31 sakavika 2019 hoda va Ukrainie adbuducca čarhovyja prezidenckija vybary, siomyja pa liku za časy niezaležnaści. Idzie realnaja baraćba asobaŭ, prahram i kapitałaŭ. Za paŭhoda da vybaraŭ vidavočnych lidaraŭ niama. Palityki majuć nievialikija ličby padtrymki, i hałasy elektaratu amal raŭnamierna, jak masła na buterbrodzie, razmazany pamiž imi.
Adsutnaść vidavočnych lidaraŭ źviazana nie tolki ź vialikaj palityčnaj kankurencyjaj va Ukrainie, ale i z ahulnym niedavieram ukrainskaha hramadstva da ciapierašniaha palityčnaha isteblišmientu krainy. A bolšaja častka vybarcaŭ jašče prosta nie vyznačyłasia, za kaho budzie hałasavać. «Naša Niva» sabrała asnoŭnyja źviestki pra palitykaŭ i dziejačaŭ, jakija siońnia razhladajucca va Ukrainie jak asnoŭnyja kandydaty na prezidenckuju pasadu i majuć samyja vysokija rejtynhi.
«Armija, Mova, Viera» Piatra Parašenki
Zdavałasia b, dziejny prezident, jaki na vybarach-2014 u pieršym tury nabraŭ 54,7% hałasoŭ, razhubiŭ amal usiu svaju padtrymku. Bolšaja častka sacyjałahičnych apytańniaŭ daje jamu nie bolš za 10% hałasoŭ padtrymki ŭ pieršym tury. I pryčyn hetamu šmat: niavykananyja abiacańni 2014 hoda zaviaršyć vajnu za dva tydni i davać kožnamu sałdatu pa 80 dalaraŭ za dzień na froncie, adsutnaść uciamnaj stratehii reintehracyi Danbasa i Kryma, marudny temp reform. Navat tyja nieabchodnyja reformy, jakija ŭžo pačalisia, nie dajuć nijakich bonusaŭ i navat škodziać rejtynhu Parašenki. Bolšaja častka hramadzian jašče prosta nie paśpieła adčuć niejkaha palapšeńnia žyćcia paśla niekatorych reform (decentralizacyja, reforma miedycynskaj sistemy, adukacyi, moŭnyja zakony), a ad niekatorych reform dabrabyt hramadzian na hetym etapie navat pahoršaŭ (reformy kamunalnaj haspadarki i rynku enierhanośbitaŭ vyklikali šmatrazovaje pavieličeńnie cen na kamunalnyja pasłuhi).
Ukraina pamiataje los byłoha prezidenta Viktara Juščanki, jaki za svaju kadencyju razhubiŭ usiu svaju padtrymku i nabraŭ na čarhovych vybarach haniebnyja 5,75% hałasoŭ vybarcaŭ. Ale Parašenka jak palityk macniejšy za Juščanku, dyj ukraincy razumiejuć, ź jakimi składanymi vyklikami jon sutyknuŭsia — dziaržava vystajała ŭ stanie faktyčnaj vajny. Tamu, niahledziačy na nizkija ličby rejtynhaŭ, dziejny prezident siońnia razhladajecca va Ukrainie jak adzin z asnoŭnych kandydataŭ.
Pa-pieršaje, svaju pieradvybarčuju kampaniju jon jašče ŭsurjoz nie pačynaŭ i nie rabiŭ nijakich zajaŭ pra płany na druhi termin. Jon zmoža śmieła pierachapić hałasy tych ludziej, što jašče nie vyznačylisia z vybaram. Pa-druhoje, Parašenka maje nadziejny tył u vyhladzie najbujniejšaj frakcyi ŭ Viarchoŭnaj Radzie, a taksama svaich ludziej na kirujučych pasadach u siłavych strukturach (SBU kiruje były kiraŭnik achovy Parašenki Vasil Hrycak, Hienieralnaj prakuraturaj — kiraŭnik «Błoka Piatra Parašenki» Juryj Łucenka i h.d.). Pa-treciaje, Parašenka, vidavočna, maje niekalki schavanych kozyraŭ na rukach, jakija jon jašče nie vykarystaŭ, a miedyjaresursy, jakija naležać Parašenku ci źviazanyja ź im (5 kanał, telekanał «Priamij» i inšyja), pakul što surjozna nie pačynali pijaryć dziejnaha prezidenta.
