«Hruzija zakryvajecca». Hutarka ź biełarusam, jaki paśla vizaranu zachras u Armienii
Biełaruskaha aktyvista i błohiera Źmitra Hrynkieviča na pačatku maja nie ŭpuścili ŭ Hruziju paśla vizaranu. Ciapier mužčyna zastajecca ŭ Jerevanie, dumaje, što rabić dalej. Źmicier raspavioŭ «Biełsatu» pra svaju situacyju, dźvie roznyja Hruzii (2021—2022 hadoŭ i siońniašniuju), a taksama pra toje, čym hruziny adroźnivajucca ad armianaŭ i čamu ŭsim biełarusam, jakija zastajucca ŭ Hruzii, treba mieć płan B.
«Paprasili pastajać ubaku — heta byŭ pieršy zvanok»
Źmicier užo kala dvuch tydniaŭ žyvie ŭ chostele ŭ Jerevanie — sprabuje zrazumieć, kudy ruchacca dalej, dy znajomicca z novaj dla jaho krainaj. Najpierš biełarus vyśviatlaje, ci ŭdasca zrabić vizu ŭ Polšču. Kali nie, tady zastaniecca tolki padavacca na mižnarodnuju abaronu ŭ Armienii.
«Ja na suviazi z armianskimi pravaabaroncami, jany nibyta hatovyja mnie dapamahać. Pahladzim, jak budzie, — kaža Źmicier. — Pakul nie viedaju, jak tut z polskimi vizami. U Hruzii heta vielmi balučaja tema dla biełarusaŭ, tam navat z mocnymi kiejsami ludzi nie zaŭsiody mahli atrymać humanitarnyja vizy. Jak tut — pabačym».
Biełarusy mohuć zastavacca ŭ Armienii bieź vizy i patreby ŭ lehalizacyi 180 dzion ciaham 12 miesiacaŭ. Žyć tut, jak u Hruzii, i vyjazdžać na vizaran na paru hadzin nie vyjdzie. Tamu ŭ Źmitra jość tolki paŭhoda, kab vyznačyć — zastavacca i lehalizoŭvacca ci źjazdžać.
Z Hruzii na «abnuleńnie» Źmicier vyjazdžaŭ užo druhi raz za dva hady žyćcia ŭ Batumi i adčuvaŭ, što jaho mohuć nie ŭpuścić nazad. Ciapier, kali prajšło ŭžo krychu času, błohier kaža, što moža spakojna i z chałodnaj hałavoj pra ŭsio raspaviadać i analizavać:
«My ź siabram pajechali na vizaran 8 maja. Ja rychtavaŭsia. Pavodle paradaŭ biełaruskaj jurystki, jakaja raniej žyła ŭ Batumi, a ciapier u Polščy, uziaŭ z saboj dakumienty, kab dakazać, što ŭ mianie IP u Hruzii. Adnak užo na vyjeździe ŭźnikli pytańni. Siabra prapuścili adrazu, a mianie paprasili pastajać ubaku. Inšych ludziej u hety čas prapuskali. Heta byŭ pieršy zvanok».
«Vam admoŭlena va ŭjeździe ŭ Hruziju»
Na armianskim baku ŭ Źmitra spytali, ci jon «na kruh», to bok na vizaran, «čysta farmalna» pahladzieli zaplečnik, pastavili piačatki i adpuścili. Źmicier pajšoŭ nazad na hruzinski KPP. Tam jaho čakaŭ siabar, jaki prajšoŭ usio raniej.
Na zvarotnym šlachu hruziny zapytalisia ŭ siabra błohiera, čamu ŭ jaho niama DNŽ, ale prapuścili. Našaha ž surazmoŭcu znoŭ paprasili pačakać ubaku.
«Stajaŭ ja tak paŭtary hadziny. Nichto ničoha nie tłumačyŭ. Na ŭsie maje sproby spytać, što i jak, supracoŭnica kazała: «Ja sama nie viedaju, čakaju adkazu, što tam pra vas». Ja zachacieŭ u prybiralniu, daviałosia patrabavać, kab mianie puścili. U vyniku mianie paviali pad kanvojem. Potym dali mnie fatel. Ahułam, usie byli vietlivyja i kulturnyja. Praź niekatory čas vyskačyŭ pamiežnik, advioŭ mianie ŭbok, pakazaŭ, što idzie zapis, i skazaŭ, što mnie admoŭlena va ŭjeździe ŭ Hruziju. Na ŭsie maje pytańni adkazvaŭ, što ničoha nie moža rastłumačyć, a ŭsia infarmacyja jość na papiery, što mnie dali, i na sajcie».
