Cichanoŭskaja prapanavała Trampu, jak dalej dziejničać u pytańni Biełarusi

Śviatłana Cichanoŭskaja apublikavała artykuł u vydańni Foreign Affairs, u jakim źviarnułasia z prapanovami da Donalda Trampa. Pryvodzim asnoŭnyja tezisy.

Śviatłana Cichanoŭskaja. Fota: Ofis Cichanoŭskaj

U svaim prahramnym tekście lidarka biełaruskich demakratyčnych sił Śviatłana Cichanoŭskaja nie tolki analizuje šlach, projdzieny z 2020 hoda, ale i farmuluje płan dziejańniaŭ. Jaje zakliki adrasavanyja jak mižnarodnaj supolnaści, tak i pradstaŭnikam režymu Łukašenki.

Prapanova dyjałohu

Cichanoŭskaja padkreślivaje, što biełaruskija demakratyčnyja siły ŭžo stvaryli žyćciazdolnuju strukturu kiravańnia, hatovuju ŭziać na siabie adkaznaść u pierachodny pieryjad. Heta nie prosta ruch pratestu, a «ŭrad u čakańni».

Razumiejučy, što lubyja źmieny ŭ krainie patrabujuć unutranaj padtrymki, Cichanoŭskaja pasyłaje sihnał elitam. Jana prapanuje miechanizm, natchniony histaryčnym dośviedam Polščy:

«My prapanujem arhanizavać kruhły stoł pamiž pradstaŭnikami demakratyčnych sił i tymi ŭ režymie, chto hatovy razmaŭlać pra pieramieny. Meta takoha kruhłaha stała — dasiahnuć nacyjanalnaha prymireńnia i spynić palityčny kryzis praź mirny pierachod ułady šlacham pieramovaŭ».

Zaklik da mižnarodnaj dapamohi i cisku

«My nie prosim starońnich ludziej źmianić našu krainu za nas. Heta naša praca, naša misija i naš abaviazak. Ale my prosim dapamohi, kab zrabić hetuju transfarmacyju dasiahalnaj», —

adznačaje lidarka demakratyčnych sił i padkreślivaje, što svabodnaja Biełaruś — u intaresach usiaho rehijona.

«Kali Biełaruś budzie svabodnaj, u Rasii bolš nie budzie takoha ž vajennaha bałkona ŭ Jeŭropie, i heta źmienšyć cisk na ŭschodni fłanh NATA i źnizić vydatki błoka na abaronu».

Jaje zaklik maje dva asnoŭnyja kirunki: uzmacnieńnie padtrymki hramadzianskaj supolnaści i ŭzmacnieńnie cisku na režym.

«Časam ja čuju, jak analityki zaklikajuć viarnucca da supracoŭnictva z Łukašenkam jak srodku izalacyi Kramla, byccam ich možna raździalić.

Zamiest hetaha Złučanyja Štaty i Jeŭropa pavinny padvoić svaju padtrymku naroda Biełarusi praz techničnuju dapamohu hramadzianskaj supolnaści Biełarusi, niezaležnym ŚMI, pravaabaroncam, kulturnym arhanizacyjam, instrumientam ličbavaj biaśpieki i sietkam dyjaspary. Jany — kisłarod supracivu. Hetaja padtrymka pavinna być raspaŭsiudžana na emihrantaŭ i našy instytuty», — piša Cichanoŭskaja.

Jana pryznaje, što niekatoryja ekśpierty mohuć sumniavacca ŭ mahčymaści źmieny režymu pry mocnaj padtrymcy Łukašenki z boku Maskvy, ale padkreślivaje: maralna budučynia Biełarusi nie pavinna vyrašacca ŭ Kramli. Na samoj spravie mnohaje budzie zaležać ad siły Rasii padčas kryzisu i vyniku jaje vajny suprać Ukrainy.

Kali Rasija asłabnie i budzie strymanaja, u Biełarusi źjavicca šaniec. Tamu Zachad nie pavinien vyklučać Biełaruś z abmierkavańniaŭ pra spynieńnie ahniu, budučyniu Ukrainy i rehijanalnuju biaśpieku, a «inšyja dziaržavy pavinny harantavać, što Maskva nie budzie ŭmiešvacca, kali pačnucca źmieny ŭ Biełarusi, i što Biełaruś nie stanie suciašalnym pryzam dla pieramožanaha Pucina».

Cichanoŭskaja prapanuje Vašynhtonu i ES uzmacnić sankcyjny cisk na Minsk, naprykład, užyć bolš druhasnych sankcyj i abmiežavać handal hruzami praź miažu Biełarusi ź ES, što źjaŭlajecca adnoj z klučavych krynic dachodu režymu.

Niepaźbiežnaść adkaznaści za złačynstvy

Druhim važnym napramkam cisku na režym źjaŭlajecca vykarystańnie mižnarodnych pravavych instrumientaŭ:

«My pavinny pavyšać canu dla Minska za kožny akt represij i kožnaje złačynstva, jakoje jon ździajśniaje. Tamu my taksama zaklikajem inšyja krainy padtrymać inicyjatyvu Litvy ŭ Mižnarodnym kryminalnym sudzie i Mižnarodnym sudzie AAN, kab pryciahnuć režym da adkaznaści za jaho złačynstvy».

