«Internet u kankretnaha abanienta moža stać jašče bolš pavolnym». Kamu dapamohuć štrafy za drennuju suviaź?

Jak užo štrafujuć za pavolny internet u adnoj z krain SND i jak heta moža vyhladać u Biełarusi, Devby pahutaryŭ z inžynieram, jaki pracavaŭ u adnoj z kampanij-pastaŭščykoŭ abstalavańnia dla sietak biełaruskich mabilnych apierataraŭ.

Pieršy namieśnik ministra suviazi i infarmatyzacyi Pavieł Tkač u pačatku listapada raskazaŭ, što z 1 studzienia 2026 hoda ŭ Biełarusi buduć štrafavać apierataraŭ mabilnaj suviazi za pavolny internet. Jak buduć vyjaŭlacca parušeńni i jakoha pamieru buduć hetyja štrafy — pakul niezrazumieła. U narmatyŭnych aktach, na jakija spasyłaŭsia namieśnik ministra ŭ svaim intervju dla STB (ukazie Łukašenki № 335 2024 hoda i dyrektyvie Łukašenki № 2 «Ab Debiurakratyzacyi dziaržaŭnaha aparata…») pra heta niama ni słova.

Adkaznaść «za parušeńnie patrabavańniaŭ da achopu terytoryj pasłuhami sotavaj suviazi i elektrasuviazi i jakaści takich pasłuh» praduhledžana papraŭkami ŭ KaAP, pryniatymi ŭ pieršym čytańni Pałataj pradstaŭnikoŭ 3 kastryčnika 2025 hoda.

Na žal, poŭnaha tekstu hetaha zakonaprajekta ŭ volnym dostupie znajści nie ŭdałosia. Jakimi mienavita buduć biełaruskija štrafy za pavolny internet — pakul nie jasna.

Fota: Unsplash

Pahladzieć na toje, jak vyhladaje padobnaja praktyka, možna ŭ Kazachstanie. Mahčyma, ideju štrafavać za drenny internet biełaruskija ŭłady padhledzieli mienavita tam.

Kazachstanskich apierataraŭ za drenny internet štrafujuć užo niekalki hadoŭ. Inicyjavać pravierku ŭ dačynieńni da apieratara moža luby kazachstaniec, jakomu dla hetaha treba źviarnucca sa skarhaj na drennuju suviaź u Kamitet telekamunikacyj ci ŭ abłasnuju inśpiekcyju suviazi. Zrabić heta možna jak u papiarovym vyhladzie, tak i z dapamohaj partała elektronnaha ŭrada.

Sudziačy pa ŭsim, hramadzianie Kazachstana achvotna karystajucca takoj opcyjaj. U 2019 hodzie Ministerstva ličbavaha raźvićcia praviało 93 pravierki, u 2020 — 51 pravierku, a ŭ 2021 — užo 562 pravierki pa faktach niajakasnaj suviazi.

Pamiery štrafaŭ za parušeńni apieratarami suviazi Kazachstana praviłaŭ akazańnia svaich pasłuh vyznačaje kazachstanski KaAP. U 2022 hodzie štrafy dla apierataraŭ mabilnaj suviazi za «pradastaŭleńnie karystalnikam pasłuh suviazi, jakija nie adpaviadajuć standartam, techničnym normam i pakazčykam jakaści» pavialičylisia sa 100 miesiačnych raźlikovych pakazčykaŭ (MRP) da 1000 MRP. Za paŭtornaje parušeńnie na praciahu hoda suma štrafu pavialičyłasia z 200 da 1500 MRP. MRP — heta kazachstanski anałah biełaruskaj bazavaj vieličyni. U 2025 hodzie jon roŭny 3932 tenhie (prykładna $7,5).

Takim čynam, zaraz za niedastatkova jakasny internet kazachstanskija apieratary ŭ pieršy raz płaciać štraf kala $7500. Suma štrafu za paŭtornaje parušeńnie na praciahu hoda składaje $11 250.

Za parušeńnie jakich mienavita pakazčykaŭ biełaruskich apierataraŭ mabilnaj suviazi buduć karać štrafami? Hetaja infarmacyja taksama pavinna być u pryniatych u pieršym čytańni papraŭkach da KaAP. Prynamsi, na partale Pravo.by paznačana, što tam «u adpaviednaści z aktam Kiraŭnika dziaržavy ŭradam vyznačany kankretnyja patrabavańni da achopu terytoryi i jakaści, za nievykanańnie jakich praduhledžvajecca adkaznaść». Ale z-za adsutnaści prajekta zakona ŭ volnym dostupie paznajomicca z hetymi kankretnymi patrabavańniami nie atrymałasia.

