Na rasijskich tavarach biełaruskuju movu možna sustreć ci nie čaściej, čym na biełaruskich. Čamu tak?

Kali zazirnuć u lubuju biełaruskuju praduktovuju kramu i chutka prahledzieć upakoŭki tavaraŭ biełaruskaj vytvorčaści, jakija tam pradajucca, to možna zaŭvažyć, što absalutnaja bolšaść ź ich maje ruski nejminh. Na advarotnym baku, dzie prapisany skład i vytvorčaść, znajści infarmacyju pa-biełarusku jašče składaniej. Čamu tady niekatoryja vytvorcy z Rasii ŭsio ž vybirajuć biełaruskuju? Heta praź niaviedańnie, što pa biełaruskim zakanadaŭstvie možna ihnaravać adnu ź jaje dziaržaŭnych moŭ? Ci heta taki markietynhavy chod, choć daloka nie kožny pakupnik uvohule moža zaŭvažyć infarmacyju pra skład na advarotnym baku tavara? Vydańnie «Mocnyja naviny» pasprabavała razhadać hetuju zahadku.

Pracent biełaruskamoŭnaj upakoŭki ŭ kramach Biełarusi vielmi nizki

Zdajecca, sami biełarusy daŭno ŭžo zvyklisia z takoj situacyjaj, choć čas ad času ŭpakoŭki ź infarmacyjaj na rodnaj movie ŭsio ž sustrakajucca.

Naprykład, siarod małočnych praduktaŭ možna adznačyć liniejku praduktaŭ pad nazvaj «Stary Miensk» ad mahiloŭskaj kampanii «Babulina krynka». Siarod vytvorcaŭ maroziva vyłučajecca «Bieły polus» homielskaha brenda Ingman.

Na paličcy z alejami možna znajści butelku rapsavaha aleju, čyja ŭpakoŭka całkam aformlenaja pa-biełarusku — heta Oily «Asałoda» kampanii «Ahrapradukt». Taksama ŭ adździele bakalei možna zaŭvažyć, što pa-rusku i pa-biełarusku padpisanaja ŭpakoŭka cukru z Žabinki. A jašče «Stoličnaja mielnica» prapanuje mučnyja paŭfabrykaty «Babuliny aładki», «Bliny da mačanki» i «Smačnaja pica», taksama na dźviuch movach na ŭpakoŭcy.

Siarod kandytarskich vyrabaŭ vyłučajecca babrujski «Čyrvony charčavik», jaki maje liniejku marmieładak Tinki, dzie pakunak aformleny na dźviuch dziaržaŭnych movach. Časam sustrakajucca jašče hetak ža sama aformlenyja cukierki, naprykład «Załataja pčołka».

U chlebabułačnym adździele možna znajści chleb «Babulin» ad «Minskchlebprama», ale tam na ŭpakoŭcy biełaruskaja mova prysutničaje tolki na adnym baku, spažyvieckaja infarmacyja padajecca całkam pa-rusku. Heta, darečy, davoli raspaŭsiudžanaja źjava — kali biełaruskaja mova i źjaŭlajecca na ŭpakoŭcy, časta vytvorcy abmiažoŭvajucca tolki nazvaj.

Ź niepraduktovych tavaraŭ ź biełaruskaj upakoŭkaj možna pabačyć jašče miaški dla śmiećcia kampanii «Daliban» i pralny parašok «Mara».

Apošni raz vykarystańnie biełaruskaj movy na ŭpakoŭcy aktyŭna abmiarkoŭvałasia ŭ 2017 hodzie, kali abjavili źmieny ŭ patrabavańniach: spažyvieckaja infarmacyja pavinna davodzicca albo pa-rusku, albo adnačasova i pa-rusku, i pa-biełarusku. Heta dało vytvorcam mahčymaść vybrać tolki ruskuju movu na ŭpakoŭcy svajho tavara i nie zamaročvacca ź pierakładam, što zaraz i nazirajecca.

Tyja ž kampanii, jakija vybirajuć usio ž dadać biełaruskuju na upakoŭku, robiać heta chutčej z markietynhavych metaŭ — heta robić pradukt admietnym siarod inšych. Šmat u kaho ź biełarusaŭ rodnaja mova na ŭpakoŭcy vyklikaje pryjemnyja pačućci, što taksama moža stymulavać popyt.

Rasijskija tavary pa-biełarusku

Apošnim časam u biełaruskich kramach možna, adnak, nazirać jašče adnu źjavu — tavary rasijskaj vytvorčaści ź biełaruskaj movaj na ŭpakoŭcy.

Voś jakija tavary ŭdałosia sabrać:

Lnianaja kaša ad kampanii «Sakrety pryrody» z Rastoŭskaj vobłaści — spažyvieckaja infarmacyja na advarotnym baku ŭpakoŭki napisanaja pa-biełarusku.

Łokšyna «Funčoza» kampanii «VITO» z Omska — spažyvieckaja infarmacyja na advarotnym baku pakunka napisana pa-biełarusku.

Kaciny korm «Naša marka» Hatčynskaha kambikormavaha zavoda Leninhradskaj vobłaści — spažyvieckaja infarmacyja na advarotnym baku ŭpakoŭki napisanaja pa-biełarusku.

