3% vs 97%: як уратаваць нацыянальную мову
Таварыства беларускай мовы імя Францішка Скарыны і грамадскі рух «Дзея» прэзентавалі шэраг рэкамендацый па паляпшэнні стану беларускай мовы на прэс-канферэнцыі 8 верасня.
«У банку прававой інфармацыі з прыкладна двухсот тысяч нарматыўных актаў толькі 3,1% беларускамоўныя. І нават гэтыя нешматлікія акты на беларускай мове маюць тэхнічны характар і невялікі аб’ём», — адзначыў юрыст «Дзеі» Аляксандр Жук. З поўным тэкстам даследавання можна азнаёміцца па спасылцы.
Каб выправіць дадзеную сітуацыю, паўгады таму ТБМ і «Дзея» распачалі ініцыятыву «Перакладатон», дзякуючы якой валанцёрамі быў перакладзены на беларускую мову Грамадзянскі кодэкс. Актывісты не збіраюцца спыняцца на гэтым, а плануюць перакласці аналагічным чынам Працоўны кодэкс, а таксама накіраваць рэкамендацыі па паляпшэнні стану беларускай мовы ва ўрад, парламент і Нацыянальны цэнтр заканадаўства і прававых даследаванняў, з подпісам старшыні ТБМ Алега Трусава. Сярод сфармуляваных рэкамендацый:
- унесці змены ў закон «Аб нарматыўных прававых актах», у адпаведнасці з якімі акт прымаецца на беларускай і рускай мовах;
- увесці пасаду ўпаўнаважанага па абароне дзяржаўных моваў;
- унесці змены ў закон «Аб абароне правоў спажыўцоў» і СТБ 1100-2016, паводле якіх інфармацыя павінна даводзіцца да спажыўца адразу на дзвюх дзяржаўных мовах;
- дадаць змены ў закон «Аб рэкламе», паводле якіх рэклама мусіць падавацца адначасова на дзвюх мовах, або ўвесці норму аб 50% рэкламы кожнай з дзяржаўных моваў.
Дэпутатка Палаты прадстаўнікоў і намесніца старшыні ТБМ Алена Анісім адзначыла, што праект закона «Аб нарматыўных прававых актах» падрыхтаваны на беларускай мове. «Зараз сваю задачу я бачу ў тым, каб пераканаць дэпутатаў, Савет міністраў прыняць гэты дакумент адначасова на дзвюх дзяржаўных мовах у Палаце прадстаўнікоў у другім чытанні», — дадае Анісім.
Апроч праекта рэкамендацый у заканадаўчай сферы, актывісты «Дзеі» прадставілі сайт Nabyvaj.by, што ўяўляе сабой сэрвіс бясплатнага перакладу для беларускіх і замежных бізнэс-суб’ектаў. На дадзеным сайце прадстаўнікі той ці іншай кампаніі могуць пакідаць заяўкі з матэрыяламі, што хацелі б перакласці на беларускую мову (інфармацыя пра кампанію ці пра пэўны тавар: склад прадукта, інструкцыя карыстання таварам і інш.).
Акрамя таго, электронны рэсурс дае магчымасць прагледзець ужо існуючыя прыклады паспяховага выкарыстання беларускай мовы ў маркетынгу і рэкламе. Сярод іх прысутнічаюць як Velcom, Symbal.by, «Лідскае піва», так і, напрыклад, Coca-Cola з нядаўняй рэкламнай кампаніяй з удзелам гурту Naviband.
«Мы хочам прасоўваць гэтыя прыклады, а таксама матываваць іншых гульцоў на рынку ўжываць беларускую мову ў сваім бізнэсе», — адзначыў заснавальнік «Дзеі» Алесь Лагвінец. Палітык таксама дадаў, што ён разам з аднадумцамі плануе рассылаць бізнэсоўцам лісты з прапановай скарыстацца бясплатнай паслугай перакладу патрэбнай ім інфармацыі, а таксама накіроўваць лісты падзякі тым кампаніям, што ўжо пачалі карыстаць беларускую мову ў камунікацыі са спажыўцом. «Мы спадзяёмся, што здолеем атрымаць станоўчы водгук ад уплывовых гульцоў рынку, і неўзабаве гэта стане добрым знакам для кампаніі, што яна ёсць у каталогу на гэтым сайце».