Прыхаванае пранікненне: якія змены ў тактыцы расійскай арміі паказаў штурм Пакроўска?

Расійскія войскі ўсё часцей выкарыстоўваюць новы тактычны прыём пераадолення ўкраінскай абароны ў буйных населеных пунктах. Калі пры наступленні на такія гарады, як Бахмут і Аўдзееўка, класічныя метады ахопу і стварэння пагрозы акружэння спалучаліся з лабавымі кровапралітнымі штурмамі, то цяпер расійскае камандаванне стала практыкаваць метад інфільтрацыі, піша вайсковы аглядальнік Рускай службы Бі-бі-сі Ілья Абішаў.

Расійскія вайскоўцы адпрацоўваюць баі ў малапавярховай жылой забудове. Кадры з вучэнняў «Захад-2025» у Беларусі

У ходзе баёў за Пакроўск украінскія войскі як мінімум двойчы сутыкнуліся з непрыемнымі сюрпрызамі.

Спачатку ў жніўні расійскія часці здзейснілі раптоўны кідок на поўнач ад горада, у напрамку Дабраполля, уклініўшыся ва ўкраінскія пазіцыі адразу на 10 і больш кіламетраў. А ў кастрычніку раптам высветлілася, што расійская пяхота, асобныя падраздзяленні якой яшчэ летам былі заўважаныя на паўднёва-заходніх ускраінах Пакроўска, здолела пранікнуць у большую частку гарадскіх раёнаў, і многія ўкраінскія пазіцыі фактычна апынуліся ў тыле ў расіян.

Падобная сітуацыя склалася і ў Купянску Харкаўскай вобласці, дзе расійскія штурмавыя групы непрыкметна пратачыліся ў цэнтральную частку горада і завязалі там баі.

У чым асаблівасць новай тактыкі расійскай арміі і ці змогуць УСУ ёй супрацьстаяць?

У агульных рысах прыём інфільтрацыі ўяўляе сабой схаванае пранікненне невялікіх штурмавых груп у тыл перадавым падраздзяленням УСУ, укрыццё, замацаванне і назапашванне сіл у гарадской забудове з наступнай дэзарганізацыяй ўкраінскай абароны і яе матэрыяльна-тэхнічнага забеспячэння.

На справе гэта складаны працэс, які патрабуе дбайнай падрыхтоўкі і пісьменнага ўзаемадзеяння. Як адзначае ўкраінскі вайсковы эксперт Канстанцін Машавец, планаванне і арганізацыя баявых дзеянняў у расійскай арміі за час вайны эвалюцыянавалі, і ўяўленне пра тое, што расіяне праціскаюць абарону УСУ выключна за кошт шматразовай перавагі ў жывой сіле і «мясных штурмаў», памылковае.

«Усе памятаюць штурмы расійскімі войскамі Бахмута і Аўдзееўкі, Тарэцка і Часавага Яра. Як яны былі арганізаваныя расійскім камандаваннем, як адбываліся ў рэальнасці і чаго ім каштавалі. Але параўнайце гэта з тым, што цяпер адбываецца ў Купянску і Пакроўску. Параўнайце метады і прыёмы, якія выкарыстоўваюцца расійскім камандаваннем на тактычным узроўні цяпер, з тымі, якія яны выкарыстоўвалі раней», — піша ён.

Усюды ўсё па-рознаму

Ва ўмовах колькаснай перавагі расійскай арміі ўкраінскае камандаванне зрабіла стаўку на масіраванае прымяненне беспілотных сістэм. За кошт насычэння паласы абароны ўдарнымі і разведвальнымі дронамі на многіх участках фронту ўзніклі так званыя кіл-зоны, дзе любое перасоўванне пяхоты і тэхнікі праціўніка хутка выяўляецца і па іх наносіцца ўдар. Аналагічным чынам стаў дзейнічаць і расійскі бок.

Узнікла сітуацыя, калі падраздзяленні, якія атрымалі загад аб пераходзе ў атаку, пачыналі несці вялікія страты яшчэ на этапе высоўвання, гэта значыць не маглі нават зблізіцца з пазіцыямі праціўніка. Бранятэхніку і сродкі агнявой падтрымкі даводзіцца трымаць далёка ў тыле, эфектыўнасць штурмавых дзеянняў рэзка знізілася.

