Załužny: Heta novy typ vajny. 15 km ad linii frontu — ciapier zona sucelnaj śmierci. Avijacyja i fłot stracili svajo značeńnie

Były hałoŭnakamandujučy USU, a zaraz pasoł Ukrainy ŭ Vialikabrytanii Valeryj Załužny na Forumie abaronnych technałohij Ukraina — Vialikabrytanija raskazaŭ pra toje, jak sposaby viadzieńnia vajny źmianilisia za čas rasijska-ŭkrainskaha supraćstajańnia. Jaho vystup pryvodzić «Ukrainskaja praŭda».

Bajcy bryhady «Chartyja» pakujuć dron «Vampir» ježaj i vadoj dla bajcoŭ na pieradavoj. AP Photo/Efrem Lukatsky

(Padajom vystup Valeryja Załužnaha ŭ niaznačna skaročanym varyjancie.)

My žyviom u časy hłabalnych źmien. Pryčyna hetamu — ceły šerah faktaraŭ, što vyjavilisia ŭ XXI stahodździ. Asabliva

— vajna va Ukrainie, jakaja stała nie tolki najkryvaviejšym aktam hvałtu ŭ Jeŭropie, ale i ruchavikom šmatlikich pracesaŭ, što pryviali da źmieny suśvietnaha paradku. Hetaja źmiena ŭžo adbyłasia. I heta nie zaležyć ad taho, chočuć sučasnyja palityki heta bačyć ci nie.

Pa-druhoje, u śviecie, jaki ŭžo źmianiŭsia i praciahvaje źmianiacca nasupierak žadańniu palitykaŭ, źmianiłasia i suśvietnaja sistema biaśpieki. Jana transfarmavałasia nie tolki tamu, što źmianiajecca hieapalityčnaja prastora, ale i tamu, što praz vajnu va Ukrainie źmianiłasia i siła, na jakoj trymałasia hetaja sistema biaśpieki.

Chočacie vy vieryć u heta ci nie, jość u vas kantrakty na tanki i viertaloty na nastupnyja 10 hadoŭ ci tolki płanujecie ich padpisać — pryroda vajennaj siły ŭžo źmianiłasia. Vielmi škada, što heta dobra razumiejuć va Ukrainie, Rasii, Kitai, ale zusim nie razumiejuć u inšych miescach. U jakich mienavita — siońnia kazać nie budu. Heta ŭžo nie maje značeńnia.

Takim čynam, havaryć my budziem pra sučasnyja vajennyja technałohii. Kamu jany buduć patrebnyja, akramia Ukrainy, vidavočna, buduć vyrašać palityki. Ja tolki akreślu, što jany saboj ujaŭlajuć i jak pracujuć.

Chacieŭ by taksama adznačyć, što najbolš aktualnyja jany ciapier dla razbudovy abaronnych zdolnaściaŭ mienavita Jeŭropy. Pierš za ŭsio z-za pierafarmatavańnia jeŭraatłantyčnaj biaśpiečnaj prastory.

Pra technałohii

Rasijska-ŭkrainskaja vajna poŭnaściu źmianiła charaktar vajny. Adnojčy ranicaj letam 2023 hoda, kali ŭkrainskija vojski, vykarystoŭvajučy dastupnyja daktryny i najaŭnuju zbroju, mietr za mietram prasoŭvalisia skroź varožyja abarončyja linii, u niebie źjavilisia drony ŭ maštabie, jaki pryvioŭ da transfarmacyi ŭsioj architektury boju.

Raźviedvalnyja, udarnyja drony, drony, što absłuhoŭvajuć ahoń artyleryi, abjadnanyja sistemaj situacyjnaj daśviedčanaści, zrabili pole boju absalutna prazrystym. Usio heta dało nieabmiežavanyja mahčymaści dla naniasieńnia vysokadakładnych udaraŭ na taktyčnym uzroŭni.

