Jak biełarusy čytali i vymaŭlali carkoŭnasłavianskija słovy ŭ XVIII stahodździ? Jość mahčymaść heta vyśvietlić

Ci možna daviedacca, jak čytali i vymaŭlali carkoŭnasłavianskija teksty ŭ siaredzinie XVIII stahodździa, naprykład, dzie-niebudź pad Minskam? Heta pryblizna možna ŭjavić, kali śviatar dla zručnaści vyrašaŭ zanatavać dla siabie carkoŭnasłavianski tekst bolš zvykłaj dla jaho ŭ XVIII stahodździ łacinskaj hrafikaj, piša ŭ fejsbuku historyk Dzianis Lisiejčykaŭ.

Fota: facebook.com/dzianis.liseichykau

Bačym, što «h» zaŭsiody frykatyŭny (Hospodi, twoieho, błaho), «r», «č» i «t» zaŭsiody ćviordyja (Caru, Woskresenie, żywotworaszczy, czudo, tyran, uczytel, otec, tebe). «ѣ» vymaŭlałasia jak «i», a nie jak «je» (Diwy Maryi, Pobidonosca, czełowik, nini y prysno i wo wiki wikom).

U vypadku ź niekatorymi słovami, jak z Błahosti, bačym, što «t» tut jak byccam miakkaje. Ale dalej śviatar pry napisańni prostaludzinskich imionaŭ svaich parafijan, dzie jon nie byŭ abmiežavany carkoŭnasłavianščynaj, pakazvaje, jak jon u takich vypadkach vymaŭlaje hetaje «sti» — jak u imieni Nieścier, to-bok tut miakkaje «ść».

Natavańnie ž imionaŭ uvohule padarunak dla taho, chto chacieŭ by pačuć asablivaści maŭleńnia taho času.

U siaredzinie XVIII stahodździa jak na padbor i akańnie ź jakańniem, i dziekańnie ź ciekańniem, a «w» u imionach Awłas i Pawluk, možna nie sumniavacca, vymaŭlałasia jak «ŭ»:

Achrem, Ahapon, Ahiey, Alisiey, Anań, Aniśka, Apanas, Astap, Awłas, Chalimon, Chama, Chwiedar, Cimoch, Cit, Daniła, Harasim, Hryszka, Illa, Jarmak, Jaśka, Jawchim, Jawsiey, Kaciaryna, Kastuś, Konan, Maćwiey, Maysiey, Mikita, Naściucha, Pawluk, Piatrok, Pilip, Prachor, Raman, Sawaściey, Siamion, Supron, Tacjana, Wasil.

Pryblizna hetak ža čytali i vymaŭlali słovy z ruskamoŭnych dakumientaŭ XVI-XVII stahodździaŭ, kopii jakich (fundušy, padaravańni, sudovyja pracesy) znachodzilisia ŭ archivie badaj kožnaj carkvy.

Kamientary da artykuła