Štučny intelekt dapamoh daśledčykam vyličyć zabojcu sa znakamitaha fotazdymka «Apošni jaŭrej ź Vińnicy»
Fatahrafija «Apošni jaŭrej ź Vińnicy» stała adnym z samych viadomych simvałaŭ Chałakostu: na joj mužčyna siadzić na krai jamy, zapoŭnienaj trupami, a ŭ jaho celicca niamiecki sałdat u akularach. Zdymak upieršyniu apublikavali padčas pracesu nad Adolfam Ejchmanam u 1961 hodzie, ale dzie i kali jon byŭ zrobleny — zastavałasia zahadkaj bolš za paŭstahodździa.
«Apošni jaŭrej ź Vińnicy». Fota: Sharon Paquette / USHMM Photo Archives
Pavarot u daśledavańni adbyŭsia tolki niadaŭna, piša vydańnie «Mieduza».
U 2023 hodzie historyk Jurhien Mathaus ź Miemaryjalnaha muzieja Chałakostu ŭ ZŠA znajšoŭ kopiju fota ŭ papierach aficera viermachta Valtera Materny, jakija vypadkova adšukali ŭ śmiećcievym kantejniery ŭ Vienie.
U dziońniku Materny zdymak byŭ padpisany jak «Pakarańnie śmierciu jaŭrejaŭ u cytadeli Biardzičava. 28 lipienia 1941 hoda». Heta dazvoliła vyśvietlić, što fota zrabili nie ŭ Vińnicy, a ŭ Biardzičavie, za 70 kiłamietraŭ ad jaje. Dadatkova heta paćvierdzili zapisy siaržanta viermachta Hajnca Bajera, u čyim albomie znajšłasia taja ž scena, źniataja ź inšaha rakursu.
Fota: Archive of Modern Conflict
Kab dakładna vyznačyć miesca zdymki, da pracy dałučyŭsia vałancior OSINT-supolnaści Bellingcat Jork-Ołaf Šumachier. Jon paraŭnaŭ fota z archiŭnymi zdymkami i sučasnymi spadarožnikavymi vyjavami. Pa trubach i ŭmacavańniach, bačnych na fonie, jamu ŭdałosia vyznačyć dakładnaje miesca rasstrełu na terytoryi staroj cytadeli ŭ Biardzičavie.
Fota: Jürgen Matthäus
Fota: Jürgen Matthäus
U 2025 hodzie Mathaus atrymaŭ novyja źviestki: paśla publikacyi svajoj pracy jamu napisaŭ čytač niamieckaj haziety Die Welt i paviedamiŭ, što sałdat sa zdymka nahadvaje jamu rodnaha dziadźku. Pradstaŭlenyja im bijahrafičnyja danyja dazvolili historyku vyśvietlić, što strałok — heta Jakobus Onien, unteršarfiurer SS, jaki słužyŭ u ajnzachrupie S i byŭ zabity partyzanami ŭ 1943 hodzie.
Fota: Jürgen Matthäus
Kab kančatkova paćvierdzić identyčnaść, daśledčyki z Bellingcat vykarystali štučny intelekt — sistemu Amazon Rekognition, jakaja paraŭnoŭvaje tvar na fotazdymkach. Supadzieńnie pamiž siamiejnymi fatahrafijami Oniena i čałaviekam sa znakamitaha kadra skłała 98—99 %, što praktyčna vyklučaje vypadkovaść.
Takim čynam, praz bolš jak 80 hadoŭ daśledčyki zmahli dakładna vyznačyć i miesca, i imia zabojcy, adnak asoba jaŭreja, u jakoha jon stralaje na tym fota, zastajecca nieviadomaj.