«Svoj nos ź Biełastoka jany nie vysoŭvajuć». Biełarusy Padlašša skardziacca, što biełarusy novaj chvali emihracyi nie zacikaŭlenyja supolnymi spravami

Z 2020 hoda sotni tysiač biełarusaŭ nie pa svajoj voli apynulisia ŭ Polščy. Ci niasie hetaja situacyja niejki pazityŭ i ci daje jana novyja šancy etničnym biełarusam u Polščy i biełaruskaj dyjaspary? Jurka Kalina, pradstaŭnik biełaruskaj nacmienšaści ŭ Polščy, havoryć Biełaruskaj słužbie Polskaha radyjo, što tearetyčna tak pavinna być, ale na praktycy atrymlivajecca pa-roznamu.

Suprasl na Padlaššy

Dyjaspara, jakaja pryjechała ź Biełarusi paśla 2020 hoda, nie adnarodnaja.

Surazmoŭca nie ździŭlajecca, što tolki nievialikaja častka z tych ludziej, jaki pryjechali ŭ Polšču, zacikaŭlenaja biełaruskaj nacyjanalnaj idejaj, dziejnaściu ŭ biełaruskim asiarodździ ci na karyść biełaruskaj kultury abo adukacyjaj svaich dziaciej na biełaruskaj movie. Jurka Kalina adznačaje, što šmat chto paprostu zajmajecca vyžyvańniem.

Jurka Kalina. Fota: fejsbuk, akaŭnt Jurki Kaliny

Najpierš im patrebna žytło, praca, patrebna zapisać dziaciej u škoły i zarablać na žyćcio.

«Ja čytaju mnoha vykazvańniaŭ u sacsietkach mienavita biełarusaŭ ź Biełarusi. I, pa-pieršaje, ja baču, što 90% ź ix pišuć pa-rasijsku, jany nie karystajucca biełaruskaj movy. Kali być vielmi cyničnym, to možna skazać, što «čarka i skvarka» tut hałoŭnaje», — zaŭvažyŭ surazmoŭca.

Pavodle jaho mierkavańnia, tolki 10-20% biełarusaŭ, jakija raniej byli aktyŭnymi ŭ biełaruskim asiarodździ ŭ Biełarusi, ciapier namahajucca niešta rabić dziela biełaruskaj spravy ŭ Polščy.

Jurka Kalina škaduje, što niama imknieńnia rabić heta razam ź biełarusami Padlašša.

«Takoje zdarajecca, ale najpierš pa inicyjatyvie biełarusaŭ Padlašša — takich, jak ja, jakija žyvuć tut spakon viakoŭ, našyja baćki, dziady, pradziedy tut žyli — na Padlaššy. Mienavita našyja arhanizacyi, jak fond «TUTAKA», «Centr biełaruskaj kultury» ci fond «Kamunikat», praciahvajuć ruku i prapanujuć supolna ładzić niejkija mierapryjemstvy, stvarać prajekty, razam šukać dla ich finansavańnie».

Kalina čakaŭ, što supolnych spraŭ budzie namnoha bolš, što intehracyja biełarusaŭ na terytoryi Polščy budzie bolš ciesnaj i šmatviektarnaj. Toje, što spadziavańni nie zbyvajucca, vyklikana častkova stanoviščam etničnych biełarusaŭ u Polščy.

«Biełaruskaja nacyjanalnaja mienšaść u Polščy, jaje aktyŭnaja častka, nievialikaja, słabaja. Nas tut mała. Nie spryjaje i małaja padtrymka biełaruskich arhanizacyj, naprykład, finansavańnie ź dziaržaŭnaha biudžetu tydniovika «Niva» spyniłasia na takim ža ŭzroŭni, jak było 10 hadoŭ tamu».

Jurka Kalina taksama škaduje, što biełarusy, jakija pryjechali ŭ Polšču, nie prajaŭlajuć nadta vialikaj cikavaści da etničnych biełarusaŭ, jakija žyvuć na hetaj ziamli spakon viakoŭ.

«Biełarusy, jakija pryjechali ź Biełarusi, nie viedajuć i, mahčyma, nie chočuć viedać, što tut na Padlaššy žyvuć etničnyja biełarusy, jakija źjaŭlajucca hramadzianami Polščy. U Biełastoku jość biełarusy ź Biełarusi, jakija pišuć teksty pa-biełarusku, jany aktyŭnyja ŭ sacyjalnych sietkach, robiać pieradačy dla «Radyjo Racyja», ale svoj nos ź Biełastoka jany nie vysoŭvajuć. Im nie cikava pabyvać u Dubičach Carkoŭnych, u Naraŭcy pabačyć muziej Tamary Sałanievič ci naviedać «Biełaruski muziej» u Hajnaŭcy».

Jurka Kalina pracuje na tielekanale «Biełsat» i pa jaho inicyjatyvie kanał zapuściŭ letniuju prahramu «Padlašskija vakacyi». Ideja hetaj prahramy ŭ tym, što para viadoŭcaŭ — adzin biełarus z Padlašša, a druhi ź Biełarusi — vandrujuć pa ŭschodnich rajonach Polščy. Padlašski biełarus pakazvaje biełarusu ź Biełarusi ŭsio, što źviazanaje ź biełaruskaj etničnaj supolnaściu ŭ Polščy.

Kamientary da artykuła