Lidar rasijskaha hurta DDT Juryj Šaŭčuk i muzykant Dźmitryj Jemialjanaŭ vypuścili sumiesny albom «Vołki v tirie». Na vokładcy alboma źmieščanyja vyjavy vaŭkoŭ, jakija niezvyčajnym čynam źviazanyja ź biełaruskaj kulturaj.
Dva vaŭki, a dakładniej adzin, ale simietryčna adlustravany, uziatyja z vokładki knihi, vydadzienaj jašče za savieckim časam, u 1984 hodzie, u vydaviectvie Eesti Raamat («Estonskaja kniha»). Heta byŭ pierakład kazki «Kaza ŭ arechach» biełaruskaha kłasika Jakuba Kołasa, uziataja sa zbornika «Ranica ŭ niadzielku».
Kazku Kołas napisaŭ jašče ŭ 1940 hodzie. U joj raspaviadajecca pra toje, jak pajšoŭ kazioł z kazoju arechi źbirać, ale naščypali try miachi, a čaćviorty šałupińnia — i nijakaja siła nie moža prymusić kazu pajści damoŭ, pakul niama arechaŭ. Kazioł kliča vaŭkoŭ jeści kazu, kab taja pajšła dadomu. Ale vaŭki nie prychodziać, kazioł kliča miadźviedzia dušyć vaŭkoŭ, ale i toj nie idzie, i hetak dalej. Łancuh padziej u kancy kazki zapuskaje tolki karšun, jaki ŭsio ž prylataje drać kurej. Kali narešcie čarha dachodzić da vaŭkoŭ i jany iduć jeści kazu, to taja z arechami prychodzić dadomu.
Pierakład hetaj kazki ź biełaruskaj movy vykanaŭ estonski dziciačy piśmieńnik Andres Jaaksaa (Andres Jaksoo), a knihu aformiŭ mastak Jaan Tamsaar (Jaan Tammsaar). Jahonyja ilustracyi i byli vykarystanyja na vokładcy muzyčnaha alboma.
Vyhladajuć jany nadzvyčaj dziŭna, asabliva nieadnaznačnaje ŭražańnie pakidajuć čałaviekapadobnyja kazły z rahami i čyrvonymi vačyma. Ich vyjavy, darečy, pieryjadyčna traplajuć u zamiežnyja padborki vyjaŭ žachlivych infiernalnych (piakielnych) istot. Ale taki vyhlad aŭtaram byŭ pazyčany z kudy bolš daŭnich krynic, praŭda, zusim nie biełaruskich.
Ilustracyi knihi stvoranyja jak pierajmańni rasiejskaha łubka, narodnaj hraviury, jakaja vyłučajecca prostaściu i dastupnaściu vizualnych vobrazaŭ. U takich karcinach-apaviadańniach zrazumiełaj movaj i daścipna, z vykarystańniem satyryčnych alehoryj i prymavak, raspaviadałasia pra toje, što chvalavała ludziej u ich paŭsiadzionnym žyćci.
U Maskoŭskim carstvie łubki źjavilisia ŭ kancy XVI stahodździa. Jany drukavalisia na šeraj papiery z dapamohaj lipavych došak, paśla atrymanyja hraviury razmaloŭvali žančyny i dzieci. U kancy XIX stahodździa malunki stali rabić nie na drevie, a na mietale, što dazvoliła majstram stvarać składaniejšyja tvory. Jašče bahaciejšaj stała i kalarovaja hama łubkoŭ.
Samyja rannija ŭzory łubkoŭ byli pryśviečanyja relihijnaj tematycy, ale pastupova pašyrylisia ilustracyi da rasiejskich kazak, bylin, pierakładnych rycarskich ramanaŭ, histaryčnych apovieściej.
Kaza z čyrvonymi vačyma z estonskaha vydańnia biełaruskaj kazki ŭziataja z kankretnaha łubka, jaki datujecca XVIII stahodździem, choć inšyja krynicy śćviardžajuć, što heta sučasnaja rekanstrukcyja łubka XVII—XIX stahodździaŭ. A voŭk šmat u čym padobny da taho, jak pakazvali na łubkach taho ž stahodździa Kata Kazanskaha, hieroja histaryčnych padańniaŭ i lehiendaŭ.
I choć hetyja ilustracyi stvarajuć nievialikuju nahodu dla taho, kab nahadać pra kolišnija kulturnyja suviazi z Estonijaj i tvorčaść kłasika, jany taksama pakazvajuć na vielmi prykraje dla nas usprymańnie biełaruskaj kultury praz pryzmu rasiejskaj. Mastak ź nie takoj dalokaj dla nas krainy ŭsprymaŭ biełarusaŭ jak častku čahości ahulnaruskaha i nie moh znajści ŭ nas (bo nie było pa čym) aryhinalnych prajavaŭ narodnaj mastackaj kultury, z dapamohaj pierajmańnia jakoj zmoh by reprezientavać praz kazku svaim čytačam.
Dyj sama situacyja, kali rasijskija muzykanty źviarnulisia da hetych vyjaŭ raniej za biełarusaŭ, pra mnohaje śviedčyć.
Mienavita tamu tak važna raspaviadać i prapahandavać svaju kulturu, ad malavanych dyvanoŭ da biełaruskich hurtoŭ, za miežami Biełarusi. U siońniašniaj situacyi, kali vialikaja častka biełarusaŭ apynułasia ŭ vymušanym vyhnańni, heta vyhladaje całkam pasilnaj i karysnaj spravaj.
«Naša Niva» — bastyjon biełaruščyny
PADTRYMAĆChłopiec namalavaŭ niezvyčajnyja vyjavy Minska, a ź ich zrabili prynty dla torbačak
U Haradku abmiarkoŭvajuć nazvu skviera, dzie staić skulptura hieroja paemy «Taras na Parnasie». Prapanovy — pa-biełarusku
U Minsku vychodzić novaja kniha pra Franciška Skarynu. Čym jana admietnaja
Bieraściejskuju Bibliju i inšyja biełaruskija kaštoŭnaści raspradaje były ministr?
Ciapier čytajuć
Na Mazyrskim naftapierapracoŭčym zavodzie prajšli zatrymańni siarod kiraŭnictva1
Kamientary