Pry hetym jana pakidaje prastoru dla mahčymaha ŭrehulavańnia, demanstrujučy stratehičnuju hnutkaść:

«My razumiejem, što dla spynieńnia režymu Łukašenki moža spatrebicca niejkaje ŭrehulavańnie: kali b Łukašenka dobraachvotna syšoŭ u adstaŭku, (…) inšyja dziaržavy mahli b razhledzieć pytańnie ab pradastaŭleńni jamu i jaho siamji harantyj asabistaj biaśpieki».

Vykarystańnie palityčnaha ŭpłyvu dla vyzvaleńnia palitviaźniaŭ

Asablivuju rolu ŭ stratehii cisku na režym adyhryvaje piersanalnaje lidarstva suśvietnych palitykaŭ. Asobna Cichanoŭskaja vydzialaje prezidenta ZŠA Donalda Trampa.

Jana pačynaje z pachvały rašučych dziejańniaŭ jaho pieršaj administracyi, «jakija ŭ značnaj stupieni sfarmavali transatłantyčny padychod da Biełarusi», a zatym adznačaje, što padčas druhoha terminu jon praciahnuŭ aktyŭnuju liniju, u tym liku praź misiju Kita Kiełaha, jakaja damahłasia vyzvaleńnia šerahu palitviaźniaŭ, siarod ich i Siarhieja Cichanoŭskaha.

Zapeŭnivajučy Trampa ŭ «viečnaj udziačnaści» za vyzvaleńnie muža, Śviatłana adznačaje:

«Heta była nie tolki humanitarnaja misija, ale i vidavočnaja demanstracyja amierykanskaha ŭpłyvu. Łukašenka baicca niepradkazalnaści Trampa, tamu jon vyrašyŭ vyzvalić Siarhieja kab paźbiehnuć bolš žorstkich sankcyj i inšych krokaŭ z boku ZŠA, jakija mahli b pastavić pad pahrozu jaho ŭładu. Jon ničoha nie atrymaŭ ad Vašynhtona ŭzamien».

Lidarka demakratyčnych sił zaklikaje Trampa «pajści jašče dalej i vykarystać toj ža ŭpłyŭ, kab damahčysia vyzvaleńnia astatnich 1150 palitviaźniaŭ, što «moža aznamienavać pačatak deeskałacyi pamiž biełaruskim režymam i demakratyčnymi siłami».

Cichanoŭskaja ŭpeŭniena — kali namahańni Trampa ŭviančajucca pośpiecham, jon moža atrymać «najvialikšuju humanitarnuju pieramohu dla Biełarusi ŭ sučasnaj historyi».

Jana ŭpeŭniena, što taki cisk na režym z boku ZŠA moža mieć maksimalny efiekt pry minimalnaj ryzycy:

«Trampu nie treba bajacca nastupstvaŭ bolš hłybokaha ŭmiašańnia. U adroźnieńnie ad mnohich hłabalnych kryzisaŭ, u Biełarusi niama hramadzianskaj vajny, etničnych kanfliktaŭ abo hłybokich ideałahičnych roznahałośsiaŭ. Jana znachodzicca ŭ šmathadovym supraćstajańni, jakoje karanicca ŭ niastomnaj chvatcy adnaho čałavieka za ŭładu. Dla Trampa heta mahčymaść ź nizkimi vydatkami i vysokim efiektam. Biełaruś mahła b stać jaho historyjaj pośpiechu ŭ źniešniaj palitycy».

Pryznačeńnie śpiecpradstaŭnika ZŠA pa Biełarusi

Dla kaardynacyi ŭsich namahańniaŭ i nadańnia palitycy pa Biełarusi sistemnaha charaktaru Cichanoŭskaja prapanuje kankretny dypłamatyčny krok — pryznačyć śpiecyjalnaha pasłańnika ZŠA pa Biełarusi.

«Hety pasłańnik moža ciesna supracoŭničać z partniorami Vašynhtona ŭ ES i našym rucham u pytańniach vyzvaleńnia palitviaźniaŭ, sinchranizacyi sankcyjnaj palityki, i zabieśpiačeńnia taho, kab Biełaruś ruchałasia pa šlachu reform».

«Baraćba za svabodu — heta nie sprynt, a marafon. Tym nie mienš, jana patrabuje hatoŭnaści ŭ luby momant. Navat samyja ŭkaranionyja dyktatury mohuć raptoŭna ŭpaści. Na ščaście, biełarusy hatovyja. (…) My nie zdadzimsia. Pytańnie nie ŭ tym, ci adbuducca źmieny ŭ Biełarusi. Pytańnie ŭ tym, chto budzie hatovy, kali jany adbuducca», — davodzić lidarka demakratyčnych sił Biełarusi.

Kamientary da artykuła