Pra toje, što Parašenka źbirajecca na vybary, havorać tolki płakaty i biłbordy z łozunham «Armija! Mova! Vira!» i podpisam «Pietro Porošienko» na vulicach ukrainskich haradoŭ. Mienavita hetaja tryjada, imavierna, stanie asnovaj jaho pieradvybarčaj prahramy jak najbolš mocnyja i paśpiachovyja vyniki prezidenctva Parašenki.
Ukrainskaja armija, jakaja na pačatku 2014 hoda była napaŭrazvalenaj, za niekalki hadoŭ pieratvaryłasia ŭ istotnuju siłu i ŭ samy pavažany instytut u hramadstvie. Całkam zrazumieła, čamu Parašenka vykarystoŭvaje imidž ukrainskaj armii ŭ svajoj prahramie.
Umacavałasia za apošnija niekalki hadoŭ i ŭkrainskaja mova. I mienavita Viarchoŭnaja Rada, dzie najbujniejšaj frakcyjaj źjaŭlajecca «Błok Piatra Parašenki», pavialičyła moŭnyja kvoty na radyjo i telebačańni, pryniała novyja zakony ab movie i adukacyi, što istotna ŭmacavała pazicyi ŭkrainskaj movy, asabliva ŭ śfiery miedyja i adukacyi. Było b dziŭna, kali b Piatro Parašenka nie ekspłuatavaŭ hetuju temu ŭ svajoj pieradvybarnaj prahramie, asabliva siarod patryjatyčnaha elektaratu Zachodniaj Ukrainy.
Kali Ukraina ŭsio ž kančatkova atrymaje histaryčny tomas ab aŭtakiefalii, heta taksama stanie važnym i istotnym punktam u pieradvybarčaj prahramie Parašenki.
«Novy kurs» Julii Cimašenka
Mienavita Juliju Cimašenka absalutnaja bolšaść sacyjałahičnych centraŭ nazyvaje favarytam majučych adbycca vybaraŭ. Pavodle roznych apytańniaŭ, u pieršym tury jana moža raźličvać na hałasy da 20% vybarščykaŭ. Ale navat takija vysokija, pa ŭkrainskich mierkach, ličby nie robiać jaje hałoŭnym favarytam.
Pa-pieršaje, Cimašenka pačała svaju pieradvybarčuju prahramu davoli rana ŭ paraŭnańni ź inšymi kandydatami. Heta častkova moža patłumačyć jaje ciapierašniaje lidarstva.
Pa-druhoje, Cimašenka zdoleła mabilizavać svoj elektarat papulistyčnymi zajavami. Analityčny fakt-čekinhavy sajt Vox Ukraine, jaki praviaraje praŭdzivaść zajaŭ ukrainskich palitykaŭ, nazvaŭ jaje hałoŭnym ukrainskim papulistam i manipulataram razam z byłymi «rehijanałami» Vadzimam Rabinovičam, Juryjem Bojkam i Alaksandram Viłkułam. Adzin z hałoŭnych punktaŭ jaje pieradvybarčaj prahramy — źnižeńnie taryfaŭ na haz dla nasielnictva. Takija zajavy zrabili jaje lidaram sacyjałahičnych apytańniaŭ i dazvolili mabilizavać cimašenkaŭski elektarat, ale daloka nie fakt, što takija papulisckija pryjomy dazvolać Cimašenka atrymać novych prychilnikaŭ siarod ludziej, jakija pakul što nie vyznačylisia sa svaim kandydatam. A takich va Ukrainie bolšaść. Tym bolš što Cimašenka, niahledziačy na davoli vysoki rejtynh, maje i adzin z samych vysokich antyrejtynhaŭ siarod palitykaŭ.
