Ціханоўская прапанавала Трампу, як далей дзейнічаць у пытанні Беларусі

Святлана Ціханоўская апублікавала артыкул у выданні Foreign Affairs, у якім звярнулася з прапановамі да Дональда Трампа. Прыводзім асноўныя тэзісы.

Святлана Ціханоўская. Фота: Офіс Ціханоўскай

У сваім праграмным тэксце лідарка беларускіх дэмакратычных сіл Святлана Ціханоўская не толькі аналізуе шлях, пройдзены з 2020 года, але і фармулюе план дзеянняў. Яе заклікі адрасаваныя як міжнароднай супольнасці, так і прадстаўнікам рэжыму Лукашэнкі.

Прапанова дыялогу

Ціханоўская падкрэслівае, што беларускія дэмакратычныя сілы ўжо стварылі жыццяздольную структуру кіравання, гатовую ўзяць на сябе адказнасць у пераходны перыяд. Гэта не проста рух пратэсту, а «ўрад у чаканні».

Разумеючы, што любыя змены ў краіне патрабуюць унутранай падтрымкі, Ціханоўская пасылае сігнал элітам. Яна прапануе механізм, натхнёны гістарычным досведам Польшчы:

«Мы прапануем арганізаваць круглы стол паміж прадстаўнікамі дэмакратычных сіл і тымі ў рэжыме, хто гатовы размаўляць пра перамены. Мэта такога круглага стала — дасягнуць нацыянальнага прымірэння і спыніць палітычны крызіс праз мірны пераход улады шляхам перамоваў».

Заклік да міжнароднай дапамогі і ціску

«Мы не просім старонніх людзей змяніць нашу краіну за нас. Гэта наша праца, наша місія і наш абавязак. Але мы просім дапамогі, каб зрабіць гэтую трансфармацыю дасягальнай», —

адзначае лідарка дэмакратычных сіл і падкрэслівае, што свабодная Беларусь — у інтарэсах усяго рэгіёна.

«Калі Беларусь будзе свабоднай, у Расіі больш не будзе такога ж ваеннага балкона ў Еўропе, і гэта зменшыць ціск на ўсходні фланг НАТА і знізіць выдаткі блока на абарону».

Яе заклік мае два асноўныя кірункі: узмацненне падтрымкі грамадзянскай супольнасці і ўзмацненне ціску на рэжым.

«Часам я чую, як аналітыкі заклікаюць вярнуцца да супрацоўніцтва з Лукашэнкам як сродку ізаляцыі Крамля, быццам іх можна раздзяліць.

Замест гэтага Злучаныя Штаты і Еўропа павінны падвоіць сваю падтрымку народа Беларусі праз тэхнічную дапамогу грамадзянскай супольнасці Беларусі, незалежным СМІ, праваабаронцам, культурным арганізацыям, інструментам лічбавай бяспекі і сеткам дыяспары. Яны — кісларод супраціву. Гэтая падтрымка павінна быць распаўсюджана на эмігрантаў і нашы інстытуты», — піша Ціханоўская.

Яна прызнае, што некаторыя эксперты могуць сумнявацца ў магчымасці змены рэжыму пры моцнай падтрымцы Лукашэнкі з боку Масквы, але падкрэслівае: маральна будучыня Беларусі не павінна вырашацца ў Крамлі. На самой справе многае будзе залежаць ад сілы Расіі падчас крызісу і выніку яе вайны супраць Украіны.

Калі Расія аслабне і будзе стрыманая, у Беларусі з’явіцца шанец. Таму Захад не павінен выключаць Беларусь з абмеркаванняў пра спыненне агню, будучыню Украіны і рэгіянальную бяспеку, а «іншыя дзяржавы павінны гарантаваць, што Масква не будзе ўмешвацца, калі пачнуцца змены ў Беларусі, і што Беларусь не стане суцяшальным прызам для пераможанага Пуціна».

Ціханоўская прапануе Вашынгтону і ЕС узмацніць санкцыйны ціск на Мінск, напрыклад, ужыць больш другасных санкцый і абмежаваць гандаль грузамі праз мяжу Беларусі з ЕС, што з'яўляецца адной з ключавых крыніц даходу рэжыму.