Jerevan. Fota: Źmitra Hrynkieviča
Biełaruskija pravaabaroncy, ź jakimi Źmicier adrazu źviazaŭsia, raili jamu pasprabavać jašče raz prajści miažu praź niekatory čas, adnak mužčyna nie bačyŭ u hetym sensu, i pajechaŭ u Jerevan. Kali pryjechaŭ, pačaŭ vyvučać papieru, što jamu dali, pierakłaŭ jaje praz «ChatGPT».
«Akazałasia, hruziny matyvavali niapropusk mianie tym, što ja nibyta padaŭ nie ŭsie dakumienty. Ale jakija mienavita — nie ŭdakładniajecca. A z taho, što ja viedaju, pavodle hruzinskaha zakanadaŭstva, dla pierasiačeńnia miažy dastatkova tolki pašparta», — kaža Źmicier.
«Ja b paraiŭ biełarusam u Hruzii dumać pra zapasnyja varyjanty»
Čamu jaho nie puścili ŭ krainu paśla dvuch hadoŭ žyćcia ŭ joj, Źmicier moža tolki zdahadvacca. Kaža, što pryčyna naŭrad ci ŭ palitycy, bo ŭ hruzinskich pratestach jon nie ŭdzielničaŭ. Tak, prychodziŭ, fatahrafavaŭ mitynhi i zdymaŭ na videa dla svajho błohu, ale nie byŭ udzielnikam, nie vykrykvaŭ łozunhaŭ. Jak imaviernuju pryčynu, što mahła b paŭpłyvać na pastanovu hruzinskich uładaŭ, biełarus zhadvaje svaje niešmatlikija sustrečy z pradstaŭnikami apazicyjnaj partyi «Adziny nacyjanalny ruch», jakuju «vielmi nie lubić kiroŭnaja «Hruzinskaja mara».
Akramia taho, błohier arhanizoŭvaŭ akcyju na 9 žniŭnia letaś (razam z ukraincami) i sioletni Dzień Voli ŭ Batumi.
«Nie dumaju, što heta mahło začapić ułady. Choć dakładna ja ž nie viedaju», — zaznačaje mužčyna.
U Batumi ŭ Źmitra zastaŭsia tavar, jakim jon handlavaŭ jak IP: knihi, rečy ź biełaruskaj i ŭkrainskaj simvolikaj. Što ź imi budzie — mužčyna pakul nie viedaje.
Nu dumku Źmitra, jašče šmat biełarusaŭ ryzykuje apynucca na jahonym miescy, a bolšaści ciaham hoda-paŭtara daviadziecca źjazdžać z Hruzii.
«Prymajecca ceły pakiet dakumientaŭ adnosna zamiežnikaŭ. I kali raniej u ich nie było miechanizmu, jak da momantu vizaranu vydvarać z krainy zamiežnikaŭ, to ciapier u parłamiencie lažyć zakon, u jakim prapisanaja kuča pryčynaŭ dla hetaha, uklučajučy abrazu pradstaŭnika ŭłady. A my, biełarusy, viedajem, što pry žadańni za abrazu možna pryniać što zaŭhodna. Tamu ja b paraiŭ usim biełarusam, a taksama ŭkraincam užo ciapier dumać pra zapasnyja varyjanty. Aktyŭnym — u pieršuju čarhu, ale mienš zaŭvažnym taksama. Bo Hruzija zakryvajecca, na moj pohlad», — kaža biełarus.
«Pastanaviŭ być doma, pakul u dźviery nie pahrukajuć»
Pa słovach Źmitra, ukraincaŭ Hruzija taksama časta nie ŭpuskaje: tolki za hetuju viasnu biełarus viedaje piać takich vypadkaŭ.
«Hruzija 2021—2022 hadoŭ, kali tudy jechali biełarusy, i siońniašniaja — heta dźvie roznyja krainy. Choć źniešnie nie skažaš, kab heta niepasredna ŭ vočy kidałasia. Ale kali krychu cikavišsia, što adbyvajecca, to heta ŭsio bačna, — kaža naš surazmoŭca. — A jašče tut ciapier vielmi šmat rasiejcaŭ, i jany nachabnyja. Na Dni niezaležnaści Ukrainy ŭ 2024 hodzie adzin rasiejec pryčapiŭsia da mianie i pry ŭsich skazaŭ, što złović mianie i abreža mnie vušy. Nastolki śmieła jany tam pačuvajucca, u toj čas jak biełarusaŭ i ŭkraincaŭ Hruzija vyciskaje».