Pa-treciaje, Cimašenka ŭžo daŭno znachodzicca ŭ pieršym ešałonie ŭkrainskaj palityki. A ŭkrainskaje hramadstva mocna stamiłasia ad starych palitykaŭ i maje vialiki zapyt na novyja tvary. Kali Cimašenka vyjdzie ŭ druhi tur z kandydatam, jaki maje mienšy palityčny dośvied za jaje (a heta amal usie kandydaty), — joj budzie ciažka pieraadoleć hety hramadski zapyt na novyja tvary.
Ź inšaha boku, vielizarny palityčny dośvied maje i svaje plusy — Cimašenka paznavalnaja, jaje partyja «Baťkivŝina» maje vialikuju kolkaść rehijanalnych pradstaŭnictvaŭ. Z mocnaj partyjaj, jakaja zaniała pieršaje miescy siarod palityčnych partyj pa kolkaści deputataŭ, abranych u miascovyja rady, joj praściej budzie arhanizavać mocnuju pieradvybarčuju prahramu.
Akramia źnižeńnia taryfaŭ, Cimašenka ŭ svajoj prahramie abiacaje Ukrainie «Novy kurs». Va ŭsioj Ukrainie, navat u samych zaniadbanych miastečkach, visić darahaja palityčnaja rekłama Cimašenka, u jakoj rekłamujecca «Novij kurs Ukrajini». Praŭda «Novij kurs Ukrajini» — davoli razmytaja prahrama. Upłyvovy analityčny sajt Vox Ukraine, jaki praanalizavaŭ prahramu Cimašenka, śćviardžaje, što jaje ekanamičnaja prahrama składajecca z «płahijatu, napaŭpłahijatu, nieisnujučych krynic i pamyłak». Cimašenka śćviardžaje, što šmatlikija prablemy Ukrainy zmoža vyrašyć novaja kanstytucyja.
«Siońnia bolš za 100 navukoŭcaŭ, fiłosafaŭ, vizijanieraŭ i kanstytucyjanalistaŭ pracujuć nad stvareńniem novaj Kanstytucyi Ukrainy. Naša meta takaja, kab da čarhovych prezidenckich vybaraŭ pakazać hramadstvu novuju Kanstytucyju, uzhodnienuju z usioj krainaj», — zajaviła Cimašenka na prezientacyi kanceptu novaha asnoŭnaha zakona.
Jana abiacaje, što z pryniaćciem novaj kanstytucyi adbudziecca pierachod da parłamienckaj respubliki, kiravać jakoj budzie «kancler».
Praŭda, nie da kanca zrazumieła, jak prablemy Ukrainy zmoža vyrašyć novaja kanstytucyja, kali i ciapierašniaja Kanstytucyja Ukrainy (jakaja ličycca adnoj z najlepšych u Jeŭropie) šmat u čym nie vykonvajecca.
Zamiežnapalityčnaja prahrama Cimašenka mała adroźnivajecca ad prahramy ciapierašnich prezidenta i ŭrada — kurs na ŭstupleńnie krainy ŭ ES i NATA.
Cimašenka maje prykładna adnolkavy ŭzrovień padtrymki na zachadzie, centry i ŭschodzie Ukrainy.
«Novy tvar» Anatol Hrycenka + drobnyja refarmisckija apazicyjnyja partyi
Adzin z hałoŭnych trendaŭ majučych adbycca vybaraŭ — zapyt na «novyja tvary». Mienavita Anatol Hrycenka abraŭ sabie taki imidž, chacia całkam «novym tvaram» jaho nazvać ciažka.
Hrycenka — prafiesijny vajskoviec, jaki z 2005 pa 2007 hod byŭ ministram abarony Ukrainy, a z 2007 pa 2014 hod byŭ deputatam Viarchoŭnaj Rady. Da taho ž, jon užo bałatavaŭsia na prezidenckich vybarach u 2010 i 2014 hadach, ale pravaliŭsia z treskam.
Ale ciapier sacyjołahi nazyvajuć Hrycenku adnym z favarytaŭ prezidenckaj honki. Pavodle roznych sacyjałahičnych apytańniaŭ, jon zaraz maje da 9% hałasoŭ vybarcaŭ (chacia jašče niekalki miesiacaŭ tamu ŭ jaho była bolšaja padtrymka).
