Čym ciapier zajmajucca teleprapahandysty 1990-ch i 2000-ch
Na minułym tydni Alaksandar Łukašenka źmianiŭ kiraŭnikoŭ najbujniejšych dziaržaŭnych medyja. Skarystaŭšysia nahodaj, Radyjo Svaboda vyśviatliła, jak skłaŭsia los paznavalnych teleprapahandystaŭ 1990-ch — 2000-ch.
Jury Azaronak: aŭtar «Dziaciej chłuśni» ŭtojvaje miesca pracy
Čym zapomniŭsia. Vypusknik Biełaruskaj dziaržaŭnaj akademii mastactvaŭ Jury Azaronak staŭ šyroka viadomy paśla taho, jak u 1995 hodzie źniaŭ dakumentalny film «Nianaviść: dzieci chłuśni», u jakim paraŭnoŭvaŭ apazycyju z kalabarantami i aktyŭna vykarystoŭvaŭ archiŭnuju kinachroniku peryjadu nacystoŭskaj akupacyi.
Stužka źjaviłasia na teleekranach napiaredadni pieršaha ŭ historyi suverennaj Biełarusi referendumu, jaki źmianiŭ status biełaruskaj movy i skasavaŭ histaryčnuju symboliku — bieł-čyrvona-bieły ściah i hierb «Pahonia».
Paśla Azaronak vypuściŭ jašče prapahandysckija filmy «Zakulisa» i «Tajemnyja spružyny palityki» — akurat pierad referendumam 1996 hodu i prezydenckimi vybarami 2001-ha.
Azaronak, ź jakim sudzilisia apazycyjnyja palityki, a Mikoła Statkievič navat daŭ jamu poŭchu, zahadvaŭ litaraturna-dramatyčnaj redakcyjaj Nacyjanalnaj dziaržaŭnaj teleradyjokampanii Biełarusi (NDTRK) i infarmacyjnym adździełam Biełaruskaha patryjatyčnaha sajuzu moładzi, byŭ pres-sakratarom Hienprakuratury Biełarusi (jakuju tady ŭznačalvaŭ Viktar Šejman), a ŭ 2005 hodzie dasiahnuŭ karjernaha piku — byŭ pryznačany namieśnikam staršyni NDTRK.
Praŭda, pratrymaŭsia na hetaj pasadzie ŭsiaho try hady i byŭ zvolnieny za «prastupak, niesumiaščalny sa znachodžańniem na dziaržaŭnaj słužbie». Nibyta paśla Eŭravizii-2008 Azaronak viarnuŭsia ź Białhradu paźniej, čym usia delehacyja, z pryčyny złoŭžyvańnia alkaholem.
Što robić ciapier. Paśla Azaronak, jaki nazyvaŭ siabie «čałaviekam prezydenta» i atrymaŭ ad Łukašenki zvańnie «Zasłužany dziajač kultury Respubliki Biełaruś», kiravaŭ telekanałam dla hłuchich «Žest-TV»
U studzieni 2014 hodu ŭ interviju «Narodnaj Voli» jon paviedamiŭ, što pracuje ŭ adździele infarmacyi i hramadzkich suviaziaŭ Upraŭleńnia spravami prezydenta, jakoje tady ŭznačalvaŭ Šejman.
Adnak ciapier u razmovie z karespandentam Svabody va Ŭpraŭleńni nie pryhadali takoha supracoŭnika i skazali, što takoha adździełu ciapier naahuł nie isnuje.
Taksama raniej paviedamlałasia, što Azaronak pracuje na pravasłaŭny telekanał «Sajuz», adnak i tam skazali što nia viedajuć takoha supracoŭnika.
«U prazrystym asiarodździ vakoł mianie takoha čałavieka nia viedaju», — skazaŭ Svabodzie staršynia Synadalnaha infarmacyjnaha adździełu Biełaruskaj pravasłaŭnaj carkvy protajarej Siarhiej Lepin.
