«Я ўжо аднойчы ўцякаў ад дыктатуры». У ЗША сына беларускага палітычнага ўцекача хочуць дэпартаваць па новай схеме Трампа

У ЗША беларуса Аляксандра Булатага, сына палітычнага ўцекача Вадзіма Булатага, які легальна ўехаў у краіну, хочуць дэпартаваць у паскораным парадку. Прычына — узмацненне строгасці міграцыйнай палітыкі, якое праводзіць адміністрацыя прэзідэнта Дональда Трампа, піша «Люстэрка» са спасылкай на NPR.

Акцыя супраць мігранцкай палітыкі Трампа ў Сіэтле. Фота: AP Foto/Ryan Sun

Вадзім Булаты браў удзел у пратэстах у Беларусі, у 2022 годзе выехаў з краіны і атрымаў палітычны прытулак у ЗША. Цяпер ён жыве ў Мінесоце. У маі 2025 года Вадзім суправаджаў свайго старэйшага сына Аляксандра на першае слуханне ў мясцовым іміграцыйным судзе.

Аляксандр прыбыў у ЗША ў 2024 годзе на законных падставах, праз дадатак CBP One-інструмент, распрацаваны пры адміністрацыі папярэдняга прэзідэнта Джо Байдэна, каб легалізаваць уезд мігрантаў праз пэўныя пункты пропуску. Ён таксама падаў заяву на прытулак і планаваў аб'яднаць сваю справу з бацькавай. Аднак на слуханні адвакат Міністэрства ўнутранай бяспекі ЗША нечакана хадайнічаў аб закрыцці справы.

Спачатку Вадзім успрыняў гэта як фармальнасць — маўляў, цяпер іх з сынам кейсы будуць разглядацца як адно цэлае. Але, з ягоных слоў, гэта была «юрыдычная пастка». Адразу пасля выхаду з залы суда Аляксандра затрымалі супрацоўнікі службы іміграцыйнага кантролю (ICE) ЗША. Яму заявілі, што ён падлягае паскоранай дэпартацыі цягам трох дзён.

З тых часоў беларус знаходзіцца ў іміграцыйным ізалятары ў Мінесоце, а ягоны адвакат Малінда Шміхен спрабуе спыніць высылку, сцвярджаючы, што ў Беларусі мужчыну пагражае неадкладны арышт.

Гэты выпадак — частка новай стратэгіі адміністрацыі Дональда Трампа, якая пачала рэзка ўзмацняць строгасць іміграцыйнай палітыкі, асабліва ў дачыненні да тых, хто прыбыў па гуманітарных праграмах яшчэ пры Байдэне. ICE атрымала новую норму — да 3000 арыштаў у дзень. З канца мая пачалі масава закрываць справы мігрантаў у судах, а пасля тут жа затрымліваць іх на выхадзе. Новая практыка распаўсюдзілася ўжо як мінімум на 14 гарадоў ЗША і актыўна пашыраецца.

Паводле ацэнкі іміграцыйных юрыстаў, такія дзеянні пазбаўляюць людзей законнага права на судовую абарону і фактычна абыходзяць працэдуру надання прытулку. Па сутнасці, мігрантам даводзіцца выбіраць: альбо быць высланымі з ЗША, альбо пагаджацца на «самадэпартацыю».

Хоць Аляксандр прыбыў у краіну легальна, без парушэнняў і з пададзенай заявай на прытулак, ягоная справа апынулася ў спісе на паскораную дэпартацыю (expedited removal), якая не прадугледжвае паўнавартаснага слухання і аўтаматычна блакуе паўторны ўезд у ЗША на пяць гадоў. Дзякуючы дзеянням адваката справа Аляксандра была часова адноўленая, але, нягледзячы на адтэрміноўку, ён па-ранейшаму ўтрымліваецца ў зняволенні ў іміграцыйным ізалятары.

Вадзім Булаты расказаў, што яму ўдаецца рэгулярна мець зносіны з сынам. Так, ён даведаўся, што камера Аляксандра перапоўненая — беларус дзеліць яе з 30 іншымі зняволенымі. Ім не выключаюць святло і не дазваляюць выходзіць на вуліцу падыхаць свежым паветрам.

Па словах Вадзіма, ягоная сям'я была шчаслівая ў ЗША і адчувала сябе ў бяспецы. Але цяпер, нават маючы легальны статус, ён баіцца за сябе, жонку, Аляксандра і іншых сыноў.

«Я ўжо аднойчы ўцёк ад дыктатуры ў Беларусі. Не хачу, каб яна пачалася і тут», — кажа мужчына.

Раней Дональд Трамп заяўляў пра намер дэпартаваць рэкордную колькасць мігрантаў, якія знаходзяцца ў ЗША нелегальна, і звяртаўся да нестандартных юрыдычных метадаў для ўзмацнення дэпартацый. А Вярхоўны суд ЗША раней фактычна дазволіў Дональду Трампу выкарыстоўваць закон 1798 года для высылкі з краіны меркаваных членаў злачынных груповак.

Пазней Міністэрства ўнутранай бяспекі (DHS) ЗША абвясціла аб запуску новай праграмы для нелегальных імігрантаў, якая дазваляе атрымаць дарожную дапамогу і стыпендыю ў памеры 1000 даляраў пры добраахвотным вяртанні на радзіму. Міністр DHS Крысці Ноэм заявіла, што добраахвотная самадэпартацыя — гэта «самы бяспечны і эканамічна выгадны» спосаб пакінуць ЗША, пазбегнуўшы затрымання з боку іміграцыйнай службы.

Праграма зніжае выдаткі падаткаплацельшчыкаў на дэпартацыйныя працэдуры прыкладна на 70%. Удзельнікі, якія дэманструюць рэальныя крокі да ад'езду, не будуць лічыцца прыярытэтнымі для дэпартацыі, а таксама могуць захаваць шанец на легальны ўезд у будучыні.

Каментары да артыкула