Pastupova, jak i Pieršaja suśvietnaja vajna, hetaja vajna zajšła ŭ stupar. Užo zusim chutka,

u 2024 hodzie, burny navukova-techničny prahres pryvioŭ da situacyi, kali dronami ŭražalisia celi nie tolki pierad piarednim krajem, ale i ŭ apieratyŭnaj hłybini. Heta zrabiła niemahčymym znachodžańnie luboj techniki, ahniavych srodkaŭ, reziervaŭ navat za miežami piaredniaha kraju.

Vysokadakładnyja ŭdary pa łahistyčnych šlachach stali siońnia absalutna budzionnaj źjavaj. Bolš za toje, takija ŭdary ŭžo stali častkaj taktyki vyciaśnieńnia z pazicyj.

Takim čynam, u vyniku absalutnaj prazrystaści pierad piarednim krajem utvaryłasia 10—15-kiłamietrovaja zona sucelnaj śmierci. Nie dziŭna, kali dron paluje ŭžo nie za hrupavoj cellu abo braniatechnikaj, a navat za asobnym sałdatam. Darečy, hetaja zona pastajanna pašyrajecca, jak i raście imaviernaść być tam źniščanym.

Paŭtarusia: pa-pieršaje, šalonaje raźvićcio srodkaŭ REB.

Dziakujučy raźvićciu REB udałosia nivielavać zdolnaści spadarožnikavych technałohij, radyjo– i GPRS-kiravanych bojeprypasaŭ nanosić vysokadakładnyja ŭdary na apieratyŭnym uzroŭni. Efiektyŭnaść darahich rakiet i vysokadakładnych snaradaŭ upała da nula.

Pa-druhoje, na poli boju źjaviłasia vialikaja kolkaść srodkaŭ vizualnaj raźviedki i udarnych dronaŭ taktyčnaha i apieratyŭnaha ŭzroŭniu.

Jak vynik, taktyka prymianieńnia i apieratyŭnaje mastactva sutyknulisia ź istotnymi źmienami.

Na apieratyŭnym uzroŭni vajna ŭvohule zajšła ŭ tupik. Hłybokija manieŭry ci ŭdary na apieratyŭnuju hłybiniu stali niemahčymymi, značnaj stupieni praz supraćstajańnie pamiž bieśpiłotnymi sistemami i srodkami REB i SPA.

Kłasičnyja nastupalnyja apieracyi i dziejańni nie tolki stracili efiektyŭnaść, ale stali amal samahubčymi.

Navat nastupalnyja dziejańni małych, technałahična nasyčanych i vysokamabilnych taktyčnych hrup, ščylna kaardynavanych ź sistemami situacyjnaj daśviedčanaści, padtrymki, REB i SPA, stali nieefiektyŭnymi.

Takim čynam, upeŭniena možna skazać:

• Bieśpiłotnyja sistemy i ličbavyja technałohii źmianili sutnaść vajny.

• Braniavanaja technika stała biezabaronnaj pierad tannymi dronami.

• Vysokadakładnaja zbroja z GPRS-navihacyjaj straciła efiektyŭnaść z-za REB.

• SPA pieražyvaje najbujniejšuju transfarmacyju z-za źjaŭleńnia masavych tannych dronaŭ.

• Avijacyja straciła mahčymaść daminavać nad polem boju.

• Marskaja prastora kantralujecca marskimi dronami.

Pasoł Ukrainy ŭ Vialikabrytanii Valer Załužny naviedvaje vystavu vajskovaj techniki, 3 krasavika 2025 hoda. Photo by Finnbarr Webster/Getty Images

I ŭsio heta patrabuje poŭnaha pieraasensavańnia taktyki, stratehii, vajskovaj daktryny i abaronnaha płanavańnia.

Kolki na heta treba času, šanoŭnyja prysutnyja, ja nie viedaju. Dumaju, što dla našych vorahaŭ hety praces zojmie nie bolš za try hady, a z ulikam maštabavańnia — piać.

Vidavočna, što Pieramoha na poli boju ciapier poŭnaściu zaležyć ad zdolnaści apiaredžvać praciŭnika ŭ technałahičnym raźvićci.

Vielmi važna, kab źmieny adbyvalisia mienavita ŭ łancužku «navuka (raspracoŭka) — vytvorčaść — prymianieńnie». Mienavita ad efiektyŭnaj uzajemasuviazi pamiž hetymi źvionami budzie zaležać inavacyjnaje raźvićcio.

