«Heta nahadvaje vybary ŭ afrykanskich dyktaturach, a nie ŭ Jeŭropie»
Za dva miesiacy da prezidenckich vybaraŭ u Biełarusi bolš za sto klučavych palityčnych fihur, papularnych błohieraŭ i ludziej z atačeńnia pretendentaŭ na pasadu prezidenta aryštavana pa kryminalnych spravach abo asudžana pa administracyjnych.
- «Pa stanie na 16 červienia, pa źviestkach Pravaabarončaha centra «Viasna», u pieryjad z 6 maja ŭ Biełarusi pa administracyjnych artykułach, jakija vykarystoŭvajucca ŭ metach palityčnaha pieraśledu za vykazvańnie mierkavańnia, 97 čałaviek byli pryciahnutyja sudami da administracyjnaj adkaznaści ŭ vyhladzie aryštu (u ahulnaj sumie byli pryznačanyja 1246 sutak aryštu). Pa takich ža artykułach 105 čałaviek atrymali štrafy ahulnym pamieram kala 90.000 rubloŭ.
- Sudy praciahvajuć vynosić u dačynieńni da hramadzian, jakija ŭdzielničajuć u mirnych schodach, administracyjnyja aryšty na termin da 15 sutak. U dačynieńni da niekatorych aktyvistaŭ vyniesiena niekalki sudovych pastanoŭ ab aryšcie za ŭdzieł u roznych mierapryjemstvach. Takim čynam, jany buduć znachodzicca pad aryštam bolš za 15 sutak (pa stanie na 16 červienia palityku Paŭłu Sieviaryncu sudy pryznačyli 75 sutak, palityku Mikałaju Statkieviču — 30 sutak, błohieru You-Tube kanała MozgON Uładzimiru Cyhanoviču — 30 sutak i h. d.).
- Umovy adbyvańnia pakarańnia ŭ minskim Centry izalacyi pravaparušalnikaŭ (CIP), dzie znachodzicca bolšaść aryštavanych, možna kvalifikavać jak žorstkaje, biesčałaviečnaje i prynižajučaje hodnaść abychodžańnie.
- Pravaabaroncy infarmujuć śpiecdakładčykaŭ pra fakty pahroz vyłučency ŭ kandydaty Śviatłanie Cichanoŭskaj, pieraśledu siabraŭ jaje inicyjatyŭnaj hrupy i zborščykaŭ podpisaŭ, a taksama pra cisk na vyłučenca ŭ kandydaty Viktara Babaryku i siabraŭ inicyjatyŭnaj hrupy, pra pieratrus u jahonych kaleh i siabroŭ i zatrymańnie 15-ci čałaviek. Pravaabaroncy aceńvajuć hetyja dziejańni ŭładaŭ jak niezakonny, palityčna matyvavany cisk na pretendentaŭ na pasadu prezidenta, jaki vykarystoŭvajecca z metaj prymusić ich admovicca ad svajho rašeńnia ŭdzielničać u vybarach», — pišuć pravaabaroncy.
RPHA «Biełaruski Chielsinkski Kamitet» i Pravaabarončy centr «Viasna» źviarnulisia da Viarchoŭnaha kamisara Arhanizacyi Abjadnanych Nacyj pa pravach čałavieka i šerahu śpiecyjalnych tematyčnych dakładčykaŭ AAN z prośbaj pryniać usie adpaviednyja miery dla akazańnia sadziejničańnia ŭ palapšeńni biahučaj situacyi z pravami čałavieka ŭ Biełarusi, a taksama ŭ praviadzieńni sumlennych i spraviadlivych vybaraŭ.
Nahadajem, što kiraŭnik štaba patencyjnaha kandydata ŭ prezidenty Siarhiej Cichanoŭski byŭ aryštavany jašče da abviaščeńnia vybaraŭ, kab nie dać jamu mahčymaści bałatavacca samomu. A kali ŭ prezidenty zamiest jaho pajšła jahonaja žonka, to kahadzie vypuščany Cichanoŭski byŭ iznoŭ aryštavany, užo pa kryminalnaj spravie. Za kratami znachodziacca jak minimum 11 paplečnikaŭ Cichanoŭskaha i siabroŭ inicyjatyŭnaj hrupy Śviatłany Cichanoŭskaj.
Nie mienš za 18 siabroŭ i paplečnikaŭ inšaha pretendenta, Viktara Babaryki, byli zatrymanyja paśla 11 červienia pa kryminalnych abvinavačvańniach. Heta adbyłosia paśla taho, jak stała jasna, što mienavita Babaryka sabraŭ rekordnuju inicyjatyŭnuju hrupu i nabiraje rekordnuju kolkaść podpisaŭ u svaju padtrymku.
Pa kolkaści zatrymanych prychilnikaŭ, zdajecca, možna vyznačać stupień «niebiaśpiečnaści» taho ci inšaha praciŭnika «haranta stabilnaści i biaśpieki».
Akramia zatrymańniaŭ, adbyvajucca i inšyja akcyi zapałochvańnia. Tak, paśla vypusku kramaj Symbal.by majek z nadpisam «Psicho3%» u kramu pryjšoŭ ABEP.
U 2010 hodzie Biełaruś trapiła ŭ knihu rekordaŭ Hinesa jak kraina, dzie rekordnuju kolkaść kandydataŭ u prezidenty zatrymali ŭ noč paśla vybaraŭ.
Padčas kampanii 2006 hoda zatrymańni nasili masavy charaktar, ale jany adbyvalisia niepasredna pierad dniom hałasavańnia, a nie za dva-try miesiacy da jaho.
U 2020 hodzie vybary stračvajuć navat pieršasnyja prykmiety «vybaraŭ». Dajšło da taho, što kiraŭnica Centrvybarkama abvinavaciła praciŭnika Łukašenki ŭ tym, što jaho kampanija była skiravanaja na źmienu ŭłady. Masavyja aryšty, pieratrusy i raspalvańnie varožaści — apošniaje adbyvajecca z abodvuch bakoŭ — pieratvarajuć «vybarčuju kampaniju» ŭ vakchanaliju. Heta nahadvaje vybary ŭ afrykanskich dyktaturach, a nie ŭ Jeŭropie.
Sam fakt palityčnych aryštaŭ robić svabodnyja i spraviadlivyja vybary niemahčymymi. Faktyčna, svaimi pavodzinami ŭłady Biełarusi raśpisalisia ŭ niazdolnaści pieramahčy na vybarach — navat nie svabodnych, ale chacia b z elemientami kankurentnaści.
Varta adznačyć, što represii i niečuvanaje raspalvańnie varožaści z boku dziaržprapahandy taksama vyklikali biesprecedentnaje jadnańnie apazicyjna nastrojenych słajoŭ hramadstva. Sproby łukašenkaŭskaha prapahandysckaha aparatu prezientavać kankurentaŭ jak ahientaŭ zamiežnaha ŭpłyvu nie mieli pośpiechu. Užo za dva miesiacy da vybaraŭ kraina akazałasia vyrazna palaryzavanaja.