У большай ступені гэта ўдарыла па расійскай арміі, паколькі яна валодае ініцыятывай, а палітычнае кіраўніцтва патрабуе ад яе працягу актыўных наступальных дзеянняў. Расійскае камандаванне шукала спосабы ўзлому абароны УСУ і актыўна эксперыментавала.

Для пераадолення кіл-зоны з найменшымі стратамі яно змяняла тактыку дзеянняў штурмавых груп і сродкі маскіроўкі, абсталёўвала іх лёгкаматорнымі сродкамі перамяшчэння — матацыкламі, квадрацыкламі, багі, мапедамі і нават самакатамі, выкарыстоўвала сродкі РЭБ і ўласныя беспілотнікі.

Паралельна вывучаліся асаблівасці ўкраінскай абароны — тыпы беспілотнікаў, якія выкарыстоўваюцца, працоўныя частоты і каналы, час рэагавання, метады ўзаемадзеяння і сістэмы баявога кіравання, склад, колькасць, лакацыя і баяздольнасць падраздзяленняў, спосабы іх забеспячэння.

Дроны на оптавалакне неадчувальныя да ўздзеяння сродкаў радыёэлектроннай барацьбы, і іх становіцца ўсё больш. Фота: Getty Image

У выніку расійскае вайсковае кіраўніцтва прыйшло да разумення, што для эфектыўнага ўзломвання абароны УСУ неабходна, па-першае, дэзарганізаваць або выбіць падраздзяленні, якія прымяняюць тактычныя БПЛА на абраным кірунку, а заадно паралізаваць сістэмы кіравання і забеспячэння «дронаводаў».

Па-другое, расійскае камандаванне вырашыла скарыстацца недахопам асабовага складу ў перадавых падраздзяленнях УСУ і наяўнасцю істотных прагалаў у баявых парадках на тактычным узроўні.

Але проста так абысці ўкраінскія апорныя пункты і пратачыцца ў тыл малымі пяхотнымі групамі недастаткова, тым больш калі трэба будзе весці баі ў шчыльнай гарадской забудове.

Расійскія вайскоўцы ў разбуранай гарадской пабудове Марыупаля ў 2022 годзе. Фота: Getty Image

Канстанцін Машавец падзяляе тактычны прыём па інфільтрацыі, узяты на ўзбраенне расійскай арміяй, на тры асноўныя элементы: падрыхтоўчы, практычны і этап замацавання ды развіцця поспеху.

Падрыхтоўчы этап

На першым этапе, нароўні з планаваннем, арганізацыяй, навучаннем і абсталяваннем штурмавых падраздзяленняў, вядзецца вывучэнне сістэмы абароны УСУ. З дапамогай радыётэхнічнай, касмічнай разведкі, а таксама разведвальных БПЛА выяўляюцца найбольш уразлівыя і крытычныя для абароны ўчасткі мясцовасці, асноўныя шляхі і пункты забеспячэння і эвакуацыі ўкраінскіх падраздзяленняў.

Галоўнай цэллю падчас падрыхтоўкі масіраванага пранікнення становяцца падраздзяленні і групы тактычных БПЛА ўкраінскіх войскаў, якія могуць знішчыць любую групу, якая прарвалася, і сарваць раптоўную атаку на апорны пункт або пазіцыю.

Напярэдадні аперацыі на абраным кірунку звычайна пачынаюць інтэнсіўна працаваць артылерыя, авіяцыя, сістэмы БПЛА і РЭБ, а часам актыўна дзейнічаюць дыверсійна-разведвальныя групы, якія, як кажа Машавец, «павінны стварыць, паглыбіць і пашырыць […] своеасаблівы пралом у абароне УСУ для наступнай інфільтрацыі іншых малых пяхотных груп».

Звычайна для гэтага выбіраецца найбольш слабы апорны пункт або пазіцыя УСУ — напрыклад, там, дзе мала асабовага складу, нізкі маральны дух, даўно не было ратацыі, дрэннае забеспячэнне, абмежаваны агляд і г. д.