Kali ž karespandent Svabody datelefanavaŭsia da samoha Azaronka, toj nie pažadaŭ paviedamlać ciapierašniaje miesca pracy: «Ja tolki što pryjšoŭ z pracy, mnie niama kali razmaŭlać». Na pytańnie, ci nie pracuje jon u systemie svajho raniejšaha bosa Viktara Šejmana, adkazaŭ: «Biez kamentaroŭ».
Jaŭhien Novikaŭ: pravaabaronca, jaki staŭ apalahietam Łukašenki i «russkoho mira»
Lekar 4 mienskaha špitala Jaŭhien Novikaŭ u 1990 hodzie trapiŭ u Viarchoŭny Saviet BSSR jak «niezaležny kandydat». Adnak u pieršyja hady niezaležnaści padpisvaŭ praktyčna ŭsie zajavy apazycyi Biełaruskaha Narodnaha Frontu.
U 1992 hodzie Novikaŭ stvaryŭ Lihu pravoŭ čałavieka i ad BNF adyšoŭ. Jašče ŭ 1995-m jon publična abvinavačvaŭ Łukašenku ŭ nastupie na svabodu słova, a paśla staŭ adnym z samych reakcyjnych apalahietaŭ jahonaha režymu.
Ad pačatku 2000-ch Novikaŭ rychtavaŭ na Pieršym telekanale aŭtarskija pieradačy: teleprahramu «Pravy čałavieka. Pohlad u śviet» i radyjoprahramu «Biełaruś i śviet. Pohlad ź Miensku».
Prapahandysckija prahramy mieli vyraznuju antyzachodniuju skiravanaść, a ich aŭtar peryjadyčna atrymlivaŭ abvinavačańni ŭ paklopie ad ambasadaŭ Francyi, Polščy, viernikaŭ-pratestantaŭ, palitykaŭ-apazycyjaneraŭ dy inšych.
U kastryčniku 2014 hodu Nacyjanalnaja rada Ŭkrainy pa pytańniach telebačańnia i radyjoviaščańnia zajaviła pra namier zabaranić viaščańnie telekanału «Biełaruś 24». Padstavaj dla hetaha stalisia skarhi ŭkrainskich telehledačoŭ, u tym liku na prahramu Novikava «Pravy čałavieka. Pohlad u śviet» — u joj vyjavili antyŭkrainskuju prapahandu i skažeńnie infarmacyi pra padziei ŭ susiedniaj krainie. Biełteleradyjokampanija zakryła prahramu, ale zapeŭniła, što Novikaŭ zastajecca ŭ štacie supracoŭnikaŭ.
U 2014-2015 hodzie Novikaŭ ź pieradačaj «Naviny słavian» viaščaŭ na rasiejskim neanacystoŭskim YouTube-kanale. Jon taksama byŭ zaŭvažany ŭ seryi zapisaŭ z Andrejem Ivanovym — adnym ź ideolahaŭ «russkoho mira» ŭ Biełarusi i prychilnikam rasiejskaha ruchu «KOB», što prapahanduje isnavańnie «hlabalnaha nadyŭdziejskaha predyktara».
A ŭ studzieni 2016-ha Novikaŭ viarnuŭsia ŭ efir BT — hetym razam na telekanał «Biełaruś 3» — z prahramaj «Hieapalityka — śviet za tydzień». Praŭda, tolki na 9 miesiacaŭ.
U Biełteleradyjokampanii Svabodzie paviedamili, što ź vieraśnia 2016 hodu Jaŭhien Novikaŭ «nie pracuje i nie supracoŭničaje» ź imi.
Alaksandar Zimoŭski: «Ja sam sabie haspadar»
Čym zapomniŭsia. Alaksandar Zimoŭski — badaj, samaja viadomaja asoba druhoj pałovy 1990-ch na ekranach dziaržaŭnych telekanałaŭ. Ciaham šaści hadoŭ (1995—2001) jon byŭ aŭtaram i viadučym «infarmacyjna-analityčnaj» prahramy «Rezanans», jakaja vyłučałasia niaspynnymi napadkami na apazycyju i apalahietykaj režymu Alaksandra Łukašenki.
