniknieńnia petaloso.
23 lutaha 2016 hoda Marhieryta Aŭrora, nastaŭnica małodšych kłasaŭ sa škoły ŭ Kaparo (rehijon Emilija-Ramańja) apublikavała ŭ svaim fejsbuku post: «Niekalki tydniaŭ tamu padčas vyvučeńnia prymietnikaŭ moj vučań napisaŭ pra kvietku, što jana — petaloso. Hetaje słova, chaj i niaisnaje, spadabałasia mnie, i ja prapanavała adpravić jaho ŭ Akademiju Kruska na acenku. Siońnia my atrymali adkaz, jasny i vyčarpalny. Dla mianie jon kaštuje jak tysiača ŭrokaŭ italjanskaj. Dziakuj majmu maleńkamu vynachodniku Matea».
Jak raspavioŭ paśla sam chłopčyk, nastaŭnica dała kłasu zadańnie napisać pa dva prymietniki da nazoŭnikaŭ. Da słova «kvietka» Matea vyrašyŭ napisać słovy profumato (duchmiany) i petaloso («bo ŭ kvietki mnostva pialostkaŭ»). Jak vidać na zdymku sšytka Matea, nastaŭnica padkreśliła čyrvonym słova petaloso, prypisaŭšy: «Pryhožaja pamyłka».
«Słova zdałosia mnie pierakanaŭčym, tamu ja vyrašyła spytać, što pra jaho dumajuć u [Akademii] Kruska», — raspaviała Marhieryta Aŭrora vydańniu Corriere della Sera. — Ja patłumačyła vučniam, što heta za ŭstanova… i paprasiła Matea napisać im list. Jon daŭ mnie vypravić u im pamyłki i paprasiŭ adnakłaśnicu pierapisać jaho pryhožym počyrkam».
Akademija Kruska (Accademia della Crusca) — fłarencijski instytut, zasnavany ŭ XVI stahodździ, adna z samych aŭtarytetnych ustanoŭ u halinie linhvistyki i fiłałohii italjanskaj movy. U liście navukoŭcam Matea patłumačyŭ, što jaho nastaŭnicy i siabram spadabałasia vynajdzienaje im słova, i spytaŭ, ci nielha ŭklučyć jaho ŭ słoŭnik. Praz try tydni z akademii byŭ atrymany adkaz (apublikavany na sajcie instytuta).
Supracoŭnica instytuta Maryja Kryścina Torkja, jakaja śpiecyjalizujecca na sacyjalinhvistycy, napisała Matea, što słova petaloso składziena pravilna — pa anałohii ź inšymi słovami z afiksaŭ oso, jaki pakazvaje na najaŭnaść u vialikaj stupieni niejkaj prykmiety. Takim ža čynam, pakazała jana, ŭtvorany słovy peloso («vałasaty», ad pelo — «vałasy»), coraggioso («śmieły», ad coraggio — «śmiełaść»).
U toj ža čas, napisała Torkja, «słovy nie traplajuć u słoŭnik, kali ich chtości prydumlaje, navat kali jany pryhožyja i karysnyja»: «Kab novaje słova ŭvajšło ŭ słoŭnik, nieabchodna, kab mnohija ludzi jaho ŭžyvali i razumieli». Tork padbadzioryła chłopčyka, vykazaŭšy zdahadku, što kali ŭsie pačnuć vykarystoŭvać hetaje słova i kazać, da prykładu, «Jakaja pialościstaja hetaja kvietka!», to składalniki ŭklučać jaho ŭ słoŭnik.
U intervju La Repubblica Torkja raspaviała, što jaje kranuła surjoznaść, ź jakoj Matea abhruntavaŭ pretenzii na ŭklučeńnie svajho słova ŭ słoŭniki italjanskaj movy, tamu jana vyrašyła napisać jamu razhornuty adkaz.
«Mnie padałosia važnym napisać adkaz, kab dapamahčy jamu zrazumieć, jak uładkavana mova, čamu słovy traplajuć ci nie traplajuć u słoŭnik. Ja nie chacieła prosta skazać jamu: «Nie, akademija nie maje paŭnamoctvaŭ ŭklučyć słova ŭ słoŭnik», — zajaviła jana Corriere Fiorentino.
Na nastupny dzień paśla taho, jak pra list z akademii raspaviała nastaŭnica Matea, historyja trapiła ŭ najbujniejšyja italjanskija ŚMI, a karystalniki sacsietak pačali raspaŭsiudžvać chešteh #petaloso. Adnym z tych, chto pierapościŭ artykuł u La Repubblica, akazaŭsia premjer-ministr Italii Matea Renca.
Nie mienš aktyŭna ŭ kampaniju ŭklučylisia brendy. Windows prapanavała karystalnikam zrabić «pialościstymi» pracoŭnyja stały, a Samsung u rekłamie smartfona Galaxy S7 Edge abjadnała petaloso z novymi acenkami Facebook, prapanavaŭšy adpaviedny emodzi ŭ vyhladzie kvietki. Rekłamnyja pasty z vykarystańniem słova apublikavali aŭtamabilnyja brendy Fiat, Opel i Kia, kaśmietyčnyja Nivea, Vichy i Kiko, kampanii Nikon i Swatch, a taksama aryjentavanyja na dziciačuju aŭdytoryju Disney Junior, Kinder i Lego. Petaloso ekspłuatavaŭ navat italjanski telekanał FOX, paviesili zdymki hieraini «chadziačyja mierćviaki» Kerał z podpisam «Pahladzi na pialościstyja kvietki» (u čaćviortym siezonie sieryjała Kerał paprasiła dziaŭčynku pahladzieć na kvietki i paśla hetaha zastreliła jaje).
Aŭtarytetnaja italjanskaja encykłapiedyja «Trekani» prapanavała svaim padpisčykam u fejsbuku padtrymać kampaniju i ŭjavić, jak słova vykarystoŭvali b italjanskija paety. U jakaści prykładu «Trekani» ŭstavili petaloso ŭ radki vierša «Da Silvii» paeta Džakoma Leapardzi, italjanskaha sučaśnika Puškina. Karystalniki internetu navat pasprabavali ŭklučyć petaloso u italjanski Vikisłoŭnik, ale maderatary vydalili staronku.
Mnohija ŭspryniali adabralny adkaz akademii Kruska na list chłopčyka jak faktyčnuju zhodu ŭklučyć petaloso u słoŭnik. U internecie źjavilisia žarty pra inšyja prymietniki, nibyta ŭchvalenyja akademijaj. Proźvišča premjer-ministra Renca nieadkładna pieratvaryli ŭ prymietnik renzoso sa mnostvam značeńniaŭ: ad «rečy, zroblenaj paviarchoŭna biez usialakaj łohiki» da «čałavieka, jaki chłusić».
Na pytańnie, ci moža hetaja kampanija sapraŭdy pryvieści da ŭklučeńnia petaloso u słoŭniki, supracoŭnica akademii Kruska Maryja Kryścina Tork adkazała: «Ciažka davać prahnozy, ale moža być — čamu b i nie?»