Pra toje, što situacyja ŭ Hruzii źmianiajecca, na dumku Źmitra, śviedčyć i toje, što zacichli ŭkrainskija i biełaruskija akcyi:
«Raniej na płoščy Jeŭropy ŭ Batumi štodnia prachodzili akcyi ŭkraincaŭ sa ściahami, płakatami. Tam i naš himn štodnia hučaŭ. A paśla vybaraŭ u parłamient jašče byli adna-dźvie akcyi, i z taho času bolš ničoha ŭkrainskaha na płoščy Jeŭropy nie adbyvajecca. I našaha taksama, bo my šmat akcyj ładzili razam».
Hetak ža jak z Hruzii, Źmicier Hrynkievič niekali nie chacieŭ źjazdžać z rodnych Hancavičaŭ i Biełarusi. Paśla zajavaŭ uładaŭ «nie padabajucca našyja paradki — šukajcie sabie novuju radzimu», naš surazmoŭca pastanaviŭ zastavacca doma, «pakul u dźviery nie pahrukajuć». Pahrukali — u 2023 hodzie. Mužčyna zrabiŭ vyhlad, što doma nikoha niama, a kali ściamnieła, spuściŭsia praz akno z elektrasamakatam i ŭciok. Susiedzi potym raskazvali, što jaho šukajuć siłaviki.
Pieršy miesiac błohier chavaŭsia ŭ lesie, potym u zakinutaj vioscy, potym vyjechaŭ u inšy horad. Pasprabavaŭ atrymać polskuju vizu — nie atrymałasia. Tady pajechaŭ u Hruziju.
Kulinarny błoh
Źmicier ličyć, što jaho šukali za jahonuju błohierskuju dziejnaść — na svaim kanale jašče da 2020 hoda jon šmat raskazvaŭ pra Ukrainu, ukraincaŭ. Prajaŭlaŭ siabie biełarus i ŭ aktyviźmie — u 2017 hodzie, kali pracavaŭ vartaŭnikom u rajpo, razam z kalehami zładziŭ strajk i zmoh damahčysia, kab ich nie zvalniali.
A jašče ŭ svaim błohu Źmicier vykładaŭ «kucharskija» roliki — raspaviadaŭ, jak hatavać biełaruskija stravy. I vykarystoŭvaŭ hety žanr u tym liku, «kab viartać biełarusaŭ da svajho».
«Niejak jašče ŭ Biełarusi pierad novym hodam zajšoŭ u cyrulniu, u jakuju zaŭsiody chadziŭ. Tam adna cyrulnica była «pa-za palitykaj», a druhaja — łukašystka, u jaje navat ściah čyrvona-zialony visieŭ. I tut jany raptam pytajucca — a dzie tvaje sałaty? Ja nie zrazumieŭ spačatku. A jany kažuć — novy hod nieŭzabavie, a ŭ ciabie na kanale niama sałataŭ. I tady da mianie dajšło, što mianie hladziać. My pačali razmaŭlać. Jany zadavali pravilnyja pytańni, pa Ukrainu ŭ tym liku. A praź niekatory čas hladžu — čyrvona-zialony ściažok źnik. Tak ja zrazumieŭ, što praz kulinarny žanr možna dahrukacca da ludziej, jakija štości bolš surjoznaje hladzieć nie buduć», — raskzvaje Źmicier.
Kulinaryja — heta nie prosta chobi ci amatarskaja zacikaŭlenaść Źmitra — u jaho jość prafiesijnaja adukacyja pa śpiecyjalnaści «kuchar-kulinar-kandytar». U Batumi mužčyna časta hatavaŭ biełaruskija stravy na roznyja imprezy — babku, draniki, blincy z načynkaj i biez, mačanku i inšaje.
Mužčyna chacieŭ by i dalej rabić kulinarnyja siužety, adnak na hety momant prablema ŭ technicy — štatyŭ zastaŭsia ŭ Batumi. Tamu Źmicier byŭ by ŭdziačny za dapamohu.
