Doktarku Alenu Mikałajevu padčas vajny adpravili na Vaładarku za dapamohu habrejam — u XXI stahodździ tam ža apyniecca jaje praŭnučka Maryna Zołatava
Fizijołah, kandydat miedycynskich navuk Alena Ivanaŭna Mikałajeva — svajačka palitźniavolenaj hałoŭnaj redaktarki Tut.by Maryny Zołatavaj, prababula pa linii jaje taty. Padčas vajny Alena Mikałajeva ŭznačalvała ŭ Minsku lakarniu dla sirot, chavajučy ad niemcaŭ habrejskich dziaciej u tubierkuloznym adździaleńni. Kali heta ŭskryłasia, žančyna trapiła na Vaładarku i cudam paźbiehła rasstrełu. Praz 78 hod u tych ža ścienach turmy praviała niekalki hadoŭ jaje praŭnučka Maryna Zołatava.
Zhadvajem historyju žyćcia Aleny Mikałajevaj.
Alena Mikałajeva. Fota: yadvashem.org
Alena naradziłasia ŭ 1899 hodzie ŭ Saratavie, tam ža skončyła miedycynski fakultet. Paśla novaśpiečanaja śpiecyjalistka pierabrałasia ŭ Minsk.
Žančyna ŭvajšła ŭ lik stvaralnikaŭ kafiedry fizijałohii Minskaha miedycynskaha instytuta.
Alena Ivanaŭna niastomna zajmałasia navukaj: u 1937-m jana atrymała stupień kandydata miedycynskich navuk. Na žal, mnohija jaje napracoŭki dla doktarskaj dysiertacyi byli zhublenyja padčas vajny. Z prychodam u Minsk akupantaŭ jaje čakali i jašče bolš surjoznyja vyprabavańni.
U 1941 hodzie Alena adpraviła svaich dačok na kanikuły da babuli ŭ Sarataŭ. Jana sama dumała paśla biehčy na ŭschod, ale nie zmahła i ŭrešcie zastałasia pracavać u balnicy dla chvorych na tubierkuloz, jakuju tady ŭznačalvała.
Alena vyrašyłasia ratavać habrejskich dziaciej, arhanizoŭvajučy dla ich novyja dakumienty i chavajučy ich u tubierkuloznym adździaleńni 9-j balnicy, kudy bajalisia zachodzić niemcy. U pryvatnaści, viadoma, što jana vyratavała ad hieta dziaciej Arona Taŭbkina, ź jakim pracavała razam. Dočki Aleny Lida i Natalla chadzili ź dziećmi terapieŭta — Davidam i Lidzijaj — u adnu škołu, ich siemji siabravali.
Samoha doktara Arona Taŭbkina adrazu pryzvali ŭ armiju. Alena Mikałajeva dabiłasia, kab u červieni 1942 hoda jaho syna Davida pieraviali ŭ jaje špital. Tam jana zarehistravała jaho pad vydumanym imiem «Viktar Savicki», aformiŭšy jak chvoraha pacyjenta.
Starejšaja dačka Taŭbkinych Lidzija była ŭžo paŭnaletniaj, tamu jaje nielha było raźmiaścić u špitali, ale i tut Alena znajšła vychad. Doktarka prydbała dla dziaŭčyny falšyvyja dakumienty na imia «Maryja Paŭłaviec» i pieraviezła jaje ŭ łahier da partyzan, ź jakimi balnica padpolna padtrymlivała suviaź.
Alena praciahvała pracavać u balnicy da 1943 hoda, płanujučy papoŭnić šerahi partyzan, ale jaje raskryli.
«Niemcy adpravili jaje na Vaładarku, šmat dapytvali. Tam u adnym z sutareńniaŭ jaje, nakolki viadoma, pavinny byli rasstralać — nazvali proźvišča «Mikałajeva», ale pierabłytali imia. I jana nie vyjšła z šerahu. Mahčyma, heta ŭratavała jaje žyćcio», — raskazvajuć znajomyja siamji.
U vyniku žančynu adpravili na prymusovyja pracy ŭ Hiermaniju. Nichto nie dumaŭ, što jana zastaniecca žyvoj: muž Aleny navat ažaniŭsia ź inšaj žančynaj. Ale paśla skančeńnia vajny jana viarnułasia ŭ Minsk.
«Z pałonu jana viartałasia sama, na pierakładnych. U jaje byŭ abrez vielmi pryhožaj tkaniny, jakim jana raspłačvałasia z tymi, chto jaje padvoziŭ. Kali jaje dočki pryjechali ŭ Minsk z Saratava na majskija śviaty, im dajšła telehrama prykładna z takim tekstam: «Mama žyvaja, jedzie». A jany ž taksama ŭžo «pachavali» maci».
Pa viartańni Alena praciahnuła pracu ŭ miedycynie. Jana — aŭtarka zvyš 50 navukovych prac, pryśviečanych prablemam trafičnych upłyvaŭ niarvovaj sistemy, vyvučeńniu fizijałohii čałavieka, u tym liku ekśpierymientalnamu abhruntavańniu ŭzajemadziejańnia ruchalnych reakcyj simietryčnych kancavin čałavieka. Jana stała členam kiraŭnictva, navukovym sakratarom Biełaruskaha navukovaha tavarystva fizijołahaŭ.
Alena Mikałajeva. Fota: bsmu.by
Paślavajenny čas dla jaje nie adrazu staŭ spakojnym. Praz toje, što Mikałajeva pažyła ŭ Hiermanii, žančynu šmat ciahali na dopyty ŭžo pradstaŭniki savieckaj ułady. Ale šmatlikija śviedčańni pra jaje dapamohu dzieciam i pra suviazi z padpollem vyratavali jaje ad represij.
Los dziaciej, jakich jana imknułasia vyratavać, skłaŭsia dyjamietralna procilehła. Starejšaja dačka Taŭbkina Lidzija zahinuła pry niavyśvietlenych abstavinach. Jaje maci Razalii taksama nie stała: taja pamierła ŭ hieta. Baćka ž Aron Taŭbkin vyžyŭ i zdoleŭ zabrać svajho małodšaha syna Davida z prytułku, dzie toj zastavaŭsia da kanca vajny.
Alena Mikałajeva pamierła ŭ 1994 hodzie. Žančyna pachavanaja na Paŭnočnych mohiłkach u Minsku.
U 2005 hodzie jaje ŭhanaravali zvańniem «Praviednik narodaŭ śvietu».
{DONATE_PAYPAL}