Vy kažacie, što ŠI zamienić čałavieka? Vy nie razumiejecie natury čałavieka

«ŠI pieraviernie žyćcio ŭsiaho čałaviectva. Ničoha nie zastaniecca: ni kino, ni teatra, ni knih, ni haziet — tolki sucelny ŠI».

Čamuści mienavita heta pierajnačanaja cytata (u aryhinale pra televizar) z savieckaha filma ŭzhadvajecca, kali čuju z vusnaŭ «futurystaŭ», inviestaraŭ, technavizijanieraŭ razvažańni, jakija malujuć karcinu tatalnaha ŠI. Maŭlaŭ, štučny intelekt užo chutka stanie nastolki daskanałym, samadastatkovym i praduktyŭnym, što zamienić bolšaść prafiesij, i čałaviek stanie prosta niepatrebnym.

Bił Hiejts navat zajaŭlaje: u bližejšyja dziesiać hadoŭ ŠI budzie vykonvać amal usio — ad pracy na fiermie da navučańnia dziaciej. I ludziam, maŭlaŭ, ničoha nie zastaniecca, akramia jak pakinuć sabie niejkija śpiecyfičnyja zaniatki.

«Buduć rečy, jakija my pakiniem dla siabie, — skazaŭ Hiejts. — Ale kali kazać pra vytvorčaść rečaŭ, pieramiaščeńnie rečaŭ i vyroščvańnie ježy, z časam heta buduć u asnoŭnym vyrašanyja prablemy».

Usiaho budzie šmat, usiaho budzie ŭ dastatku, harantujuć tam technavizijaniery. Pakolki štučny intelekt sam budzie davać rady stvareńniu materyjalnych i intelektualnych resursaŭ, i budzie heta rabić lepš za čałavieka, i budzie zabiaśpiečany tatalny materyjalny dabrabyt, mnohija apałahiety tatalnaha AI robiać vysnovu, što ludzi amal pierastanuć pracavać, pierastanuć zajmacca ekanamičnaj dziejnaściu. Kaniec kapitalizmu, kaniec ekanomiki, jakuju my jaje viedajem. Kaniec historyi.

Ale za hetaj karcinaj — hłybokaja pamyłka. I navat nie adna.

Pamyłka №1: Ihnaravańnie stymułaŭ i matyvacyj, jakija ruchajuć ludźmi

Asnoŭny niedachop u łohicy ŠI-aptymistaŭ — mierkavańnie, što matyvacyi čałavieka niaźmiennyja. Maŭlaŭ, kali patreby ŭ ježy, pasłuhach i tavary buduć zakrytyja mašynami, čałaviek spynić dziejničać. Ale heta prosta niapraŭda.

Adna z hałoŭnych charaktarystyk čałavieka — najaŭnaść matyvacyi i stymułaŭ. Mienavita na asnovie hetych matyvacyj i stymułaŭ luby čałaviek ažyćciaŭlaje ekanamičnuju i haspadarčuju dziejnaść. Čałaviek zaŭsiody byŭ nadzvyčajna vynachodlivy ŭ stvareńni novych stymułaŭ i matyvacyj. Naprykład, u prymityŭnym ahrarnym hramadstva kiravalisia adnymi stymułami (davoli prymityŭnymi, ščyra kažučy), potym pryjšła miechanizacyja sielskaj haspadarki i industryjalizacyja, žyćcio istotna źmianiłasia, i čałaviek stvaryŭ inšyja, bolš składanyja. I na asnovie hetych novych stymułaŭ źjavilisia absalutna novyja industryi i pasłuhi. I jašče nivodny z technavizijanieraŭ nie davieŭ, što zaraz budzie niejak inačaj.

My chočam bolšaha, čym majem. My pastajanna pieraasensoŭvajem svaje patreby i stvarajem novyja. Mienavita heta zdolnaść ruchała čałaviectva z ahrarnaj epochi ŭ industryjalnuju, ź industryjalnaj — u infarmacyjnuju.

U prymityŭnym ahrarnym hramadstvie absalutnaja bolšaść ludziej zajmalisia vyroščvańniem ježy, kab prakarmić siabie. Miechanizacyja i revalucyja ŭ sposabach ziemlarobstva pryviali da taho, u raźvitych krainach u ahrarnym siektary ciapier zadziejničana mizernaja kolkaść pracoŭnaj siły: usiaho 2—3% ad ahulnaj kolkaści ŭ raźvitych krainach całkam dastatkova, kab zabiaśpiečyć inšyja 97—98% nasielnictva ježaj. Hoład jak źjava amal vykaranieny navat u biednych krainach, i kali ŭ niejkich formach i isnuje, to jak sacyjalnaja, a nie ekanamičnaja prablema.

Kali reviersiŭna ekstrapalavać łohiku ŠI-technavizijanieraŭ na pierachod z ahrarnaje ŭ industryjalnaje hramadstva, pa hetaj łohicy ź miechanizacyjaj sielskaj haspadarki, źjaŭleńniem uhnajeńniaŭ i novych technałohij, 97% nasielnictva pavinny byli b prosta zastacca biez pracy, i prosta spažyvać ježu, jakuju vyroščvała b maleńkaja dola ahraryjaŭ (bo zdabyć ježu było starym stymułam z ahrarnaha hramadstva).

Ale my cudoŭna viedajem, što ŭsio pajšło zusim nie tak. Siońnia 2% pracoŭnaj siły ŭ raźvitych krainach kormiać astatnich. Ale nichto nie siadzić biez spravy. Źjavilisia tysiačy novych śfier i prafiesij. I ŭsio heta — dziakujučy novym žadańniam, ambicyjam i spažyvieckim stymułam.

