Дэфіцыт жалеза: як яго распазнаць?
Жалезадэфіцытная анемія — самы распаўсюджаны тып анеміі. Гэты стан, выкліканы дэфіцытам жалеза, пры якім у крыві зніжаецца ўзровень эрытрацытаў і гемаглабіну, з прычыны чаго парушаецца забеспячэнне органаў і тканак кіслародам. Акрамя таго, жалеза ўдзельнічае ў працы шматлікіх сістэм арганізма, адпаведна, пры анеміі іх звычайнае функцыянаванне таксама пакутуе.
Дэфіцыт жалеза можа мець вельмі негатыўныя наступствы: на фоне анеміі любое захворванне працякае цяжэй, ачуньванне зацягваецца, піша 24health.by.
Пры цяжкай паталогіі істотна ўзрастаюць смяротныя рызыкі. Але і без таго жалезадэфіцытная анемія моцна пагаршае якасць жыцця, паколькі «анемічны» чалавек, як правіла, — гэта чалавек пастаянна стомлены, знясілены, раздражнёны, апатычны…
Да ўсяго эфіцыт жалеза часта з'яўляецца адным з сімптомаў сур'ёзных захворванняў, у паспяховым лячэнні якіх прынцыповае значэнне мае ранняя дыягностыка.
Аднак, нягледзячы на сур'ёзныя наступствы і шырокую распаўсюджанасць дэфіцыту жалеза, дадзены стан па-ранейшаму недастаткова добра распазнаецца. Гэта звязана з тым, што сімптомы дэфіцыту жалеза вельмі разнастайныя, у большасці сваёй неспецыфічныя і могуць супадаць з сімптомамі іншых захворванняў.
Таму адным з важных навыкаў чалавека, які клапоціцца аб сваім здароўі і будучыні, павінна быць уменне «слухаць» сябе, свой арганізм і, у выпадку чаго, своечасова звярнуцца па кансультацыю да кваліфікаванага медыка.
Дацэнт кафедры клінічнай гематалогіі і трансфузіялогіі Інстытута павышэння кваліфікацыі і перападрыхтоўкі кадраў аховы здароўя БДМУ Кацярына Кабаева расказала, якія сімптомы могуць паказваць на тое, што ў арганізме не хапае жалеза.
Сімптомы жалезадэфіцытнай анеміі
Спачатку дэфіцыт жалеза можа быць настолькі малаважным, што яго можна не заўважыць. Але па меры таго, як арганізму становіцца ўсё больш не хапае жалеза, анемія пагаршаецца, прыкметы і сімптомы ўзмацняюцца.
Сукупнасць сімптомаў жалезадэфіцытнай анеміі прадстаўлена двума сіндромамі: анемічным і сідэрапенічным (дэфіцыт жалеза ў тканках).
Анемічны сіндром уключае сімптомы:
- Слабасць, стамляльнасць.
- Галавакружэнне, галаўны боль. Пачуццё раздражняльнасці, хуткая страта канцэнтрацыі могуць быць выкліканыя дэфіцытам жалеза. Жалеза дапамагае крыві дастаўляць кісларод па ўсім целе, а пачуццё раздражняльнасці ці галавакружэння можа быць прыкметай таго, што мозг не атрымлівае дастатковай колькасці кіслароду.
- Шум у вушах.
- «Мільганне мушак» перад вачыма.
- Пачашчанае сэрцабіццё. Арганізм спрабуе кампенсаваць недахоп кіслароду ў органах і тканках, павялічваючы частату дыхання, каб у арганізм паступала больш кіслароду.
- Дыхавіца пры фізічнай нагрузцы. Падчас фізічнай нагрузкі нармальна адчуваць некаторую дыхавіцу і пачашчанае сэрцабіцце, паколькі арганізму патрабуецца больш кіслароду. Але пры дэфіцыце жалеза ў крыві можа не быць дастаткова кіслароду для цягліц, каб выконваць паўсядзённыя дзеянні, напрыклад, хадзіць. Зніжэнне талерантнасці да фізічных нагрузак таксама можа быць сігналам да недахопу жалеза ў арганізме (раней лёгка паднімаліся па ўсходах на 5 паверх, зараз з цяжкасцю і з прыпынкамі — на 3-і).