Zajavy Zimoŭskaha apazycyja abviarhała, padavała na jaho pazovy ŭ sud. Tak, u 2000 hodzie, paśla taho jak Zimoŭski nazvaŭ udzielnikaŭ «Maršu Svabody» «kučaju treniravanych admarozkaŭ», pensijanerka Viera Cierlukievič padała na jaho pazoŭ ab abaronie honaru j hodnaści.
«Ja prapahandyst u čystym vyhladzie. Ja kazaŭ ludziam, što pisać, što havaryć i jakija musiać być akcenty», — pryznavaŭsia paźniej Zimoŭski.
Łukašenka acaniŭ jahonuju addanaść, zrabiŭšy hiendyrektaram ZAT «Staličnaje telebačańnie» (2002—2005), a paśla i kiraŭnikom Nacyjanalnaj dziaržaŭnaj teleradyjokampanii Biełarusi (2005—2010).
U adnym ź interviju jon zajaviŭ, što sydzie tolki razam z Łukašenkam. «Kali jon vyrašyć, ja sydu raniej. A šukać novych haspadaroŭ, matyvavać heta tym, što i pry ich možna słužyć Biełarusi — heta niejak podleńka».
U kancy 2010 hodu Łukašenka zamianiŭ Zimoŭskaha na Hienadzia Davydźku, jakoha na minułym tydni adpraviŭ u adstaŭku.
Što robić ciapier. Užo niekalki hod Alaksandar Zimoŭski pracuje pryvatnym medyja-kansultantam.
«Ja nie pakidaŭ medyjnaj prastory Biełarusi. U tym sensie, što časam žurnalisty źviartajucca z roznych infanahod. Klijentaŭ u Biełarusi mała ŭ hetaj častcy, niama z kim pracavać», — skazaŭ Zimoŭski karespandentu Svabody.
Z 2011 hodu Zimoŭski kursuje pamiž Pieciarburham i Mienskam «ź niekatoraj peryjadyčnaściu».
«Viedajecie, mnie ž kožny dzień na pracu chadzić nia treba, ja sam sabie haspadar»
Inha Chruščova: pakinuła BT «z maralnych mierkavańniaŭ»
holiday.by
Čym zapomniłasia. Televiadučaja prahramy «Panarama» Inha Chruščova była adnym z symbalaŭ aficyjnaj teleprapahandy druhoj pałovy 1990-ch.
Z 1995 da 2001 hodu jana viała naviny na BT, pracavała ŭ prezydenckim pule. Mienavita Chruščova paviedamlała pra padziei, źviazanyja z Łukašenkam. Alaksandar Zimoŭski nazyvaŭ jaje «karalevaj repartažu» i nie ličyŭ «prapahandystkaj u čystym vyhladzie».
Chruščova taksama ŭznačalvała adździeł palityčnych ahladalnikaŭ Ahienctva televizijnych navinaŭ, udzielničała ŭ aśviatleńni spartovych mierapryjemstvaŭ.
Što robić ciapier. U 2013 hodzie stała viadoma, što Chruščova zvolniłasia ź Biełteleradyjokampanii. U fejsbuku jana patłumačyła, što syšła «mienavita ź mierkavańniaŭ maralnych».
«Ja syšła z BT mienavita ź mierkavańniaŭ maralnych. I daŭno ŭžo nie zajmajusia prapahandaj. Čaho žadaju ŭsim, chto dumaje, što palityka — heta niešta śvietłaje i čystaje. U lubym palityčnym lahiery vas vykarystoŭvajuć», — napisała jana.
Chruščova zaniałasia videaŭrokami dla aŭtapadarožnikaŭ u Eŭropu, a paśla stvaryła «Škołu aryhinalnych padarožžaŭ», jakaja zajmałasia «arhanizacyjaj padarožžaŭ pa Biełarusi i Eŭropie».
