Paźniak: I režym Łukašenki, i psieŭdaapazicyja — heta adno i toje ž

Viadomy hramadski dziejač, vieteran biełaruskaha ruchu Zianon Paźniak apublikavaŭ napisany bolš za tydzień tamu, 28 maja, artykuł «Ab škodnaści akupacyjnaj dyktatury i jaje psieŭda-apazicyi». U joj jon jaki ŭžo raz pravodzić dumku, što ciapierašniaja biełaruskaja demakratyčnaja apazicyja — toje samaje, što i łukašenkaŭski režym, bo sapraŭdnaj apazicyi zmahacca treba nie za demakratyju.

Zianon Paźniak

Paśla abjomnych tearetyčnych uvodzin, u jakich Paźniak razvažaje pra sutnaść režymu Łukašenki i jaho adroźnieńnie ad inšych aŭtarytarnych režymaŭ, viadomy hramadski dziejač pierachodzić da pytańnia «charakternaj i škodnaj dla nacyi mietody stvareńnia kirujemaj režymnaj apazicyi».

Pavodle jaho śćviardžeńnia, hety pryjom zusim nie śviežy — jaho «prydumali rasiejcy ŭ pačatku 20-ha stahodździa dla baraćby sa svabodaj i biełaruskim nacyjanalna-vyzvolnym rucham». Zhodna ź im, rasiejcy stvarajuć «svaju kirujemuju apazicyju suprać svajoj ža ŭłady i suprać svajho režymu». A taja paśla ŭžo pravodzić karysnuju Maskvie dziejnaść pavodle zvyčajnaj schiemy:

«Stvoranaja psieŭda-apazicyja, prasiaknutaja ahienturaj (asabliva ŭ kiraŭnictvie), dekłaratyŭna vystupaje suprać režymu dyktatury, asabista suprać dyktatara, na słovach zmahajecca za svabodu słova, za volnyja vybary, pravy čałavieka i h. d. — poŭny nabor».

Paźniak žorstka i źjedliva krytykuje tych, chto zmahajecca ŭ Biełarusi «za demakratyju», dla kaho «hałoŭnaje — demakratyja i jašče raz demakratyja», ale «pry hetym nie stavicca pytańnie biełaruskaha nacyjanalnaha adradžeńnia i nacyjanalnaha zmahańnia suprać antybiełaruskaj palityki Rasiei».

«Psieŭda-apazicyja pradumana dezaryjentuje biełarusaŭ, adciahvaje ich ad realnaha zmahańnia z rasijskim voraham za nacyjanalnuju svabodu, za nacyjanalnyja kaštoŭnaści, za biełaruskuju movu i nacyjanalnaje adradžeńnie. «Psieŭdy» ŭciahvajuć biełarusaŭ u imitacyju palityki, jakaja, pa sutnaści, źjaŭlajecca kałanijalnym prajektam i pa zadumcy — biasprojhryšnaja dla Maskvy», — śćviardžaje jon.

U ramkach hetaj paradyhmy, jak śćviardžaje Zianon Paźniak, za ŭvieś čas 

«było niekalki psieŭdaapazicyjnych nakataŭ na antybiełaruski režym i šmat pravakacyjnych vyłazak, paśla čaho režym pravodziŭ začystku hramadstva ad aktyŭnych biełarusaŭ i pačynaŭ represii suprać nacyjanalna zdarovaha nasielnictva, umacoŭvajučy svaju ŭładu. Apošniaja pravakacyja adbyłasia ŭ 2020-m hodzie».

Paśla hetaj «apošniaj pravakacyi» razam z tysiačami biełarusaŭ za miažoj apynułasia, maŭlaŭ, i «psieŭda-apazicyja».

«My bačym jak za miažoj praciahvajecca padtrymka psieŭdaapazicyi z boku leva-libieralnaha Jeŭrasajuza i adkrytaje jaje napaŭnieńnie ahienturaj (rasiejskaj i łukašysckaj). Pa maich nazirańniach, kolkaść ahientaŭ i stukačoŭ u tak zvanym vilenskim «ofisie» bolšaja, čym kolkaść nie stukačoŭ i nie ahientaŭ. Zaraz jany navat nie prykidvajucca i nie chavajucca, dziejničajuć amal adkryta, karystajučysia biestałkovaściu zaanhažavanych pad siabie biełarusaŭ. Stratehičnaja zadača psieŭda-apazicyi za miažoj takaja ž samaja: na vypadak upadku režymu Łukašenki zamianić jaho (pry padtrymcy niemcaŭ i Maskvy) i pradoŭžyć pramaskoŭskuju aryjentacyju biełaruskaha hramadstva», — praročyć vieteran biełaruskaha ruchu.

Praŭda, Paźniak sumniajecca, što ŭ hetaj apazicyi niešta moža atrymacca «z pryčyny poŭnaj palityčnaj niamohłaści», choć «u prarasiejskaj škodnaj spravie ŭsio mahčymaje». Pavodle jaho:

«U suviazi sa stanoviščam, jakoje skłałasia, hipatetyčna isnuje tolki adzin varyjant ustalavańnia narodnaj biełaruskaj ułady paśla likvidacyi pramaskoŭskaha režymu. Heta, kali ŭ vyniku abstavinaŭ, masava padymiecca narod. Ja ŭžo pisaŭ, što biełaruski nacyjanalny avanhard u hety čas budzie hatovy da adpaviednych kankretnych dziejańniaŭ. Usie astatnija varyjanty, pra jakija pišuć niekatoryja analityki, — umoŭna-vierahodnyja, ale pakidajuć va ŭładzie antynarodny režym».

Varyjant ža z «psieŭda-apazicyjaj» i jaje prychodam da ŭłady pry hetym, maŭlaŭ, navat nie razhladajecca. Ale zatoje ŭ dačynieńni da hetaj apazicyi jość ćviordy płan u samoha Paźniaka: 

«U vypadku narodnaj revalucyi pieršym čynam pavinna być praviedziena žorstkaja lustracyja. (I najpierš lustracyja psieŭda-apazicyi.) Prytym biez pramarudžvańnia. U vyniku ŭ asiarodździ ahienturnaj psieŭda-apazicyi adbuducca hvałtoŭnyja pieramieny. Mahčyma, navat za kratami.

Biełarusam, narešcie, treba ŭśviadomić vidavočnaje, što i režym Łukašenki, i psieŭda-apazicyja — heta ŭ dačynieńni da nacyjanalnaj budučyni Biełarusi — adno i toje ž. Volnaj nacyjanalnaj budučyni nie budzie. Tut dva baki adnaho miedala. Adpaviedna, adnosiny da ich — adnolkavyja».

Kamientary da artykuła