Грамадства1616

75 год таму быў расстраляны нацыстамі кіраўнік Хрысціянскай дэмакратыі ксёндз Гадлеўскі

У нядзелю актывісты руху «Разам» і Беларускай хрысціянскай дэмакратыі сабраліся ля крыжа Гадлеўскага ў Трасцянцы.

Айца Вінцэнта Гадлеўскага гестапаўцы арыштавалі ў ноч перад Раством — 24 снежня 1942 года. Пасля мшы, ад самага касцёла, яго павезлі ў Трасцянец і забілі. 

Вінцэнт Гадлеўскі — выбітны ідэолаг беларускага нацыянальнага руху пачатку ХХ стагоддзя. Удзельнік Усебеларускага з’езду 1917 года. Сябар Рады Беларускай Народнай Рэспублікі. Адзін з лідараў Беларускай Хрысціянскай Дэмакратыі.

Нарадзіўся Вінцук Гадлеўскі 16 лістапада 1888 года ў Шурычах, вёсцы ля мястэчка Поразава на Гарадзеншчыне.

Ужо ў юнацтве Вінцук вырашыў стаць ксяндзом — і ў 1912 годзе скончыў Віленскую духоўную семінарыю, а ў 1916-ым — Пецярбургскую духоўную акадэмію. У ліпені 1914-га быў высвечаны на святара — за два месяцы да пачатку Першай сусветнай вайны.

Яшчэ студэнтам Вінцук Гадлеўскі стаў нефармальным лідарам у беларускім гуртку. 

З 1918 года ў Менску Вінцэнт Гадлеўскі пачаў служыць імшу ў катэдры з казанямі па-беларуску. Высланы касцёльным кіраўніцтвам у Нясвіж, выкладаў у нясвіжскай беларускай семінарыі.

У 1924 годзе, прызначаны ў парафію Жодзішкі ля Смаргоні — і за два гады абудзіў тысячы беларусаў да нацыянальнай свядомасці. У выніку ў 1927 годзе быў арыштаваны палякамі «за антыдзяржаўную дзейнасць» і два гады правёў у віленскай турме на Лукішках.

З 1929 года ксёндз Гадлеўскі — у Вільні. Служыць капеланам у шпіталі. Перакладае на беларускую мову Новы закон (выдадзены ў 1939 годзе). Рэдагуе газету «Беларуская крыніца».

У 1936 годзе, калі партыя Беларуская хрысціянская дэмакратыя была ператвораная ў Беларускае народнае аб’яднанне, нязгодны Гадлеўскі стварыў уласны рух — «Беларускі Фронт».

З пачаткам Другой сусветнай вайны — у Коўне, Варшаве, затым у Берліне.

Гадлеўскага ўсё ягонае жыццё мучылі палякі, і ён спадзяваўся, што беларусы змогуць здабыць незалежнасць з апорай на немцаў. Ён жорстка памыляўся.

Гадлеўскі вяртаецца ў Беларусь у 1941 годзе, становіцца галоўным інспектарам беларускіх школаў, адкрывае і беларусізуе касцёлы. Аднак нямецкая акупацыя аказалася яшчэ горшая за польскую. Гадлеўскі, імаверна, уваходзіць у кантакт з эмісарамі з Лондана. Інфармацыя пра тое трапляе нацыстам.

Трасцянец — месца, дзе былі закатаваныя дзясяткі тысяч габрэяў, камуністаў, падпольшчыкаў. Там скончыўся і зямны шлях хрысціянскага дэмакрата ксяндза Гадлеўскага.

У Шурычах захавалася хата Гадлеўскіх. Цяпер там замацаваны плакат з ягоным жыццяпісам і бел-чырвона-белай стужкай.

Каментары16

Цяпер чытаюць

Стала вядома, па якім механізме спісваліся грошы з банкаўскіх картак беларусаў падчас маштабнага збою1

Стала вядома, па якім механізме спісваліся грошы з банкаўскіх картак беларусаў падчас маштабнага збою

Усе навіны →
Усе навіны

Кавалеўскі патлумачыў, за які дыялог паміж грамадствам і ўладамі ён выступае13

Дуда прасвяціў Зяленскага адносна Валынскай трагедыі. Той пра яе не ведаў18

Вось як выглядае павалены бурай лес пад Магілёвам з вышыні птушынага палёту ФОТАФАКТ1

У Мінску і ваколіцах град з паўяйка і вялікі патоп ВІДЭА2

Ксенія Луцкіна: «Усё мы рабілі правільна, калі дагэтуль Лукашэнка і прапагандысты бясконца ўспамінаюць»5

Незвычайная кашуля Лукашэнкі — выраб беларускага легпрама ФОТА24

Ціханоўскі расказаў, што трэба было рабіць у жніўні 2020-га84

Берасцеец за дзевяць гадоў прыводзіў на генетычную экспертызу шасцярых дзяцей

«Маем адну важную зачэпку». Расследавальнікі працягваюць пошук Мельнікавай6

больш чытаных навін
больш лайканых навін

Стала вядома, па якім механізме спісваліся грошы з банкаўскіх картак беларусаў падчас маштабнага збою1

Стала вядома, па якім механізме спісваліся грошы з банкаўскіх картак беларусаў падчас маштабнага збою

Галоўнае
Усе навіны →

Заўвага:

 

 

 

 

Закрыць Паведаміць