Общество1616

75 лет назад был расстрелян нацистами глава Христианской демократии ксендз Годлевский

У нядзелю актывісты руху «Разам» і Беларускай хрысціянскай дэмакратыі сабраліся ля крыжа Гадлеўскага ў Трасцянцы.

Айца Вінцэнта Гадлеўскага гестапаўцы арыштавалі ў ноч перад Раством — 24 снежня 1942 года. Пасля мшы, ад самага касцёла, яго павезлі ў Трасцянец і забілі. 

Вінцэнт Гадлеўскі — выбітны ідэолаг беларускага нацыянальнага руху пачатку ХХ стагоддзя. Удзельнік Усебеларускага з’езду 1917 года. Сябар Рады Беларускай Народнай Рэспублікі. Адзін з лідараў Беларускай Хрысціянскай Дэмакратыі.

Нарадзіўся Вінцук Гадлеўскі 16 лістапада 1888 года ў Шурычах, вёсцы ля мястэчка Поразава на Гарадзеншчыне.

Ужо ў юнацтве Вінцук вырашыў стаць ксяндзом — і ў 1912 годзе скончыў Віленскую духоўную семінарыю, а ў 1916-ым — Пецярбургскую духоўную акадэмію. У ліпені 1914-га быў высвечаны на святара — за два месяцы да пачатку Першай сусветнай вайны.

Яшчэ студэнтам Вінцук Гадлеўскі стаў нефармальным лідарам у беларускім гуртку. 

З 1918 года ў Менску Вінцэнт Гадлеўскі пачаў служыць імшу ў катэдры з казанямі па-беларуску. Высланы касцёльным кіраўніцтвам у Нясвіж, выкладаў у нясвіжскай беларускай семінарыі.

У 1924 годзе, прызначаны ў парафію Жодзішкі ля Смаргоні — і за два гады абудзіў тысячы беларусаў да нацыянальнай свядомасці. У выніку ў 1927 годзе быў арыштаваны палякамі «за антыдзяржаўную дзейнасць» і два гады правёў у віленскай турме на Лукішках.

З 1929 года ксёндз Гадлеўскі — у Вільні. Служыць капеланам у шпіталі. Перакладае на беларускую мову Новы закон (выдадзены ў 1939 годзе). Рэдагуе газету «Беларуская крыніца».

У 1936 годзе, калі партыя Беларуская хрысціянская дэмакратыя была ператвораная ў Беларускае народнае аб’яднанне, нязгодны Гадлеўскі стварыў уласны рух — «Беларускі Фронт».

З пачаткам Другой сусветнай вайны — у Коўне, Варшаве, затым у Берліне.

Гадлеўскага ўсё ягонае жыццё мучылі палякі, і ён спадзяваўся, што беларусы змогуць здабыць незалежнасць з апорай на немцаў. Ён жорстка памыляўся.

Гадлеўскі вяртаецца ў Беларусь у 1941 годзе, становіцца галоўным інспектарам беларускіх школаў, адкрывае і беларусізуе касцёлы. Аднак нямецкая акупацыя аказалася яшчэ горшая за польскую. Гадлеўскі, імаверна, уваходзіць у кантакт з эмісарамі з Лондана. Інфармацыя пра тое трапляе нацыстам.

Трасцянец — месца, дзе былі закатаваныя дзясяткі тысяч габрэяў, камуністаў, падпольшчыкаў. Там скончыўся і зямны шлях хрысціянскага дэмакрата ксяндза Гадлеўскага.

У Шурычах захавалася хата Гадлеўскіх. Цяпер там замацаваны плакат з ягоным жыццяпісам і бел-чырвона-белай стужкай.

Комментарии16

Сейчас читают

Игорь Тур потратил минимум 30 тысяч на премиальную кухню ФОТО6

Игорь Тур потратил минимум 30 тысяч на премиальную кухню ФОТО

Все новости →
Все новости

Застреленный в Киеве полковник СБУ руководил группой, которая ликвидировала «Моторолу»1

Канопацкая едет в Литву на автобусе подавать заявку в Департамент госбезопасности ФОТОФАКТ65

Умерла Ирина Яскевич

«А меня меньше всего беспокоит, заговорит ли Сергей Тихановский на белорусском»198

Белорусы делятся видеозаписями пролетов российских беспилотников10

В Бобруйском районе нашли два двухсотлетних дуба-великана1

В небе над Киевом впервые с 2022 года появился гражданский транспортный самолет1

«Не для того работаю, чтобы тысячами долларов разбрасываться». Белоруска в Польше через суд пытается вернуть залог за квартиру9

Цены на кофе и апельсиновый сок в США взлетят до небес из-за таможенных пошлин5

больш чытаных навін
больш лайканых навін

Игорь Тур потратил минимум 30 тысяч на премиальную кухню ФОТО6

Игорь Тур потратил минимум 30 тысяч на премиальную кухню ФОТО

Главное
Все новости →

Заўвага:

 

 

 

 

Закрыць Паведаміць