«Žyvu i pracuju nad roznymi cikavymi biznes-prajektami, u tym liku i padarožžami. Adzin z prajektaŭ pra padarožža biełarusaŭ u Eŭropu (farmat realici-šoŭ) uvajšoŭ u šort-list mižnarodnaha konkursu Small World. Big Ideas», — skazała jana Svabodzie.
Alaksandar Martynienka: viarnuŭsia ŭ Biełteleradyjokampaniju
Čym zapomniŭsia. Na pačatku 2000-ch Alaksandar Martynienka byŭ adnym ź viadoŭcaŭ prahramy «Panarama», jakaja pa svajoj skiravanaści praciahvała tradycyi «Rezanansu» Zimoŭskaha. Paźniej jon uznačaliŭ na Pieršym telekanale Ahienctva televizijnych navin, u sferu adkaznaści jakoha ŭvachodzić vypusk asnoŭnych infarmacyjna-idealahičnych praduktaŭ na hałoŭnym biełaruskim dziaržaŭnym telekanale.
Martynienka śćviardžaŭ, što na BT «nikoli nie było cenzury», a kali niekamu i zdavałasia, što heta cenzura, to «nasamreč heta bolš ramki razumnaha», «kab naviny nie naškodzili hramadzkaści». Pry hetym jon pravodziŭ znak roŭnaści pamiž niežadańniem hladzieć BT i nieluboŭju da «svajoj krainy».
Muž Natalli Piatkievič — niekali pres-sakratarki Łukašenki, pieršaj namieśnicy kiraŭnika Administracyi prezydenta, a paśla i daradcy kiraŭnika dziaržavy — da kanca 2011 hodu pracavaŭ namieśnikam staršyni Biełteleradyjokampanii.
Što robić ciapier. Paśla zvalnieńnia Martynienka byŭ pres-sakratarom «Biełahraprambanku» i viadoŭcam «Alfa Radyjo». A ŭ śniežni 2016 hodu viarnuŭsia ŭ Biełteleradyjokampaniju ŭ jakaści kiraŭnika spadarožnikavaha telekanału «Biełaruś 24».
Jury Hrojeraŭ: viadzie «Kontury» na ANT
Čym zapomniŭsia. Jury Hrojeraŭ chutka zrabiŭ karjeru na dziaržaŭnym telebačańni: ad viadoŭcy infarmacyjnych prahram da namieśnika hałoŭnaha dyrektara Ahienctva telenavinaŭ Pieršaha telekanała. Jon viadomy taksama jak viadoŭca flahmanskaj niadzielnaj prahramy dziaržaŭnaj prapahandy «Ŭ centry ŭvahi».
Jury Hrojeraŭ ahučyŭ rolik, jaki ŭ 2004 hodzie pakazvali pierad kožnym vypuskam navinaŭ BT. Rolik zaklikaŭ hałasavać «za» na referendumie ab źmienie Kanstytucyi i źniaćci abmiežavańniaŭ na kolkaść prezydenckich terminaŭ.
Što robić ciapier. U 2012 hodzie Jury Hrojeraŭ staŭ pieršym namieśnikam staršyni «Teleradyjoviaščalnaj arhanizacyi sajuznaj dziaržavy» (ciapier «BiełRos»), jakaja bazujecca ŭ Maskvie. Pracavaŭ na hetaj pasadzie da studzienia minułaha hodu. Adna z hazet nazvała jaho «sajuznym haradavym».
Naprykancy 2017 hodu Hrojeraŭ viarnuŭsia na biełaruskija teleekrany — u jakaści viadoŭcy vynikovaj niadzielnaj prahramy «Kontury» na ANT. Jahonaje zaprašeńnie źviazvajuć z prychodam na pasadu kiraŭnika ANT eks-staršyni Biełteleradyjokampanii Marata Markava, jaki pryvioŭ za saboj šerah adyjoznych kadraŭ ź Pieršaha telekanała. Były viadoŭca «Konturaŭ» rasiejski žurnalist Illa Kołasaŭ, jaki vyłučaŭsia na dziaržaŭnym telebačańni ŭmieńniem zadavać samyja niazručnyja pytańni čynoŭnikam, spyniŭ pracu na ANT.