Zrešty, možna dapuścić, što hety raździeł zasnavany na «Patrabavańniach da achopu terytoryi Respubliki Biełaruś pasłuhami sotavaj ruchomaj elektrasuviazi i ich jakaści», jakija Savmin zaćvierdziŭ 30 vieraśnia 2025 hoda.

Patrabavańni da achopu terytoryi Respubliki Biełarusi pasłuhami sotavaj ruchomaj elektrasuviazi i ich jakaści

Hety dakumient praduhledžvaje takija minimalnyja chutkasnyja charaktarystyki dla pieradačy dadzienych u napramku da abanienta:

• u Minsku i abłasnych centrach u 2026 hodzie — nie mienš za 60 Mbit/s, da 2030 hoda — nie mienš za 135 Mbit/s;
• u inšych haradach i pasiołkach haradskoha typu ŭ 2026 hodzie — nie mienš za 25 Mbit/s, da 2030 hoda — nie mienš za 110 Mbit/s;
• na astatniaj terytoryi, pakrytaj mabilnaj suviaźziu, u 2026 hodzie — nie mienš za 7 Mbit/s, da 2030 hoda — nie mienš za 30 Mbit/s.

Patrabavańni da achopu terytoryi Respubliki Biełarusi pasłuhami sotavaj ruchomaj elektrasuviazi i ich jakaści (praciah)

Pry hetym u 2026 hodzie adzinaja sietka sotavaj suviazi pavinna achoplivać 95% terytoryi Biełarusi, a ŭ 2030 — 99%.

«Basta, karapuziki»: mierkavańnie inžyniera mabilnaj suviazi

Pra ideju štrafavać apierataraŭ mabilnaj suviazi za pavolny internet pahutaryli ź inžynieram Iljoj (imia surazmoŭcy źmieniena), jaki niekalki hadoŭ pracavaŭ u adnoj z kampanij-pastaŭščykoŭ abstalavańnia dla sietak biełaruskich mabilnych apierataraŭ.

— Ci možna va ŭmovach sučasnaj Biełarusi z dapamohaj štrafaŭ za pavolny internet palepšyć jakaść pasłuh suviazi?

— Mahčyma, ciapier kab nie «trapić» na štrafy apieratary buduć rezać chutkaść na kožnaha abanienta da minimalna mahčymaj. Nu, prynamsi, ja b tak zrabiŭ. Choć abanienty, viadoma, pačnuć nyć [bo z takim padychodam chutkaść złučeńnia dla kankretnaha abanienta moža pamienšycca, a nie vyraści].

Adrehulavać jakaść suviazi tolki hetymi mierami niemahčyma. Jany mohuć tolki stymulavać apierataraŭ suviazi ŭkładvacca ŭ raźvićcio infrastruktury. 

Ale raźvićcio infrastruktury tarmozicca nie niežadańniem apierataraŭ jaje raźvivać, a sankcyjami i palitykami rehulatara (naprykład, najaŭnaściu infrastrukturnaha apieratara).

Kali b u kožnaha apieratara była svaja licenzija 4G ci 5G, u ich byŭ by stymuł kankuravać jakaściu suviazi, prapusknoj jomistaściu, pakryćciom. A tak u ŭsich usio adno i toje ž i idzie praz beCloud [TAA «Biełaruskija vobłačnyja technałohii», jakoje atrymała manapolnaje prava na stvareńnie, ekspłuatacyju, pašyreńnie adzinaj sietki sotavaj suviazi i ŭ narmatyŭnych dakumientach naŭprost nazyvajecca «adzinym infrastrukturnym apierataram» krainy]. I jak u takoj situacyi mohuć być naohuł vinavatyja inšyja apieratary?

Faktyčna mahčymaści apierataraŭ zaraz zvodziacca da taho, kab jany kupili (ci nie kupili) resurs u beCloud u patrebnym abjomie. Becloud pradaje tak zvanyja resursnyja błoki, i kali apieratar nie kupić nieabchodnaj kolkaści, to ŭ jaho nie budzie dastatkovaj prapusknoj zdolnaści.

— Atrymlivajecca, što z dapamohaj štrafaŭ faktyčna ciapier možna budzie prymušać apierataraŭ kuplać niejki abjom pasłuh u manapalista?

— Tak.

