Suśvietnaja manija na japonskuju harbatu matča rezka pavialičyła popyt i vyklikała deficyt hetaha tavaru na fonie śpioki, drennych uradžajaŭ i amierykanskich taryfaŭ. Vytvorcy i pradaŭcy sutykajucca z rostam cen i niedachopam harbaty, a ŭ Japonii turysty raźmiatajuć matču z palic, paviedamlaje Bi-bi-si.
Ekśpierty zaklikajuć da asensavanaha spažyvańnia i prapanujuć vykarystoŭvać chacia b u kulinaryi matču nižejšaha hatunku.
Manija na matču zachoplivaje płanietu. Jarka‑zialonuju japonskuju harbatu ciapier možna sustreć usiudy — ad łate ŭ Starbucks da pončykaŭ u Krispy Kreme.
Hłabalny ažyjataž vakoł matčy značna padsiłkoŭvajecca sacsietkami: influensiery publikujuć parady pa zavarvańni i recepty. Chešteh #MatchaTok nabraŭ dziasiatki miljonaŭ prahladaŭ.
Rost papularnaści taksama źviazany z turystyčnym bumam u Japonii paśla pandemii: słabaja jena robić krainu pryvabnym napramkam, adnačasova stymulujučy popyt na japonskija tavary.
Na fonie hetaj chvali popyt na matču rezka ŭzros. Imparcior čaju z ZŠA Łoren Piervis raskazała BBC, što jaje klijenty raskuplajuć miesiačnyja zapasy matčy za ličanyja dni.
«Niekatoryja kaviarni prosiać pa kiłahramu ŭ dzień. Jany adčajna sprabujuć nie adstać», — kaža Piervis, dyrektar Mizuba Tea Co.
Adnak rezki rost popytu, abciažarany skaračeńniem uradžajaŭ z‑za śpioki i amierykanskimi taryfami na japonskuju pradukcyju, viadzie da rostu cen na matču.
Matča — heta vynik staradaŭniaj ramiesnaj vytvorčaści. Harbata vyrablajecca ź liścia tenča. Paśla zboru liście sušać i pieramołvajuć u parašok na kamiennych žornach — jany vyrablajuć usiaho 40 h matčy ŭ hadzinu. Ale apošnija miesiacy vytvorcy sutyknulisia z prablemami: rekordnaja śpioka paškodziła ŭradžaj.
U prefiektury Kijota, dzie vyroščvajecca kala čverci ŭsioj harbaty tenča ŭ Japonii, śpioka pryviała da nieŭradžaju, jaki pryjšoŭsia mienavita na momant rostu popytu.
Situacyju taksama abciažarvaje niedachop fiermieraŭ: nasielnictva krainy stareje, a moładź usio radziej vybiraje sielskuju haspadarku.
Va Udzi — horadzie, viadomym vytvorčaściu matčy — turysty źmiatajuć tavar z palic adrazu paśla adkryćcia kramaŭ.
U vyniku mnohija rytejł‑pradaŭcy ŭviali abmiežavańni na kolkaść pradukcyi, jakuju možna kupić.
Kampanija Camellia Tea Ceremony, jakaja bazujecca ŭ Kijota, dazvalaje klijentam kuplać tolki adnu banku matčy ŭ adny ruki, bo kolkaść naviedvalnikaŭ udvaja pavialičyłasia za apošni hod, raskazvaje dyrektar Acuko Mory.
Majstar čajnaj cyrymonii Rye Takada z takijskaj sietki Chazen kaža, što ciapier pavinna ŭvažliva sačyć za zapasami: pastaŭki, raniej jakija zajmali paru dzion, ciapier iduć bolš za tydzień. Jana pracuje ŭ Chazen — sietcy čajnych cyrymonij, jakaja bazujecca ŭ Tokia, i pravodzić tradycyjnyja rytuały padačy matčy dla haściej.
Z‑za deficytu ceny na matču ŭ jaje ŭstanovach vyraśli prykładna na 30 % sioleta.