Hrycenka sprabuje abjadnać małyja refarmisckija demakratyčnyja partyi i hramadskija arhanizacyi. Viasnoj jon abjadnaŭsia z «Alternatyvaj» Jahora Firsava i «Narodnym kantrolem» Dźmitryja Dabradomava. Zaprašaje Hrycenka abjadnacca vakoł siabie i inšyja refarmisckija siły (Hramadzianski ruch «Chvila», «Jeŭrapiejskaja partyja» i inšyja).
Spadziavaŭsia Hrycenka i na abjadnańnie z meram Lvova Andrejem Sadavym i jaho partyjaj «Samopomič», ale Sadavy vyrašyŭ iści na vybary samastojna.
Hrycenka ŭ svajoj prahramie vykarystoŭvaje vobraz vajskoŭca i «sapraŭdnaha pałkoŭnika». Jon vystupaje za ŭzmacnieńnie roli prezidenta va Ukrainie i miarkuje, što «aśviečany aŭtarytaryzm» dapamoža hetaj krainie vyjści ź piermanientnaha chaosu.
«Ja chaču, kab ludzi zrazumieli adnu prostuju reč — nie treba bajacca aŭtarytarnaha režymu. Heta nie dyktatura, jakaja masava dušyć pravy i svabody ludziej. Aŭtarytaryzm maje adnakarennaje słova — aŭtarytet. Aśviečany aŭtarytaryzm vyvodzić krainu na novy, bolš vysoki ŭzrovień i ekanomiki, i na jaje asnovie — demakratyi»,
— kaža Hrycenka i ŭzhadvaje Adenaŭera, de Hola, Ataciurka i navat Pinačeta.
U zamiežnapalityčnych pytańniach — jon daŭni i paśladoŭny prychilnik intehracyi krainy ŭ NATA.
Navat u vypadku abjadnańnia ź blizkimi siłami, Hrycenku budzie vielmi ciažka pieramahčy na vybarach. Jamu brakuje finansavych resursaŭ, arhanizacyjnych struktur na miascovym uzroŭni, a taksama dostupu da telebačańnia.
Bolšuju padtrymku Hrycenka maje na zachadzie krainy.
Juryj Bojka i inšyja prarasijskija kandydaty
Juryj Bojka — były siabar «Partyi rehijonaŭ» i ministr pry prezidenctvie i premjerstvie Viktara Janukoviča, jaki stvaryŭ na askiepkach «Partyi rehijonaŭ» novuju partyju — «Apazicyjny błok».
Bojka ličycca prarasijskim palitykam i pretenduje na hałasy byłych vybarcaŭ «Partyi rehijonaŭ» z Uschodniaj Ukrainy. Hałoŭnyja tezisy jaho prahramy — pramyja pieramovy z Rasijaj, abarona ruskaj movy, adnaŭleńnie vypłat Ukrainaj piensij i sacyjalnaj dapamohi ŭ akupavanych rajonach Danbasa i, samaje hałoŭnaje, ustalavańnie miru. Viadoma, chto nie choča miru? Ale Bojka nie kaža, što mir zaraz mahčymy tolki kali hetaha zachoča Pucin. Jaki kali i vyviedzie vojski z Ukrainy, rabić heta budzie na svaich umovach.
Bojka z usich patencyjnych prarasijskich kandydataŭ maje samy vysoki ŭzrovień padtrymki. Siarod inšych imaviernych prarasijskich kandydataŭ — Vadzim Rabinovič, Jaŭhien Murajeŭ i Michaił Dobkin.
Kali Dobkin, Murajeŭ, Rabinovič i Bojka zmohuć abjadnacca vakoł adnaho kandydata, całkam realna, što jon zmoža atrymać dobry vynik na vybarach (asabliva va Uschodniaj Ukrainie) i navat tearetyčna trapić u druhi tur. Ale ŭ druhim tury pieramoha prarasijskaha kandydata ŭ sučasnaj Ukrainie vyhladaje prosta nierealnaj.