Vizijaniery dumajuć, što z raźvićciom ŠI stymuły ludziej zastanucca ciapierašnimi, i sudziać jany ludziej pa ciapierašnich matyvacyjach, i heta samaja hałoŭnaja pamyłka apałahietaŭ «kanca ekanomiki». Matyvacyi i stymuły adaptujucca (jak adaptavalisia raniej padčas navukovych revalucyj), adkryvajučy darohu dla zusim novych śfier, zaniatkaŭ i industryj.

Pamyłka №2: Ihnaravańnie siły deficytu

Druhaja iluzija ŠI-aptymistaŭ — što niedachopy resursaŭ źniknuć. Usio budzie ŭ dastatku. Dla ŭsich. Ale čałaviek — heta nie tolki pra jość/niama. Čałaviek — heta pra chaču bolš.

Stan niastačy, niedachopu resursaŭ — taksama nieadjemnaja častka čałaviečaj pryrody i haspadarčaj dziejnaści, jakaja ruchaje prahres. Heta nie pra biednaść ci haleču. Heta pra toje, što patreba ŭ resursach zaŭsiody budzie bolšaj za prapanovu.

Našyja chaciełki zaŭsiody bolšyja za realnyja mahčymaści, niezaležna ad vašaha sacyjalnaha kłasu, niezaležna ad taho, materyjalist vy ci nie. I hetaja niastača i deficyt isnavali i buduć isnavać niezaležna ad uzroźniu dabrabytu i ekanamičnaha ładu, adaptujučysia pad novyja realii.

Čałavieku ahrarnamu chaciełasia bolš ježy, bolš čystaj vady, bolš čystaj vopratki i adpačynku. Ciapierašni postyndustryjalny haradski čałaviek heta ŭsio maje, ale jahonyja patreby ŭžo vyšejšyja — cikavy adpačynak 2—3 razy za hod, novy smartfon i dyzajnierskaja vopratka. Našy patreby ŭ chaciełkach buduć zaŭsiody vyšejšymi, čym našyja mahčymaści ich realizavać.

Patreby nikoli nie stajać na miescy — jany raźvivajucca razam z dabrabytam.

I mienavita heta — asnova ekanomiki. Nie prosta zabieśpiačeńnie patreb, a biaskoncaja sproba dasiahnuć nastupnaha ŭzroŭniu. Tamu navat u śviecie, dzie ŠI budzie rabić usio «za nas», ekanomika nie spynicca — jana pierafarmatujecca.

Čamu ž technavizijaniery i AI-aptymisty dumajuć, što zaraz budzie niejak inakš i čałaviectva pierastanie adaptavać svaje patreby pad dabrabyt? Adkul uziałasia ideja, što ciapier čałavieku budzie ŭsiaho dastatkova i ŭsia ekanomika spynicca?

Staraja mara pad novym ŠI-sousam

Tut ŠI-aptymisty nie aryhinalnyja. Usio heta ŭžo było. Jany prosta zapazyčyli i adaptavali pad sučasnyja realii idei zachodnich levych intelektuałaŭ siaredziny 1950-ch hadoŭ. Mienavita tady pačałasia abhavorvacca kancepcyja «patencyjnaha dastatku» («potential plenty»), jakaje praduhledžvaje, što sučasnyja hramadstvy majuć technałahičnyja mahčymaści i vytvorčyja resursy dla zadavalnieńnia asnoŭnych materyjalnych patreb i navat dla zabieśpiačeńnia kamfortnaha ŭzroŭniu žyćcia dla ŭsich ludziej, i što prablema tolki ŭ pieraraźmierkavańni hetych resursaŭ.

Hety termin časta vykarystoŭvajecca ŭ levych, krytyčnych ekanamičnych dyskursach, kab śćviardžać, što deficyt bolš nie źjaŭlajecca naturalnym stanam, a sacyjalna stvoranym.

Technavizijaniery ŭ takich samych epitetach apisvajuć i žyćcio pry tatalnym ŠI: što štučny intelekt pavysić pradukcyjnaść, vycieśnić čałaviečuju pracu i stvoryć bahaćcie. I heta źjaŭlajecca sučasnaj varyjacyjaj kancepcyi patencyjnaha bahaćcia (potential plenty). I jany całkam ihnarujuć, što z rostam materyjalnaha dabrabytu patreby ludziej na miescy nie stajać.

Užo tady, u 50-yja hady, kali hetaja teoryja źjaviłasia, patreby ludziej nie spynilisia. I nie spyniacca ciapier. Bo čałaviek — heta pra žadańnie bolšaha, pra rost, pra ruch. A značyć, ekanomika budzie, pakul žyvie čałaviek.

Možna doŭha spračacca, ci sacyjalna stvoranym źjaŭlajecca deficyt, ci ŭsio ž heta pryrodny stan čałavieka, ale biezumoŭna toje, što niedachop i žadańnie bolšaha zastajucca važnymi charaktarystykami, jakija vyznačajuć čałaviečyja pavodziny i ekanamičnuju dziejnaść. I nichto z apałahietaŭ ŠI nie pryvioŭ arhumientaŭ, čamu adčuvańnie deficytu i imknieńnie da bolšaha pavinna źniknuć z prašyŭki čałavieka.

Ahułam ŠI pakul stvaraje bolš pracy, čym rujnuje. A toje, što rujnuje, heta całkam narmalna. Heta i jość creative disruption, «tvorčaje razbureńnie» — u hetym i sutnaść kapitalizmu i navukovaha prahresu.

• 3
• 0
• 0
• 0
• 0
• 0
• 0
• 0