Непазбежнасць адказнасці за злачынствы

Другім важным напрамкам ціску на рэжым з'яўляецца выкарыстанне міжнародных прававых інструментаў:

«Мы павінны павышаць цану для Мінска за кожны акт рэпрэсій і кожнае злачынства, якое ён здзяйсняе. Таму мы таксама заклікаем іншыя краіны падтрымаць ініцыятыву Літвы ў Міжнародным крымінальным судзе і Міжнародным судзе ААН, каб прыцягнуць рэжым да адказнасці за яго злачынствы».

Пры гэтым яна пакідае прастору для магчымага ўрэгулявання, дэманструючы стратэгічную гнуткасць:

«Мы разумеем, што для спынення рэжыму Лукашэнкі можа спатрэбіцца нейкае ўрэгуляванне: калі б Лукашэнка добраахвотна сышоў у адстаўку, (…) іншыя дзяржавы маглі б разгледзець пытанне аб прадастаўленні яму і яго сям'і гарантый асабістай бяспекі».

Выкарыстанне палітычнага ўплыву для вызвалення палітвязняў

Асаблівую ролю ў стратэгіі ціску на рэжым адыгрывае персанальнае лідарства сусветных палітыкаў. Асобна Ціханоўская выдзяляе прэзідэнта ЗША Дональда Трампа.

Яна пачынае з пахвалы рашучых дзеянняў яго першай адміністрацыі, «якія ў значнай ступені сфармавалі трансатлантычны падыход да Беларусі», а затым адзначае, што падчас другога тэрміну ён працягнуў актыўную лінію, у тым ліку праз місію Кіта Келага, якая дамаглася вызвалення шэрагу палітвязняў, сярод іх і Сяргея Ціханоўскага.

Запэўніваючы Трампа ў «вечнай удзячнасці» за вызваленне мужа, Святлана адзначае:

«Гэта была не толькі гуманітарная місія, але і відавочная дэманстрацыя амерыканскага ўплыву. Лукашэнка баіцца непрадказальнасці Трампа, таму ён вырашыў вызваліць Сяргея каб пазбегнуць больш жорсткіх санкцый і іншых крокаў з боку ЗША, якія маглі б паставіць пад пагрозу яго ўладу. Ён нічога не атрымаў ад Вашынгтона ўзамен».

Лідарка дэмакратычных сіл заклікае Трампа «пайсці яшчэ далей і выкарыстаць той жа ўплыў, каб дамагчыся вызвалення астатніх 1150 палітвязняў, што «можа азнаменаваць пачатак дээскалацыі паміж беларускім рэжымам і дэмакратычнымі сіламі».

Ціханоўская ўпэўнена — калі намаганні Трампа ўвянчаюцца поспехам, ён можа атрымаць «найвялікшую гуманітарную перамогу для Беларусі ў сучаснай гісторыі».

Яна ўпэўнена, што такі ціск на рэжым з боку ЗША можа мець максімальны эфект пры мінімальнай рызыцы:

«Трампу не трэба баяцца наступстваў больш глыбокага ўмяшання. У адрозненне ад многіх глабальных крызісаў, у Беларусі няма грамадзянскай вайны, этнічных канфліктаў або глыбокіх ідэалагічных рознагалоссяў. Яна знаходзіцца ў шматгадовым супрацьстаянні, якое караніцца ў нястомнай хватцы аднаго чалавека за ўладу. Для Трампа гэта магчымасць з нізкімі выдаткамі і высокім эфектам. Беларусь магла б стаць яго гісторыяй поспеху ў знешняй палітыцы».

Прызначэнне спецпрадстаўніка ЗША па Беларусі

Для каардынацыі ўсіх намаганняў і надання палітыцы па Беларусі сістэмнага характару Ціханоўская прапануе канкрэтны дыпламатычны крок — прызначыць спецыяльнага пасланніка ЗША па Беларусі.

«Гэты пасланнік можа цесна супрацоўнічаць з партнёрамі Вашынгтона ў ЕС і нашым рухам у пытаннях вызвалення палітвязняў, сінхранізацыі санкцыйнай палітыкі, і забеспячэння таго, каб Беларусь рухалася па шляху рэформ».

«Барацьба за свабоду — гэта не спрынт, а марафон. Тым не менш, яна патрабуе гатоўнасці ў любы момант. Нават самыя ўкаранёныя дыктатуры могуць раптоўна ўпасці. На шчасце, беларусы гатовыя. (…) Мы не здадзімся. Пытанне не ў тым, ці адбудуцца змены ў Беларусі. Пытанне ў тым, хто будзе гатовы, калі яны адбудуцца», — даводзіць лідарка дэмакратычных сіл Беларусі.

Каментары да артыкула