U vybarach nie buduć brać udzieł žychary Kryma i značnaj častki Danbasa, dzie jakraz i pražyvaje elektarat hetych kandydataŭ. Na ŭsich minułych vybarach (da 2014 hoda) hałoŭnyja kandydaty dzialilisia na «prazachodniaha», za jakoha hałasavała Zachodniaja Ukraina (z najbolšaj kancentracyjaj na Haliččynie), i «prarasijskaha» (z najbolšaj kancentracyjaj hałasoŭ na Danbasie). Hetyja 2 polusy byli adnolkavymi pa sile, i prezidentami Ukrainy pa čarzie stanavilisia to «prarasijskija», to «prazachodnija» kandydaty. Ale paśla ahresii Rasii Ukraina straciła kantrol nad Krymam i častkaj Danbasa, dzie žyvie, pieravažna, prarasijski elektarat, tamu prarasijski kandydat u ciapierašnich umovach prosta fizična nie moža pieramahčy. Aproč usiaho, kali raniej prarasijskija partyi mahli pretendavać na dobryja vyniki ŭ Centralnaj Ukrainie, ciapier ich papularnaść tam stała mizernaj.
Hałoŭnaj aporaj prarasijskich partyj i kandydataŭ zastajecca kantralavanaja Ukrainaj častka Danbasa.
Rok-zorka Śviatasłaŭ Vakarčuk
Frontmien hurta «Akiean Elzy» całkam adpaviadaje zapytam ukrainskaha hramadstva na novyja tvary ŭ palitycy. Roznyja sacyjałahičnyja słužby dajuć jamu kala 6—7% rejtynhu. Ale sam Vakarčuk pakul što nie paćvierdziŭ svoj udzieł u vybarach. Jon vystupaje pa ŭsioj krainie ź lekcyjami na palityčnyja i dziaržaŭnyja temy, ale ad pytańniaŭ pra svaju prezidenckuju kampaniju ŭchilajecca. Kali jon usio ž pahodzicca brać udzieł u vybarach, nie vyklučana, što papularny rok-muzykant i maralny aŭtarytet Vakarčuk zmoža istotna palepšyć svoj rejtynh.
Pra toje, što Vakarčuk źbirajecca na vybary, uskosna kaža rasśledavańnie haziety The Washington Times, pavodle jakoha rok-zorku padtrymlivaje Džordž Soras i ŭkrainski aliharch Viktar Pinčuk.
Jašče adzin fakt — Vakarčuk rabiŭ pierapynak u svajoj muzyčnaj karjery i adpraŭlaŭsia na navučańnie ŭ znakamityja Jelski i Stendfardski ŭniviersitety. Heta sparadziła šmatlikija čutki, maŭlaŭ, zachodnija lidary i analityčnyja centry rychtujuć Vakarčuka na prezidenctva. Ale pakul pytańnie pra jaho ŭdzieł zastajecca adkrytym.
Najbolšy ŭzrovień padtrymki Vakarčuk maje siarod moładzi ŭ Zachodniaj Ukrainie.
«Słuha naroda» Uładzimir Zialenski
Uładzimir Zialenski — papularny ŭkrainski šoŭmien, adzin ź lidaraŭ miedyjakampanii «95-y Kvartał». «95-y Kvartał» — nie tolki adnajmiennaje palityčnaje kabare, a hihanckaja kampanija, adzin z najbujniejšych vytvorcaŭ zabaŭlalnych filmaŭ, sieryjałaŭ i pieradač na ŭkrainskim telebačańni.
Sacyjołahi kažuć, što ciapierašni rejtynh Zialenskaha — prykładna ŭ rajonie 6—8%. Ale jak Zialenski trapiŭ u śpis imaviernych kandydataŭ?
U 2015 hodzie «95-y Kvartał» vypuściŭ kultavy dla Ukrainy sieryjał «Słuha naroda», u jakim Zialenski syhraŭ hałoŭnaha hieroja — nastaŭnika historyi Vasila Hałabarodźku, jaki niečakana staŭ novym prezidentam. Sieryjał možna nazvać palityčnaj satyraj, jakaja pakazvaje ŭvieś brud sučasnaj ukrainskaj palityki.