«Patrebny štatyŭ i «žuraŭ» da jaho. Kali b chtości achviaravaŭ hrošy i padpisaŭ, što heta mienavita na techniku, ja dumaju, ja b i adsiul, z hostełu štości praciahnuŭ by zdymać, bo haspadary tut zaŭsiody iduć nasustrač», — adznačaje biełarus.
«U nas adkrytaja kultura — ty vielmi chutka stanieš svaim»
Źmicier kaža, što ŭpieršyniu apynuŭsia ŭ situacyi, kali vymušany prasić pra finansavuju dapamohu. Jak zarablać — pakul nie zrazumieła, a ŭ čakańni vyrašeńnia pytańnia z dalejšaj lehalizacyjaj treba apłačvać chosteł i charčavacca. Žytło niedarahoje, kaža Źmicier — 320—330 dalaraŭ u miesiac. A voś pradukty ŭ Jerevanie niatannyja.
«Ja sieŭ praličyŭ: tut 250—300 dalaraŭ pojdzie na charčavańnie ŭ miesiac. I heta bieź niejkich asablivych straŭ. U Batumi ja ŭkładaŭsia časam u 150 dalaraŭ. Tamu ja vymušany prasić dapamohi», — kaža mužčyna.
Źmicier zapisvaje strymy, u jakich raspaviadaje pra svajo žyćcio ŭ stalicy Armienii. Kaža, hetaja kraina mocna adroźnivajecca ad Hruzii. Architekturaj, ale najpierš klimatam, jaki tut bolš suchi i śpiakotny. Inšyja taksama ludzi.
«Hruziny fajnyja, ale naściarožanyja. Navat kali zaprosiać u hości, heta nie značyć, što jany adkryjuć vam svaju dušu i kinucca dapamahać. Armianie ŭ hetym sensie bolš adkrytyja. Hruziny lubiać kazać, što jany — maleńki narod, i im treba być vielmi akuratnymi, kab nie mieć prablem ad toj ža Rasiei. Ad armianaŭ ja takoha nie čuŭ. Jany naadvarot kažuć: a čamu ty nie pasprabuješ zajmacca tym samym, čym u Batumi, u nas? U nas adkrytaja kultura — ty vielmi chutka stanieš našym. Takaja roźnica ŭ padychodach. I jany adrazu kidajucca dapamahać», — zaznačaje błohier.
«Nie sustreŭ nivodnaha armianina, jaki b nie vałodaŭ rasiejskaj»
Adnak Źmicier nie ŭpeŭnieny, što zmoh by pryžycca ŭ Armienii na doŭhi termin. Pa-pieršaje, praz klimat, jaki jamu nie padychodzić pa zdaroŭi. U mužčyny — astma, pra jakuju jon całkam zabyŭsia ŭ Batumi — adčuvaŭ siabie zdarovym čałaviekam i navat nie prymaŭ leki. A ŭ Jerevanie mienš čym za dva tydni źjavilisia simptomy.
A jašče Źmitra biantežyć prarasijskaść Armienii, što prajaŭlajecca ŭ tym liku ŭ publičnaj prastory.
«Na adnym z centralnych kinateatraŭ u ich dahetul šylda — «Maskva». U kramach šmat rasijskich tavaraŭ. Armianie, choć razmaŭlajuć pamiž saboj na svajoj movie, lohka pierachodziać na rasiejskuju — za ŭvieś čas tut ja nie sustreŭ nivodnaha armianina, jaki b nie vałodaŭ rasiejskaj. U toj čas jak u Hruzii druhaja mova — anhlijskaja, i moładź na 90% užo nie razumieje rasiejskuju. Armianskaja situacyja mianie napružvaje, niahledziačy na ŭsiu dabryniu ludziej», — kaža mužčyna.
Źmicier prosić nieabyjakavych ludziej padtrymać jaho, kab jon zmoh pakryć nastupnyja vydatki: žytło na 3 miesiacy, pieralot u Polšču, ježa, vopratka, leki ad astmy.
Rekvizity dla dapamohi:
- — Hruzija: GE04BG0000000524798577 (Andrei Mialeshka)
- — Polšča: PL94116022020000000143340474 (Andrei Mialeshka)
- — BLIK: 731751708
- — USDT: TNbi7rRK7jfEUfSp1XhNRPpNuEBF6UnMkH
A pa hetaj spasyłcy možna hladzieć błoh Źmitra, što taksama budzie dla jaho padtrymkaj u ciapierašniaj niaprostaj situacyi.