Jury Prakopaŭ: «palitbajec» staŭ namieśnikam dyrektara ATN
Čym zapomniŭsia. U 2000-ch mnohija nazyvali Juryja Prakopava adnoj z samych adyjoznych asobaŭ na Biełaruskim telebačańni, a jahonuju prahramu «Ŭ centry ŭvahi» — palityčnym ruparam aficyjnaj prapahandy. U «raśśledavańniach» i kamentarach jon aktyŭna stvaraŭ vobraz voraha z uradaŭ susiednich krainaŭ, nazyvaŭ apazycyju pahromščykami i vykryvaŭ seks-skandały ŭ jejnych šerahach, stvarajučy vobraz apanentaŭ Łukašenki, što pavinien byŭ vyklikać u hledačoŭ pačućcio ahidy.
Z Prakopavym, jaki niaredka vykarystoŭvaŭ u siužetach aperatyŭnuju infarmacyju biełaruskich specsłužbaŭ, sudzilisia były premjer-ministar Michaił Čyhir, kiraŭnik pravaabarončaj kiraŭnik «Platformy» Andrej Bandarenka, staršynia BCHK Taciana Proćka.
U adnym z sudoŭ suprać jaho za paklopnicki siužet Prakopaŭ patłumačyŭ, što rychtavaŭ repartaž, hruntujučysia na infarmacyi ź internetu. Maŭlaŭ, jon nie abaviazany praviarać tuju ci inšuju infarmacyju i davać słova druhomu boku
«Jon pracavaŭ nad mnohimi dakumentalnymi filmami, źviazanymi ŭ tym liku i z kontraprapahandaj, pracaj z apazycyjnaj tematykaj, jakaja prysutničaje na kanałach Bełteleradyjokampanii», — kazaŭ pra Prakopava tahačasny kiraŭnik BT Alaksandar Zimoŭski, nazyvajučy jaho «dobrym, dynamičnym palitbajcom».
Z 2011 pa 2015 hod Prakopaŭ znachodziŭsia ŭ «čornym śpisie» Eŭraźviazu.
U pastanovie Rady Eŭrapiejskaha Źviazu prahramu «Ŭ centry ŭvahi» nazyvali «instrumentam dziaržaŭnaj prapahandy, jaki apraŭdvaje represii suprać demakratyčnaj apazycyi i hramadzianskaj supolnaści».
«Apazycyja i hramadzianskaja supolnaść systematyčna pakazvajucca ŭ niehatyŭnym i prynižalnym śviatle na padstavie sfalšavanaj infarmacyi. U hetym sensie jon [Prakopaŭ] byŭ asabliva aktyŭny paśla razhonu mirnaj demanstracyi 19 śniežnia 2010 hodu», — havaryłasia ŭ pastanovie Rady EZ.
Što robić ciapier. Były viadoŭca «Ŭ centry ŭvahi» paźniej staŭ šef-redaktaram prajektu «Klub redaktaraŭ», aŭtaram idei i viadučym jakoha byŭ staršynia Biełteleradyjokampanii Hienadź Davydźka. U prahramie rehularna hučali napadki na apazycyju i niezaležnyja medyja. U adnym ź interviju Prakopaŭ skazaŭ, što hetaja prahrama analah rasiejskaj «Pražektarperyschiłtan», tolki surjozny».
U efiry Pieršaha telekanału Jury Prakopaŭ apošnija hady źjaŭlajecca niačasta, majučy pasadu adnaho z čatyroch namieśnikaŭ hałoŭnaha dyrektara Ahienctva televizijnych navin.