Якія сімптомы паказваюць на рак кішачніка і што правакуе яго развіццё? Тлумачыць анколаг
У Мінску ў 2024 годзе рак кішэчніка (каларэктальны) упершыню выйшаў на другое месца сярод анкалагічных захворванняў у мужчын і жанчын. У Беларусі і ў свеце — аналагічная сітуацыя. Пра гэта «Мінск-Навінам» распавяла намесніца галоўнага ўрача па медыцынскай экспертызе і рэабілітацыі Мінскага гарадскога клінічнага анкалагічнага цэнтра Ірына Майсевіч.
— Ірына Генадзеўна, чаму каларэктальны рак — рак абадочнай і прамой кішкі — апынуўся ў лідарах: з-за харчавання ці з-за паляпшэння дыягностыкі?
— У большай ступені — з-за харчавання. Іншы істотны фактар рызыкі — маларухомы лад жыцця. Адначасова палепшылася дыягностыка. Нашы людзі сталі больш дасведчанымі ў прафілактыцы анкалагічных захворванняў, часцей звяртаюцца да доктара. Скрынінг каларэктальнага раку таксама адыграў сваю ролю.
— Што не так з нашым рацыёнам?
— Найперш трэба выключыць канцэрагенныя рэчывы — гэта тыя, што спрыяюць узнікненню раку.
Яны могуць утрымлівацца ў прадуктах харчавання ў натуральным выглядзе ці ўтварацца падчас прыгатавання. Трэба ведаць, дзе яны знаходзяцца, і як скараціць іх колькасць. Менш смажанага, менш прыгатаванага на адкрытым агні. Абмяжуйце ўжыванне вэнджаніны (рыбы, мяса, курыцы, каўбас, сыру). Калі з’ясце кавалачак раз на месяц — нічога страшнага. Але нельга рабіць гэта штодзённай звычкай.
Памятайце: канцэрагены ёсць у каўбасных вырабах, вяндліне, іншых прадуктах, дзе выкарыстоўваюцца нітрыты.
Фастфуд раю цалкам выключыць. Калі складана — хоць бы максімальна абмяжуйце. Фры, пончыкі і іншае — утрымліваюць транстлушчы, якія таксама звязваюцца з анкалагічнымі рызыкамі.
Раз на месяц — гэта мяжа для фастфуду.
— Шаурма лічыцца фастфудам?
— Не.
— Ужо весялей. А што мусіць быць у рацыёне кожны дзень?
— Агародніна, садавіна (у любым выглядзе), зеляніна, рыба. Мясаедам — індычка, курыца, менш чырвонага мяса, асабліва свініны. Свініна смачная, зразумела, але трэба выбіраць паміж смачным і карысным. Найлепшыя спосабы прыгатавання — запяканне, тушэнне, варка. Самая карысная — ежа на пары.
«Галоўнае — не зацягваць!»
— Ці лечыцца рак кішэчніка?
— Так, калі выяўляюць своечасова. Пры наступных сімптомах звяртайцеся да доктара: кроў у кале, перыядычныя запоры, болі… У такім выпадку трэба рабіць каланаскапію. Не зацягвайце!
— Ці ўплываюць лекі на развіццё раку?
— Не.
Важна ведаць
Каланаскапія — эндаскапічны метад даследавання, які дазваляе агледзець слізістую абалонку тоўстай кішкі.
Доктар выкарыстоўвае каланаскоп — гнуткі зонд з камерай на канцы, якая перадае малюнак на манітор. Гэта даследаванне — надзейны спосаб паставіць дакладны дыягназ і выбраць метад лячэння.
Падчас працэдуры можна выдаліць паліпы да 5 мм праз інструментальны канал. Таксама магчыма ўзяць біяпсію з утварэнняў, каб выключыць рак. Без гэтага немагчыма вызначыць, ці злаякаснае ўтварэнне.
У Мінску каланаскапію робяць з седацыяй і без яе.
Седацыя — унутрывеннае ўвядзенне прэпаратаў, якія выклікаюць стан лёгкага сну. Седацыю не робяць пры эпілепсіі, індывідуальнай непераноснасці кампанентаў, цяжкіх сардэчна-сасудзістых хваробах і іншых супрацьпаказаннях.