Makarona Pasta Deluxe vytvorčaści «Nudieł produkt» ź Pienzienskaj vobłaści — spažyvieckaja infarmacyja na advarotnym baku pakunka napisanaja pa-biełarusku.

Urbieč «Kakos ciorty» brenda Nuts for Life z horada Pienza — spažyvieckaja infarmacyja na advarotnym baku ŭpakoŭki napisanaja pa-biełarusku.

Alej słaniečnikavy «Paleski» maje tolki biełaruskuju nazvu, jaho robiać u Rasii, ale pa zamovie biełaruskaj kampanii «SiehałOptTorh». Na advarotnym baku infarmacyja nadrukavana pa-rusku. Padobnaja situacyja i z markaj «Viaskovy padvorak», dzie možna zaŭvažyć krupy rasijskaj vytvorčaści. Adnak upakoŭka robicca pa zamovie biełaruskaj kampanii «Dabranom». Toje ž samaje i z markaj «Susiedski majontak» sietki kram «Susiedzi». U hetych dvuch vypadkach biełaruskaja majecca tolki ŭ naźvie marki i pradukta, a spažyvieckaja infarmacyja ŭsio ž padadziena pa-rusku.

U techrehłamiencie Mytnaha sajuza jość adzin cikavy punkt

«Mocnyja naviny» pasprabavali daviedacca ŭ samich rasijskich vytvorcaŭ, čyje tavary pryciahnuli ŭvahu svajoj upakoŭkaj, jak biełaruskaja źjaviłasia na ich pradukcyi.

Kampanija «Sakrety pryrody» dali taki kamientar:

«My pastaŭlajem kašu ŭ sietku kram «Piacioračka». Pakolki «Piacioračka» supracoŭničaje z krainami JEAES, było patrabavańnie — paznačyć na ŭpakoŭcy ŭsie movy».

A voś što adkazali ŭ adździeła prodažaŭ Nuts for Life:

«My aktyŭna pracujem z Respublikaj Biełaruś, kab nie lapić stykier z apisańniem i pierakładam, było pryniata rašeńnie nanosić infarmacyju na etykietku drukarskim sposabam».

Hetyja adkazy stali padstavaj zazirnuć u zakanadaŭstva Rasii. Vyznačyłasia, što strohich praviłaŭ pa afarmleńni ŭpakoŭki niama, ale jość patrabavańni da infarmacyi na joj, jakija prapisanyja ŭ techničnym rehłamiencie Mytnaha sajuza:

«…naniesienaja ŭ vyhladzie nadpisaŭ markiroŭka ŭpakavanaj charčovaj pradukcyi pavinna być naniesienaja na ruskaj movie i na dziaržaŭnaj(ych) movie(ach) dziaržavy — člena Mytnaha sajuza pry najaŭnaści adpaviednych patrabavańniaŭ u zakanadaŭstvie(ach) dziaržavy(ŭ)-člena(ŭ) Mytnaha sajuza».

Jak užo zhadvałasia vyšej, 1 lutaha 2017 hoda ŭ Biełarusi pačała dziejničać novaja redakcyja Dziaržstandartu STB-1100-2016, dzie prapisana, što infarmacyja na ŭpakoŭcy charčovaj pradukcyi pavinna być albo na ruskaj, albo na ruskaj i biełaruskaj movach. Pryčym tyčycca heta jak praduktaŭ ajčynnaj vytvorčaści, tak i impartnych.

U JEAES, akramia Rasii i Biełarusi, uvachodziać taksama Armienija, Kazachstan i Kyrhyzstan. U hetych troch krainach dziaržaŭnymi movami źjaŭlajucca armianskaja, kazachskaja i kyrhyzskaja. Biełaruś — adzinaja kraina ŭ JEAES, jakaja maje dźvie dziaržaŭnyja movy. Pry eksparcie pradukcyi ŭ našu krainu rasijskija vytvorcy mohuć, tak skažam, nie zamaročvacca i pisać na ŭpakoŭcy tolki pa-rusku, nie ŭkładajučysia ŭ pierakład. U Biełarusi heta nie budzie supiarečyć zakanadaŭstvu, bo pa našych standartach spažyvieckaja infarmacyja na ŭpakoŭcy pavinna być prapisanaja albo pa-rusku (što dla tavaraŭ rasijskaj vytvorčaści vykanana aŭtamatyčna), albo pa-rusku i pa-biełarusku adnačasova.

Takim čynam, vychodzić, što vybar biełaruskaj na ŭpakoŭcy tavaraŭ rasijskaj vytvorčaści — nie abaviazkovy. Tym nie mienš, «Mocnym navinam» viadomyja fakty zamovy biełaruskaha pierakładu ad rasijskich kampanij.

Atrymlivajecca, jany prosta niaŭvažliva ŭčytvajucca ŭ biełaruskija standarty? Inačaj vychodziła b, što da rasijskich kampanij, jakija chočuć pastaŭlać svaje tavary ŭ Biełaruś, isnujuć bolš strohija patrabavańni ŭ moŭnym pytańni na ŭpakoŭcy, čym da miascovych vytvorcaŭ.

Kamientary da artykuła