Ci vypadkova padzieńnie ahulnačałaviečaha ŭzroŭniu intelektu supała z raspaŭsiudžvańniem internetu?

Zdajecca, na našych vačach pamiraje adna spradviečnaja viera — u vyklučna pazityŭnuju rolu novych technałohijaŭ, piša ŭ fejsbuku žurnalist Vital Cyhankoŭ.

Vopyt usiaho čałaviectva pakazvaje, što lubaja novaja technałohija niejki čas źjaŭlajecca zdabytkam elity — ale potym stanovicca ahulnapryniataj, uvachodzić u šyrokija narodnyja masy, adpaviedna vałodańnie joj pierastaje davać pieravahi, pierastaje być znakam niejkaj abranaści. Tak było z radyjo, telefonam, televizaram, — a paźniej i internetam.

Zaraz navat zabaŭna ŭspaminać, jakija spadziavańni ŭskładalisia na raźvićcio internetu. Usurjoz ličyłasia, što dałučeńnie šyrokich narodnych masaŭ da suśvietnaj infarmacyjnaj sietki aŭtamatyčna padšturchnie ich da demakratyčnych i libieralnych kaštoŭnaściaŭ. Ličyłasia, što «niedaraźvityja» ludzi siadziać u televizary, a «raźvityja» — u internecie. I voś kali apošniaja babula narešcie vyjdzie ŭ Sieciva — to budzie nam demakratyčnaje ščaście. Nie vyjšła.

Uražvała, nakolki tut błytalisia pryčyny i nastupstva. Prosta prademakratyčnyja i prazachodnija biełarusy (taja samaja elita na pieršym etapie technałohii) pieršymi pryjšli ŭ internet i stvaryli sabie ŭražańnie, što tut «usie takija». Ale potym u internet pryjšli ŭsie astatnija, — i nie źmianilisia. Bo internet nie mianiaje ludziej, jak nie mianiaje ich telefon.

Hadoŭ z 10 tamu ja prydumaŭ i napisaŭ u FB žart: «Ličyć, što ludzi, jakija siadziać u internecie, bolš prahresiŭnyja — heta ŭsio roŭna, što ličyć, što ludzi, jakija jeździać u ekałahičnych tralejbusach, bolš prahresiŭnyja za tych, chto jeździć u aŭtobusach».

Bolš za toje, daŭno ŭžo paŭstaje zakanamiernaje pytańnie, jakuju škodu prynosiać novyja technałohii dla raźvićcia čałavieka. Šviecyja, nakolki ja čytaŭ, pryznała pamyłkovym ekśpierymient ličbavaha navučańnia ŭ škołach i viarnułasia da knihaŭ — bo elektronnyja nośbity «niehatyŭna ŭpłyvajuć na raźvićcio školnikaŭ».

Sfarmavałasia razumieńnie, što toj, chto čytaje knihi, značna bolš raźvity za taho, chto hartaje stužku instahrama ci tyktoka. Ja ŭžo nie kažu pra toje, što sacsietki mohuć stanavicca katalizataram peŭnych psichałahičnych prablem ludziej, što my štodnia nazirajem u fejsbuku.

Ja kaliści ŭžo raskazvaŭ pra ahulnapryznanuju statystyku, pavodle jakoj z kanca 1990-ch upieršyniu ŭ historyi nazirańniaŭ (z 1930-ch hadoŭ) IQ čałaviectva staŭ paśladoŭna źnižacca, i heta źnižeńnie praciahvajecca ŭžo 25 hadoŭ.

A ciapier zadumajemsia, ci vypadkova tak supała, što hetaje padzieńnie ahulnačałaviečaha ŭzroŭniu intelektu pačałosia mienavita razam z masavaj kampjutaryzacyjaj i raspaŭsiudžvańniem internetu.

I ci nie źjaŭlajucca palityčnyja i sacyjalnyja pracesy, vyniki hałasavańniaŭ u mnohich krainach jarkim śviedčańniem taho samaha siaredniestatystyčnaha źnižeńnia ŭzroŭniu intelektu? I jaki ŭpłyŭ na kalektyŭny rozum ludziej akaža masavaje raspaŭsiudžvańnie štučnaha intelektu, kali jahony spažyviec užo nie pavinien sam ničoha dumać i pamiatać, a prosta zadać pytańnie, i vieryć atrymanamu adkazu?

Kamientary da artykuła