Skaryna pierad navučańniem u Italii advučyŭsia ŭ Ispanii, pasiabravaŭ z Kałumbam i navat naviedaŭ Novy śviet

Novyja štrychi da bijahrafii našaha słavutaha ziemlaka.

Mahistrant-skarynaznaŭca z Połacka Andrej Valkievič paśla padziej 2020 hoda vyjechaŭ u Ispaniju, dzie vyrašyŭ praciahnuć adukacyju ŭ adnym z samych staražytnych univiersitetaŭ Jeŭropy — Univiersitecie Sałamanki.

Univiersitet Sałamanki. Fota: Wikimedia Commons

Pracujučy ŭ archivach univiersiteta, jon zrabiŭ niečakanaje adkryćcio.

Akazvajecca, naš słavuty ziamlak Francysk Skaryna sapraŭdy naradziŭsia ŭ 1470 hodzie (raniej ličyłasia, što pieršadrukar naradziŭsia ŭ pramiežku 1470—1490 hady) i da navučańnia ŭ Krakavie i italjanskaj Padui ŭ pačatku XVI stahodździa paśpieŭ pavučycca na zachadzie Ispanii va ŭniviersitecie Sałamanki.

Skaryna vučyŭsia na fakultecie miedycynskich navuk, pastupiŭšy ŭ jaho ŭ 1495 hodzie i pryjechaŭšy pa kvocie talenavitych maładych katolikaŭ Vialikaha Kniastva Litoŭskaha, raskazaŭ Andrej Valkievič u intervju «Našaj Nivie».

Małady Francišak šmat nadavaŭ uvahi vyvučeńniu historyi miedycyny: ad Kitaja i Siaredniaha Uschodu da Partuhalii, pravodziačy šmat času ŭ biblijatecy.

Tak u 1497 hodzie jon paznajomiŭsia z Chrystaforam Kałumbam, jaki padpracoŭvaŭ u biblijatecy, zarablajučy na Treciaje padarožža ŭ Novy śviet.

Karol Ispanii pa-raniejšamu niedalublivaŭ Kałumba, jaki tak i nie znajšoŭ zachodniaha šlachu ŭ Indyi, a mroiŭ historyjami pra mifičnuju Viest-Indyju.

Biblijateka Univiersiteta Sałamanki, dzie dniavaŭ i nočyŭ Skaryna. Fota: Wikimedia Commons

Skaryna za dva hady dobra vyvučyŭ ispanskuju (u jaho naohuł dobra atrymlivalisia movy) i niejak zavioŭ razmovu ź dziŭnym z vyhladu hienuezcam.

Tak zaviazałasia siabroŭstva. Kałumb raspaviadaŭ jamu pra novyja ziemli, a Skaryna pra vieličnuju i pryhožuju dziaržavu ad Bałtyjskaha da Čornaha mora, jakaja zvałasia Vialikaje Kniastva Litoŭskaje.

Darečy, mienavita Kałumb, pa słovach Valkieviča, raskazaŭ Skarynu pra Paduju: «Pryhožy horad i dziaŭčaty tam pryhožyja».

Darečy, užo tady Skaryna maryŭ pra vydańnie pieršaj svajoj drukavanaj knihi, pažadana pa-biełarusku.

«Słuchaj, — niejak skazaŭ jamu Kałumb. — A ci nie chočaš ty sa mnoj naviedać Novy śviet?». «Kaniečnie, — pahadziŭsia Skaryna».

Tak naš ziamlak adpraviŭsia ŭ Treciuju ekśpiedycyju, jakaja pačałasia ŭ mai 1498 hoda. Padčas hetaj ekśpiedycyi byŭ adkryty vostraŭ Trynidad.

Heta Skaryna padkazaŭ Kałumbu nazvać jaho «Trynidad».

«My na Połaččynie mocna šanujem śviatuju Trojcu». Kałumb pahadziŭsia. Potym ekśpiedycyja dajšła da vuścia Arynoka. Chto viedaŭ, što praz 500 hadoŭ Vieniesueła stanie bratnim narodam dla Biełarusi?

Skarynu vielmi spadabałasia ŭ ekśpiedycyi, ale ŭ Čaćviertuju jon užo nie papłyŭ, było vielmi šmat ispytaŭ i treba było pisać dypłom. Nu i Kałumb viarnuŭsia z Sałamanki ŭ Madryd. Siabroŭstva spyniłasia.

Mahčymy paśmiarotny partret pendźla Siebaśćiana del Pjomba. 1519. Mietrapoliten-muziej u Ńju-Jorku. Fota: Wikimedia Commons

Pa skančeńni navučańnia Skaryna na niekatory čas viarnuŭsia ŭ Połack, a potym vyrašyŭ praciahnuć adukacyju ŭ Krakavie i Padui, a potym u 1517 hodzie zasnavaŭ drukarniu ŭ Prazie. I hetu historyju vy cudoŭna viedajecie.

Kamientary da artykuła