«Ніводная краіна ў XXI стагоддзі не зможа дасягнуць сярэдняй працягласці жыцця ў 100 гадоў»

Калі людзі будуць жыць да 150 гадоў, якім максімальным можа быць насельніцтва Зямлі, і ці рэальна, каб у ЗША стала болей народу, чым у Кітаі?

Сі Цзіньпін, Уладзімір Пуцін, Касым-Жамарт Такаеў і Шаўкат Мірзіёеў прыбываюць для ўдзелу ў ваенным парадзе, прысвечаным 80‑й гадавіне заканчэння Другой сусветнай вайны, у Пекіне, Кітай. 3 верасня 2025 года. Фота: Alexander Kazakov, Sputnik, Kremlin Pool Photo via AP

Вядомы дэмограф Аляксей Ракша паразважаў пра гэта ў інтэрв'ю ютуб-каналу «вДудь».

Што будзе, калі людзі будуць жыць да 150 гадоў?

На вайсковым парадзе ў Кітаі Пуцін і Сі Цзіньпін абмяркоўвалі, што людзі, магчыма, будуць жыць і да 150 гадоў.

Аднак, як сцвярджае расійскі дэмограф Аляксей Ракша, гэтага не здарыцца пры іх жыцці. Па яго словах,

ніводная краіна свету, нават самая багатая (напрыклад, Манака, дзе цяпер у сярэднім жывуць 87—88 гадоў), у XXI стагоддзі не зможа дасягнуць сярэдняй працягласці жыцця ў 100 гадоў.

Калі ж дапусціць, што гэта адбудзецца, напрыклад, у наступным стагоддзі, то, па словах эксперта, вялікіх праблем для планеты не ўзнікне. Нават калі насельніцтва павялічыцца ў тры разы, Зямля вытрымае.

Дэмограф тлумачыць, што пытанне харчавання і рэсурсаў — гэта не столькі дэмаграфічны, колькі тэхналагічны і арганізацыйны фактар. Калі разумна размяркоўваць рэсурсы і выкарыстоўваць аднаўляльныя крыніцы энергіі, на планеце можа жыць значна больш людзей, і экалогія пры гэтым не пагоршыцца. Ракша сцвярджае, што ежы і вады хопіць на ўсіх, асабліва калі навучыцца танна выкарыстоўваць сонечную энергію, якая ўжо стала самым танным спосабам атрымання электрычнасці.

«Вытворчасць харчавання на планеце расце хутчэй, чым насельніцтва», — падкрэслівае Ракша. Ён лічыць, што на планеце можа жыць нават 15 мільярдаў чалавек. 

Чаму скарачэнне насельніцтва — гэта дрэнна?

Больш актуальнай цяпер з'яўляецца праблема не росту, а змяншэння насельніцтва ў асобных рэгіёнах.

Па словах эксперта, галоўны негатыўны фактар, які выклікае дэпапуляцыя, — нявыгаднасць падтрымкі інфраструктуры. Скарачэнне насельніцтва прыводзіць да закрыцця і запусцення населеных пунктаў і дарог. У выніку інфраструктура становіцца нерэнтабельнай, бо ёю карыстаецца ўсё менш спажыўцоў.

Аляксей Ракша. Скрын відэа: vdud / YouTube

Дэмограф сцвярджае, што сучасныя, хуткасныя дарогі і зручныя авіярэйсы магчымыя толькі ў краінах, дзе ёсць дастатковая колькасць людзей, каб гэта акуплялася. У якасці прыкладу ён прыводзіць Кітай, дзе густая сетка хуткасных чыгунак стала магчымай дзякуючы гіганцкай шчыльнасці насельніцтва. А вось у ЗША, нават пры большым багацці, гэта малаверагодна, таму што шчыльнасць насельніцтва ніжэйшая, чым у Еўрасаюзе.

«Калі скарачаецца насельніцтва, то ў цябе праблемы пачынаюцца з інфраструктурай, закрываюцца нейкія офісы, бізнэсы. (…) Краіна «скурчваецца» і сыходзіць ад усяго астатняга свету, там яе карпарацыя пачынаюць паступова губляць тэхналогіі».

Ракша лічыць, што Японія рэальна страціла з-за дэмаграфіі за апошнія 35 гадоў, і тое ж самае чакае Кітай.

Насельніцтва ЗША зраўняецца з Кітаем

Дэмограф мяркуе, што насельніцтва ЗША можа зраўняцца з насельніцтвам Кітая, хаця і не ў найбліжэйшай перспектыве. Цяпер розніца каласальная: у ЗША каля 345 мільёнаў чалавек, а ў Кітаі — каля 1,4 мільярда.

Ракша прагназуе, што калі ў Кітаі захаваецца цяперашняя нізкая нараджальнасць (1,0) і не будзе вялікай іміграцыі, то да канца XXI стагоддзя яго насельніцтва скароціцца ў 2,5 разу — да 450—550 мільёнаў чалавек. Гэта азначае, што за 75 гадоў краіна можа страціць амаль мільярд чалавек.

Ілюстрацыйнае фота: AP Photo / Ng Han Guan

У той жа час, ЗША могуць лёгка дасягнуць паўмільярда, калі адкрыюць шлюзы для іміграцыі. Нават калі гэтага не адбудзецца, насельніцтва ЗША, верагодна, не зменшыцца, паколькі яно падтрымліваецца за кошт унутраных фактараў і міграцыі.

Ракша адзначае, што сярэдняя нараджальнасць у ЗША вышэйшая, чым у Расіі (1,6 супраць 1,4), а тым больш, чым у Кітаі (1,0). Гэта тлумачыцца наяўнасцю вялікай колькасці рэлігійных меншасцяў (такіх як амішы і мармоны, якія маюць нараджальнасць вышэй за сярэднюю), а таксама выхадцы з Лацінскай Амерыкі, якія нараджаюць значна больш, чым мясцовае насельніцтва.

Дэмограф падкрэслівае, што мігранты часта прыносяць з сабой свае паводніцкія мадэлі: мігранты з Афрыкі нараджаюць больш, чым мясцовыя, а мігранты з Усходняй Азіі — менш, чым мясцовыя. Гэтыя мадэлі захоўваюцца як мінімум у першым пакаленні.

Каментары да артыкула