Niečakana niekatoryja ludzi stali asacyjavać vydumanaha piersanaža Hałabarodźku z samim Zialenskim, što i znajšło svajo ŭvasableńnie ŭ źjaŭleńni Zialenskaha siarod patencyjnych kandydataŭ na prezidenckuju pasadu. Kali Zialenski zmoža damovicca z aliharcham Iharam Kałamojskim, jakomu naležyć miedyjahihant «1+1» (na hetym kanale pakazvajuć «Słuhu naroda» i inšyja prahramy «95-ha Kvartała»), Uładzimir Zialenski zmoža raskrucicca jašče bolš.
Sam Zialenski nijak nie kamientuje svoj mahčymy ŭdzieł ci niaŭdzieł u vybarach. Tolki adnojčy na kancercie «95-ha Kvartała» jon vystupiŭ z humarystyčnym numaram na hetuju temu.
Niejkaha palityčnaha dośviedu Zialenski (u adroźnieńnie navat ad Vakarčuka) nie maje. Jakaja prahrama moža być u kandydata Zialenskaha — niezrazumieła. Viadoma tolki, što Zialenski padtrymlivaje dziejańni ŭkrainskaj armii na ŭschodzie, pastajanna vystupaje pierad ukrainskimi vajskoŭcami i achviaruje im svaje hrošy. Praz takuju svaju hramadzianskuju pazicyju Zialenski zhubiŭ usialakuju mahčymaść vystupać u Rasii i rabić sumiesnyja z rasijskimi vytvorcami filmy.
Samy vialiki ŭzrovień padtrymki Zialenskaha — u Paŭdniovaj Ukrainie.
Mer Lvova Andrej Sadavy
Sadavy, jaki vyrašyŭ udzielničać u vybarach, uznačalvaje adnu z parłamienckich partyj «Samopomič», jakaja nabrała na parłamienckich vybarach 11%, tamu razhladajecca adzin z asnoŭnych kandydataŭ.
Praŭda, zaraz rejtynhi jak Sadavoha, tak i jaho partyi mienšyja. Navat prychilniki Sadavoha asabliva nie vierać u jaho pośpiech, i na vybary jon, vidavočna, idzie, kab padtrymać svaju partyju i zarabić dla jaje dadatkovych hałasoŭ vybarcaŭ pierad parłamienckimi vybarami, što taksama adbuducca ŭ 2019 hodzie.
Sadavy vałodaje telekanałam i niekalkimi radyjostancyjami, što moža jamu dapamahčy ŭ pieradvybarčaj kampanii.
Ideałohijaj Sadavoha i jaho palityčnaj siły možna nazvać chryścijanskuju demakratyju, najbolšuju padtrymku jon moža atrymać u Zachodniaj Ukrainie.
Viły Aleha Laško
Papulist Aleh Laško ekspłuatuje vobraz prostaha viaskovaha mužyka, jaki ź viłami ŭ rukach budzie kazać praŭdu i zmahacca z aliharchami. Jaho jašče nazyvajuć ukrainskim žyrynoŭskim.
Taksama Laško vystupaje za izalacyjanizm i pratekcyjanizm: «Ukraina — pierš za ŭsio», «Kuplaj ukrainskaje, płaci ŭkraincam».
Takaja rytoryka dazvalaje Laško trymacca ŭ śpisie asnoŭnych kandydataŭ, roznyja sacyjołahi dajuć jamu ad 4 da 8%. Ale ŭ pieramohu Laško i vychad jaho ŭ druhi tur nichto asabliva nie vieryć. Chutčej, jon častkova zmoža zabrać hałasy ŭ Hrycenki i Cimašenka i padrychtavać svaju partyju da parłamienckich vybaraŭ.
Kaho jašče nie nazvali?
Siarod mahčymych kandydataŭ fihurujuć i inšyja imiony, chacia i ź mienšym uzroŭniem padtrymki: Aleh Ciahnibok, Arsienij Jacaniuk, Raman Biaśśmiertny, Valancin Nalivajčanka, Siarhiej Taruta, Ina Bahasłoŭskaja, Alaksandr Šaŭčenka, Mišel Ciareščanka. Ale zapyt z boku hramadstva na novyja tvary taki vialiki, i całkam mahčyma, što siarod lidaraŭ pierad samymi vybarami mohuć źjavicca i zusim novyja i nieviadomyja proźviščy.
Kamientary