Vytvorcy pavinny być hnutkimi i adaptyŭnymi, hatovymi ŭ luby momant unosić źmieny ŭ svaje aparatnyja rašeńni. Kali hetyja rašeńni buduć zarehulavany dziaržaŭnaj biurakratyjaj abo karupcyjnymi intaresami, łancuh abarviecca, i praciŭnik apyniecca napieradzie.

Tamu treba być hatovymi dapracoŭvać vyraby da ŭmoŭ prymianieńnia na poli boju.

Biezumoŭna, nieabchodna źviarnuć uvahu na:

— raźvićcio technałohij štučnaha intelektu i mašynnaha navučańnia.

Vidavočna, što chutkaść ukaranieńnia technałohij ŠI na poli boju, asabliva ŭ śfierach raźviedki, płanavańnia, kiravańnia, ahniavoha paražeńnia, a taksama aŭtanomnych bajavych sistem (biez udziełu čałavieka), budzie zabiaśpiečvać jakasnuju i kolkasnuju pieravahu.

— Rašeńni ŭ śfiery REB.

Jany źjaŭlajucca amal najvažniejšymi, bo nieabchodna vyrašyć dźvie klučavyja zadačy: stvaryć ličbavaje pole dla prymianieńnia i abaranić jaho ad uździejańnia praciŭnika. Heta, viadoma ž, pošuk novych technałohij suviazi, naprykład, kahnityŭnaha radyjo. Takija raspracoŭki ŭžo isnujuć. Taksama važny pošuk novych sposabaŭ navihacyi i danavihavańnia. Nieabchodna raspracoŭvać novyja mietady pieradačy dadzienych, jakija vychodziać za miežy radyjočastotnaha śpiektru.

— Raźvićcio tannych vysokadakładnych bieśpiłotnych sistem vialikaj dalnaści.

Heta nieabchodna dla pavieličeńnia zdolnaściaŭ sistematyčnaha razbureńnia infrastruktury praciŭnika, źniasileńnia jaho SPA i praviadzieńnia kambinavanych atak pa važnych abjektach.

— Raźvićcio i vytvorčaść dronaŭ (robataŭ) jak składovaj asnoŭnych bajavych zdolnaściaŭ.

Rasijska-ukrainskaja vajna dała važny ŭrok: vajna, što praduhledžvaje abmien čałaviečych žyćciaŭ na taktyčnyja pośpiechi, bolš nie dastupnaja. Čałaviek u sučasnym bai — heta darahi resurs, jaki nielha adnavić. Mienavita technałohii dazvalajuć zachavać bajavuju efiektyŭnaść pry radykalnym źnižeńni strat.

Takim čynam, nieabchodna raźvivać:

• udarnyja drony, jakija dakazali svaju vyklučnuju efiektyŭnaść, asabliva va ŭmovach deficytu artyleryjskich bojeprypasaŭ;
• raźviedvalnyja drony;
• zienitnyja drony;
• naziemnyja bieśpiłotnyja sistemy;
• univiersalnyja bajavyja płatformy;
• marskija bieśpiłotnyja sistemy.

Cyvilnyja technałohii abo technałohii padvojnaha pryznačeńnia dasiahnuli takoha ŭzroŭniu składanaści, što siońnia jany składajuć asnovu bajavych zdolnaściaŭ.

Siarod ich:

— vykarystańnie kamiercyjnych spadarožnikavych sistem u intaresach raźviedki;

— vykarystańnie 3D-druku dla chutkaj vytvorčaści zapasnych častak i kampanientaŭ vajskovaj techniki va «ŭmoŭna kustarnych» umovach;

— vykarystańnie sacyjalnych sietak dla zboru raźviedvalnych danych;

— stvareńnie impravizavanych sistem REB z kamiercyjna dastupnych kampanientaŭ dla hłušeńnia suviazi i kiravańnia dronami praciŭnika;

— vykarystańnie hramadzianskich mesendžaraŭ z naskroznym šyfravańniem dla abmienu danymi;

— vykarystańnie vobłačnych rašeńniaŭ.