Тактыка дзеянняў простая — прыхаванае збліжэнне, выхад на пазіцыю і раптоўнае правядзенне налёту на апорны пункт, пазіцыю з мэтай іх захопу. Ва ўмовах шчыльнай гарадской забудовы расійскія штурмавікі могуць пранікаць у баявыя парадкі, маскіруючыся пад мірных жыхароў або пад вайскоўцаў УСУ.

Практычны этап

На гэтым этапе расійскі бок імкнецца стварыць некантраляваны перадавымі падраздзяленнямі УСУ ўчастак мясцовасці, каб праз яго завесці ўглыб абароны малыя пяхотныя групы ў значнай колькасці. Звычайна гэтыя групы дзейнічаюць даволі сінхронна і ўзгоднена.

«Па маіх асабістых уражаннях, галоўнай першаснай мэтай такога роду дзеянняў малых/штурмавых груп праціўніка практычна заўсёды ёсць так званая «хаатызацыя» сістэмы абароны УСУ на абраным кірунку, участку, а не механічнае праточванне дзеля самога праточвання ў любым магчымым кірунку, для таго каб нейкі разумнік зафарбаваў на карце пару лішніх пікселяў», —адзначае Машавец.

Расійскія штурмавыя групы, якія пракраліся ў тыл або на флангі УСУ, дзейнічаюць па адпрацаванай схеме — знаходзяць хованкі, абсталююць замаскаваныя пазіцыі, наладжваюць забеспячэнне, часта з дапамогай дронаў. А па меры замацавання і назапашвання сілаў пачынаюць актыўна дзейнічаць, аддаючы перавагу прыхаванаму прасоўванню ў цёмны час сутак.

У першую чаргу яны імкнуцца атакаваць пункты кіравання і пазіцыі аператараў БПЛА, а таксама падраздзяленняў УСУ, якія арганізуюць забеспячэнне і ратацыю асабовага складу на перадавых пазіцыях. Часцей за ўсё выкарыстоўваецца засадны метад з абстрэламі з тылу і флангаў, а таксама хуткія і раптоўныя налёты.

Этап замацавання і развіцця поспеху

Ён заключаецца ў прасоўванні асноўных расійскіх сіл на злучэнне з падраздзяленнямі, якія пратачыліся праз украінскія пазіцыі, калі расійскае камандаванне палічыць, што сістэма абароны УСУ на гэтым кірунку дастаткова дэзарганізаваная.

Замацаваць поспех атрымліваецца не заўсёды, і далёка не ўсім пехацінцам, якія прарваліся, атрымліваецца выжыць, дачакаўшыся падмацавання.

Напрыклад, у Часавым Яры, дзе малыя штурмавыя атрады расійскай дывізіі ПДВ не здолелі глыбока ўклініцца ва ўкраінскія баявыя парадкі, яе галоўныя сілы панеслі цяжкія страты. На Дабрапольскім кірунку на поўнач ад Пакроўска, дзе расійскія штурмавікі здолелі хутка прасунуцца амаль на 15 кіламетраў, ім таксама не ўдалося дамагчыся поспеху — украінцы падцягнулі рэзервы, і цяпер ад таго плацдарма нічога не засталося.

А вось у самым Пакроўску, як і ў Купянску, расійскім войскам удалося скарыстацца слабымі месцамі ва ўкраінскай абароне. У выніку ў гэтых гарадах УСУ знаходзяцца ў цяжкім становішчы.

Тым не менш, Канстанцін Машавец лічыць ужываны расійскім камандаваннем тактычны прыём па інфільтрацыі часовым рашэннем, які дае эфект толькі пры штурме раёнаў абароны УСУ, якія абапіраюцца на больш ці менш буйныя населеныя пункты. Гэта значыць, ва ўмовах шчыльнай гарадской забудовы, дзе наяўнасць шматлікіх хованак і магчымасць непрыкметна перамяшчацца з месца на месца дае групам, якія пратачыліся, шанцы на выжыванне.

«Ва ўмовах вялікіх і малых адкрытых прастор яго эфектыўнасць выглядае, скажам так, даволі спрэчнай. Хоць, вядома, бывалі і выключэнні», — піша ўкраінскі эксперт.

Каментары да артыкула