Дэфіцыт жалеза ў тканках уключае досыць шмат неспецыфічных сімптомаў, што часцяком падахвочвае чалавека звяртацца за дапамогай да трыхолагаў, дэрматолагаў, гастраэнтэролагаз і іншых адмыслоўцаў у пошуках рашэння сваёй праблемы, у той час як шлях да гэтага можа ляжаць праз папаўненне дэфіцыту жалеза ў арганізме:
- Сухасць скуры.
- Ломкасць і слаістасць пазногцяў. Лыжкападобныя пазногці. Гэта пазногці, якія патоплены ў сярэдзіне і прыўзняты па баках, што надае ім круглявую форму, падобную на лыжку. Ломкія пазногці лёгка пластуюцца і трэскаюцца. Ломкасць пазногцяў можа быць прыкметай дэфіцыту жалеза.
- Выпадзенне валасоў. Натуральна, што некаторыя валасы выпадаюць, калі вы мыеце ці расчэсваеце іх, але калі вы губляеце пучкі валасоў ці больш валасоў, чым звычайна, гэта можа быць выклікана дэфіцытам жалеза. Павышэнне ўзроўню жалеза можа спыніць ці паменшыць выпадзенне валасоў.
- Незвычайная прыхільнасць да некаторых пахаў, напрыклад, бензіну, ацэтону ці іншым рэзкім пахам.
- Галаўныя болі, галавакружэнне.
- Зніжэнне памяці.
- Выкрыўленне апетыту. Жаданне з'есці неядомыя прадметы.
- Цяжкасць глытання. Пяршэнне ў горле. Можа ўзнікнуць непрыемная сухасць у роце, нават калі вы пяце шмат вадкасці.
- Сімптомы гастрыту.
Паколькі жалеза задзейнічана ў працы шматлікіх органаў і сістэм, сімптомы дэфіцыту жалеза могуць быць вельмі і вельмі разнастайнымі. Сярод іншых вылучаюць таксама наступныя незвычайныя прыкметы і сімптомы:
- Расколіны і язвы ў роце. Язвы ў роце — гэта балючыя белыя плямы на ўнутраным боку рота. Існуе шмат прычын, па якіх могуць быць язвы ў роце, уключаючы прыкусванне ўнутранага боку рота, стрэс і знясіленне, стаматыт, але яшчэ адной прычынай можа быць дэфіцыт жалеза.
- Непераноснасць холаду ці халодныя рукі і ногі. Калі вы лёгка мерзнеце ці ў вас увесь час халодныя рукі і/ці ногі нават у цёплым асяроддзі, гэта можа быць злучана з тым, што ў кроў да рук і ног паступае нядосыць кіслароду, што можа быць вынікам дэфіцыту жалеза.
- Дыскамфорт у нагах, які прыводзіць да парушэнняў сну. Часта яго блытаюць з сіндромам клапатлівых ног — гэта пастаяннае жаданне рухаць нагамі падчас адпачынку, напрыклад, калі вы ляжыце ў ложку. Асабліва часта праяўляе сябе ў вячэрні і начны час сутак. Гэтае трывожнае пачуццё праходзіць ці памяншаецца толькі пры сталым руху нагамі.
- Падвышаная ўспрымальнасць да інфекцый. Калі вы часта ці часцей, чым раней, хварэеце на інфекцыйныя захворванні (банальнай прастудай), гэта можа быць прыкметай дэфіцыту жалеза. Жалеза неабходна арганізму для падтрымання здаровай імуннай сістэмы.
- Беспадстаўныя сінякі, не звязаныя з траўмамі. Пры жалезадэфіцытнай анеміі касцяны мозг адчувае «жалезны голад». Акрамя няздольнасці вырабляць дастатковую колькасць эрытрацытаў, можа таксама назірацца зніжэнне выпрацоўкі трамбацытаў. Трамбацыты з'яўляюцца першым этапам згортвання крыві, таму зніжэнне колькасці трамбацытаў прыводзіць да павелічэння сінякоў.
- Бледнасць скуры. Гемаглабін — гэта пігмент чырвонага колеру. Пры дэфіцыце жалеза ў крыві ўзровень гемаглабіну ніжэй за норму, адпаведна, адсюль бледны выгляд.
- Зніжэнне лібіда.
- Плаксіўнасць.
Калі вы падазраяце, што ў вас могуць быць сімптомы дэфіцыту жалеза ці жалезадэфіцытнай анеміі, важна пракансультавацца з доктарам, каб ён мог прызначыць абследаванні, вызначыць прычыну сімптомаў і прызначыць правільнае лячэнне.