Darečy, mienavita heta ŭžo ciapier dazvalaje nievialikim hulcam z abmiežavanymi resursami — asobnym krainam, viedamstvam i navat padraździaleńniam — dasiahać uražalnych vynikaŭ z dapamohaj adnosna tannych asimietryčnych rašeńniaŭ.

Jak vysnova, revalucyja vajennych technałohij na asnovie bieśpiłotnych sistem i štučnaha intelektu całkam źmianiła pryrodu vajny i praciahvaje raźvivacca. A značyć, chutkaść uprovadžvańnia inavacyj naŭprost pavialičvaje zdolnaść dziaržavy dasiahnuć pieramohi ŭ vajnie.

Imavierna, u budučaj vysokatechnałahičnaj vajnie pieramoža toj, chto zmoža chutčej adaptavacca da technałahičnych umoŭ pola boju. Bok, jaki pieršym sistemna i jakasna ździejśnić pierachod na novy vajenna-technałahičny ŭzrovień, atrymaje biezumoŭnuju stratehičnuju pieravahu i naviaža svaju volu inšamu baku.

Pakul u praciŭnika jość resursy, siły i srodki dla naniasieńnia udaraŭ pa našaj terytoryi, sprobaŭ nastupalnych dziejańniaŭ — jon budzie heta rabić. Heta i jość vajna na źniasileńnie.

Hetym taksama spryjaje hieapalityčnaja situacyja siońnia. Bo nichto nie moža ciapier praciŭniku ŭ hetym pieraškodzić.

Pakłaści kaniec hetamu moža tolki poŭnaje źniščeńnie zdolnaści vieści vajnu — h. zn. vajenna-ekanamičnaha patencyjału. Razbureńnie apošniaha, viadoma, stavić pad sumnieŭ navat znachodžańnie akupacyjnych vojskaŭ na akupavanaj terytoryi.

U lubym vypadku architektura stratehii vyžyvańnia i pieramohi na siońniašnim etapie mahčymaja tolki praz pabudovu novaj vajenna-technałahičnaj sistemy. Usio heta nieabchodna zrabić u ramkach biahučaha technałahičnaha cykłu, jaki moža doŭžycca nie bolš za 3—5 hadoŭ.

Na mižnarodnaj arenie vychad ź situacyi, pra jakuju my siońnia havorym, zaklučajecca nie tolki ŭ adaptacyi da novych vyklikaŭ, ale i ŭ farmavańni novaj hłabalnaj biaśpiečnaj realnaści, da jakoj Ukraina ŭžo dałučyłasia jak raŭnapraŭny i aktyŭny ŭdzielnik.

Ukraina bolš nie źjaŭlajecca prosta abjektam padtrymki — my stali krynicaj vopytu, technałohij i rašeńniaŭ, što majuć stratehičnaje značeńnie dla ŭsiaho cyvilizavanaha śvietu.

Heta nie tolki pytańnie padtrymki Ukrainy — heta pytańnie sumiesnaj hatoŭnaści da novaj epochi vajny, dzie daminujuć technałohii, infarmacyja i aŭtamatyzacyja rašeńniaŭ.

Ukrainski dośvied staŭ unikalnym — my pieršymi byli vymušanyja pierabudoŭvać armiju, pramysłovaść i stratehiju ŭ adkaz na vykliki, jakija inšyja tolki pačynajuć uśviedamlać.

Hetyja vykliki — nie tolki dla Ukrainy. Heta vykliki dla ŭsich.

Suśvietnaja biaśpieka bolš nie trymajecca na starych harantyjach — jana budujecca na dynamicy, technałohijach i hatoŭnaści źmianiacca.

My zrabili svoj vybar i płacim za jaho vysokuju canu štodnia, ale naŭzamien atrymali šaniec na vyžyvańnie. I my zaprašajem vas zrabić hety vybar razam z nami.

Kab nie tolki vytrymać, ale i pieramahčy. I nie tolki siońnia, ale i va ŭsim, što čakaje napieradzie.

Kamientary da artykuła