Схемы, па якіх дзейнічае ГБ. Выйшла расследаванне пра піцерскіх сексотаў ФСБ

Журналісты раскрылі дзейнасць групы агентаў КДБ і ФСБ, якая дзесяцігоддзямі распрацоўвала праціўнікаў рэжыму, моладзь і ЛГБТ-супольнасць, выкарыстоўваючы правакацыі, гвалт і шантаж.

Скрын відэа: proekt_media / YouTube

Выданне «Праект» апублікавала фільм-расследаванне аб групе агентаў ленінградскага КДБ, якія ў савецкі час сачылі за дысідэнтамі а пасля распаду СССР працягнулі працу на спецслужбы. У цэнтры гэтай гісторыі — тры постаці: Уладзімір Гушчын, Сяргей Баркан і Уладзіслаў Цярохін.

Савецкі агент, які застаўся «педагогам»

Уладзімір Гушчын — ключавы герой расследавання. У 1980—90-х гадах ён працаваў пад куратарствам КДБ, займаючыся «перавыхаваннем» нефармальнай моладзі і сачэннем за дысідэнтамі. У архівах літоўскага КДБ згадваецца агент пад псеўданімам «Шура». Расследавальнікі лічаць, што гэта і быў Гушчын, дэталі біяграфіі якога супадаюць з інфармацыяй, якую спецслужба раскрыла аб дзейнасці свайго агента.

Пасля распаду СССР Гушчын не толькі не сышоў у цень, але стаў сузаснавальнікам Партыі зялёных і працягнуў працу ў сферы моладзевай палітыкі.

Да самага 2024 года мужчына афіцыйна працаваў у цэнтры «Кантакт» пры камітэце па справах моладзі Пецярбурга. Але, як сцвярджаюць журналісты, пад выглядам педагога ён перадаваў інфармацыю пра падлеткаў у ФСБ і МУС, у тым ліку ў аддзелы па барацьбе з экстрэмізмам.

Гушчын выступаў на тэлебачанні як эксперт па субкультурах, пісаў метадычныя матэрыялы. У адной з іх — кнізе «Дзеці вуліц» ён расказвае аб тым, што ў 1980—1990-х гадах пад кіраўніцтвам КДБ удзельнічаў у праграмах па перавыхаванні нефармальнай моладзі і разважае пра метады ўкаранення ў моладзевыя рухі.

Сяргей Баркан: «злы паліцэйскі» 

У пары з Гушчыным у цэнтры «Кантакт» працаваў Сяргей Баркан, якога крыніцы называюць прыхільнікам жорсткіх метадаў. Яго абвінавачваюць у катаваннях і сэксуалізаваным гвалце над удзельнікамі моладзевых субкультур. Адзін з былых супрацоўнікаў цэнтра распавёў, што Баркан і Гушчын дзейнічалі па прынцыпе «добры-злы паліцыянт»: Гушчын збіраў інфармацыю мяккімі метадамі, а Баркан запалохваў і ўжываў фізічную сілу.

Асабліва вядомы аўтобус «Сацыяльны патруль», які, паводле суразмоўцаў «Праекту», выкарыстоўваўся для жорсткіх допытаў. Затрыманых падлеткаў падвяргалі прыніжэнням, уключаючы так званае «саджанне на бутэльку» — метад, які, па словах крыніц, быў «фірмовым» для Баркана.

Адзін з супрацоўнікаў цэнтра назваў яго аддзел «гестапа», а Гушчыну, паводле іх слоў, падабалася, што Баркана баяліся, што ўзмацняла іх кантроль над моладдзю.

Уладзіслаў Цярохін: правакацыі і кампрамат

Яшчэ адзін фігурант расследавання — Уладзіслаў Цярохін, вядомы як Хазан або Улад Лектар, даўні знаёмы Гушчына. У расследаванні сцвярджаецца, што разам з Гушчыным ён сачыў за дэмакратамі пачынаючы з 1980-х гадоў. Цярохін спецыялізаваўся на правакацыях.

Адзін з эпізодаў адбыўся ў пачатку 1990-х: разам з Гушчыным яны заманілі журналіста ленінградскага выдання ў кватэру, дзе таго апаілі, а затым шантажавалі, сцвярджаючы, што ў іх ёсць кампраметуючыя фатаграфіі.

У 2010—2020-я гады Цярохін працягнуў збіраць кампрамат на апазіцыянераў і актывістаў. Ён наведваў мітынгі, запрашаў удзельнікаў на сустрэчы, у лазні ці выпіць, спрабуючы апаіць іх і сфатаграфаваць у кампраметуючых сітуацыях.

Цярохін у размове з «Праектам» адмаўляў абвінавачванні ў гвалце, шантажы і супрацоўніцтве з сілавікамі. Гушчын і Баркан адмовіліся адказваць на пытанні журналістаў.

Каментары да артыкула