Ale biada ŭ tym, što kolkaść resursnych błokaŭ abmiežavana. I kali becloud na niejkaj bazavaj stancyi pradaść usim apierataram paroŭnu, pa 33% (ci pa 25%, što mahčyma z ulikam ambicyj «Biełtelekama»), i hetaha nie chopić, kab vykanać narmatyŭ — chto tady budzie vinavaty?

Apieratary skažuć «my zrabili ŭsio, što zmahli, u vašaha infrastrukturnaha apieratara dadatkovych mahčymaściaŭ niama, a nam kupić ich bolš niama ŭ kaho».

— Jak vy naohuł staviciesia da inicyjatyvy štrafavać apierataraŭ za nizkuju chutkaść internetu?

— Cikava, ź jakich hrošaj pa fakcie buduć płacicca hetyja štrafy. Z vyručki? Značyć, z tych hrošaj, jakija jakraz mahli b pajści na raźvićcio sietki. Ź inšaha boku, prybytkovaść u apierataraŭ vysokaja z-za taho, što niama mahčymaści ŭkładvać hrošy ŭ raźvićcio infrastruktury. Možna im i tłušč puścić.

— U damovach apierataraŭ z abanientami zvyčajna pakazvajecca farmuloŭka «da Ch Mbit/s». Heta značyć damovy nie harantujuć niejkuju kankretnuju chutkaść, a dekłarujuć jaje mahčymaje maksimalnaje značeńnie. Ale jak z takoj farmuloŭkaj pryciahvać apierataraŭ za parušeńni? Moža być, apierataraŭ prymusiać prapisvać u novych damovach harantavanyja minimalnyja chutkaści?

— Možna, viadoma, i ŭ damovie prapisać. Ale kali hetaja norma zaćvierdžana pravavym aktam, to i pakazvać jaje ŭ damovie nie abaviazkova. Heta ŭžo budzie patrabavańnie nie damovy, a zakanadaŭstva.

— Ci treba biełaruskim apierataram madernizavać svajo abstalavańnie, kab paźbiehnuć padobnych štrafaŭ?

— Abstalavańnie mianiać nie treba. Trafik možna šejpić [abmiažoŭvać chutkaść dla adnaho karystalnika, kali jon pieraškadžaje inšym karystalnikam] na jadry sietki, možna na radyjosietcy naładkami. Pa-roznamu možna.

— A chto i jak budzie praviarać chutkaść internetu ŭ takich situacyjach? Kali niezadavoleny abanient zamieraje chutkaść na svajoj pryładzie z dapamohaj niejkaha internietamietra, heta moža ličycca abjektyŭnym vymiareńniem paramietraŭ sietki? Bo jaho vyniki, napeŭna, mohuć mocna adroźnivacca ŭ zaležnaści ad sposabu vymiareńnia, času sutak, zahružanaści sietki ŭ cełym i kankretnaj soty. Ad jakaści abstalavańnia ŭ samoha abanienta, narešcie.

— Vymiarać chutkaść možna drajv-testami z dapamohaj śpiecyjalnaha abstalavańnia, jakoje jość i ŭ apierataraŭ, i ŭ BiełDIE [Respublikanskaha ŭnitarnaha pradpryjemstva pa nahladzie za elektrasuviaźziu]. Jany i tak heta rehularna robiać, pryčym pa ŭłasnaj inicyjatyvie.

Fota: Unsplash

— U «Patrabavańniach da achopu terytoryi Respubliki Biełaruś pasłuhami sotavaj ruchomaj elektrasuviazi i ich jakaści» paznačany taki paramietr, jak «siaredniaja chutkaść pieradačy dadzienych». Što tut aznačaje słova «siaredniaja»? Majecca na ŭvazie siaredniaja chutkaść dla abanienta za niejki pieryjad času? Ci siaredniaja chutkaść pa Minsku, Homieli, haradskim pasiołku Vidzy ci pa Baraŭlanskim sielsaviecie? Za apošniuju hadzinu/ apošnija sutki/ apošni tydzień?

— Nie viedaju. Kali za parušeńnie hetych charaktarystyk źbirajucca štrafavać, niedzie pavinna być prapisana mietadałohija vymiareńnia, u jakoj buduć paznačany ŭsie aznačeńni vieličyń. Biez takoha dakumienta hadać, što heta takoje, biessensoŭna.

— A ci mohuć apieratary mabilnaj suviazi čysta technična harantavać stabilnuju chutkaść złučeńnia dla 100% času?

— Harantavać niešta niemahčyma. Budzie niejkaje masavaje mierapryjemstva — i basta, karapuziki.

Kamientary da artykuła