U Akolicy pad Minskam adšukali mahiłu nastaŭnika Janki Kupały
Na pravasłaŭnych mohiłkach kala kaścioła Śviatoha Maćvieja ŭ Akolicy Minskaha rajona vypadkova adšukali mahiłu nastaŭnika Janki Kupały Mikałaja Turčanoviča, piša telehram-kanał «Spadčyna».
Mikałaj Fiodaravič Turčanovič byŭ nastaŭnikam maładoha Ivana Łuceviča ŭ Białaruckim narodnym vučyliščy, daŭšy jamu pieršuju aficyjnuju pucioŭku ŭ žyćcio.
Kamienny abielisk nadmahilla choć i pavaleny sa svajho pastamienta, ale sama mahiła dahledžanaja i ŭpryhožanaja kvietkami.
Na nadmahilli pa-rusku vyrazana:
«Zdieś pokoitsia narodnyj učitiel Nikołaj Fiodorovič Turčanovič. Umier 8 apriela 1911 h. na 62 hodu žiźni. Pamiať žieny i dietiej».
Kaścioł Śviatoha Maćvieja Apostała ŭ vioscy Akolica. Fota: Wikimapia
Nadmahille choć i lažyć na pravasłaŭnych mohiłkach, ale raźmieščanaje jano pierad viadomym psieŭdahatyčnym kaściołam Śviatoha Maćvieja, dzie ciapier dziejničaje Muziej biełaruskaha narodnaha mastactva. Pryčyna takoj dziŭnaj situacyi ŭ tym, što muravany kaścioł byŭ skončany tolki ŭ 1862 hodzie, a ŭžo paśla paŭstańnia 1863 hoda byŭ adabrany i paśla pierarobleny pad carkvu, jakaja dziejničała da 1920-ch hadoŭ. Katalickija mohiłki isnavali na inšym kancy vioski i za savieckim časam stali ahulnymi.
Kupała i Turčanovič
Vandroŭnaje žyćcio pieraškadžała maładomu Ivanu atrymać sistematyčnuju adukacyju. Z 1895 da 1904 hoda siamja Łucevičaŭ žyła ŭ zaścienku Sielišča, na ziamli, arandavanaj u pamieščycy Maniuški. U Sieliščy Kupała pierakanaŭ svajho baćku, kab toj pasłaŭ jaho vučycca ŭ narodnaje vučylišča ŭ Białaručach.
Ivan byŭ užo pierarostkam. Z vosieni, pakul była daroha, Jaś kožny dzień chadziŭ ź Sielišča ŭ Białaručy, jakija znachodzilisia za jakich vosiem kiłamietraŭ, a jak pačałasia zima dy pazanosiła darohu, baćka pryvioz chłopca ŭ internat.
Abodva kłasy vučylišča vučylisia ŭ adnym pamiaškańni — u vializnaj, na čatyry akny, sialanskaj chacie. Jaś zvyčajna pieršy vykonvaŭ svajo zadańnie i ŭklučaŭsia ŭ zaniatki nastaŭnika z druhim kłasam. Adkazvaŭ jon zaŭsiody pieršy, z chodu, doŭha nie dumajučy, ale pravilna.
Mikałaj Turčanovič viedaŭ zamiežnyja movy i mieŭ bahatuju na toj čas biblijateku, jakoj, jak śćviardžajuć śviedki, dazvalaŭ karystacca Ivanu.
Praź jaki miesiac nastaŭnik Turčanovič pierasadziŭ chłopca ŭ druhi kłas. Takim čynam budučy paet skončyŭ vučylišča, možna skazać eksternam, u 1898 hodzie.
Praciah dynastyi
Mikałaj Turčanovič skončyŭ nastaŭnicki instytut u Niežynie na Pałtaŭščynie. Nastaŭničać pačaŭ na Biełarusi, u miastečku Rakaŭ. Vandravaŭ Mikałaj Turčanovič sa škoły ŭ škołu. Paśla Rakava pierajechaŭ u Białaručy, dzie było narodnaje vučylišča, potym u viosku Dubrova.
Usiaho ŭ siamji Turčanoviča było čatyry dački i adzin syn. Jašče ŭ čas žyćcia ŭ Rakavie, u 1885 hodzie naradziłasia małodšaja dačka Taćciana. Starejšyja dočki pavychodzili zamuž za bahatych haspadaroŭ, a Taćciana pajšła pa šlachu baćki. Jana skončyła piedahahičnyja kursy pry Minskaj duchoŭnaj sieminaryi i pracavała nastaŭnicaj pačatkovych kłasaŭ u Raŭbičach.
Uładzimir Jurevič, unuk nastaŭnika Janki Kupały, siabravaŭ z paetam i šmat pisaŭ pra jaho i jahonuju tvorčaść. Fota: Wikimedia Commons
U susiedniaj vioscy Dubrova nastaŭničaŭ Michaś Jurevič, małodšy syn u siamji, jakomu vypadała iści ŭ adychod i jaki vybraŭ sabie nastaŭnictva. Nieŭzabavie Taćciana i Michaś pažanilisia.
U 1916 hodzie ŭ siamji naradziŭsia syn Uładzimir Jurevič, jaki staŭ viadomym litaraturnym krytykam i litaraturaznaŭcam. U 1930-ja hady Uładzimir pasiabravaŭ ź Jankam Kupałam, pakinuŭšy pra jaho ŭspaminy, artykuły pra žyćcio i tvorčaść i navat skłaŭ niekalki zbornikaŭ jahonych tvoraŭ.