«Rost popytu — heta dobra», — kaža Takada. «Heta adkryvaje ludziam šlach da japonskaj kultury».
Rastučy intares pryciahnuŭ novych vytvorcaŭ: pa danych Ministerstva sielskaj haspadarki Japonii, z 2010 pa 2023 hady abjomy vytvorčaści matčam amal patroilisia.
Ekspart zialonaj harbaty, uklučajučy matču, vyras na 25 % u minułym hodzie i skłaŭ 36,4 młrd jenaŭ (£180 młn, $250 młn).
Matča ŭ kulinaryi
Moda na matču sparadziła ruch za bolš asensavanaje spažyvańnie. Prychilniki hetaha padychodu krytykujuć ludziej, jakich jany ličać skupščykami matčy abo tymi, chto nažyvajucca na papularnaści jaje. Inšyja zaklikajuć amataraŭ matčy ŭvažliviej stavicca da taho, kolki jany spažyvajuć, i atrymlivać asałodu ad matčy ŭ jaje čystym vyhladzie, a nie jak inhredyjent u receptach.
Pa słovach Mory, «trochi sumna» bačyć, jak matča vysokaj jakaści vykarystoŭvajecca ŭ kulinaryi — dzie jaje tonki smak časta hublajecca — abo skuplajecca dla pieraprodažu.
«Matča — heta najvyšejšy hatunak harbaty, i jon vielmi asablivy dla nas. Tamu ŭ hetym jość peŭnaje supiarečańnie, kali ja čuju historyi pra pieraprodaž abo vykarystańnie jaho ŭ ježy», — dadaje jana.
Hłabalnaja asacyjacyja japonskaj harbaty zaklikaje ludziej vykarystoŭvać matču nižejšaha hatunku, sabranuju z poźnich uradžajaŭ — takaja harbata dastupniejšaja i lepš padychodzić dla kulinaryi.
Matča vysokaj jakaści časta hublaje svoj tonki smak, kali vykarystoŭvajecca ŭ napojach kštałtu łate, dadajuć jany.
«Papularyzacyja abaznanaści pra takija adroźnieńni dapamahaje harantavać, što japonskaja harbata budzie ŭžyvacca z pavahaj, adnačasova padtrymlivajučy ramiastvo i tradycyi, jakija stajać za im», — havorycca ŭ zajavie asacyjacyi.
Taksama śćviardžajecca, što ceny na matču, vierahodna, buduć jašče raści z‑za taryfaŭ, jakija ZŠA ŭviali ŭ adnosinach da Japonii.
U aŭtorak Vašynhton i Tokia abviaścili ab handlovaj ździełcy, zhodna ź jakoj na japonskija tavary, što ŭvoziacca ŭ ZŠA, budzie ŭviedzieny 15 % padatak.
Dystybjutary matčy, takija jak sp. Piervis, rychtujucca da nastupstvaŭ. Pradprymalnica z štata Arehon kaža, što zakazy vyraśli bolš čym na 70 % na pačatku lipienia — napiaredadni zaklučeńnia handlovaj damovy pamiž dźviuma krainami.
«Pakolki japonskaja harbata nie vyroščvajecca ŭ ZŠA, niama nijakaj amierykanskaj haliny, jakuju treba było b abaraniać z dapamohaj taryfaŭ, — skazała jana. — My spadziajomsia, što pryjdzie ŭśviedamleńnie taho, što śpiecyjalizavany čaj pavinien być vyzvaleny ad pošlin».
Navat niahledziačy na toje, što imklivy rost popytu i abmiežavanyja pastaŭki pavyšajuć ceny, znachodziacca tyja, chto hladzić na situacyju strymanym aptymizmam.
Prynamsi adna sietka kafe, jakaja padaje matč, ličyć, što ceny ŭ budučyni mohuć źnizicca — choć i nie chutka.
«Matča nižejšaj jakaści zaraz pradajecca pa vysokaj canie, i my dumajem, što heta nieŭzabavie stanie nieprybytkovym biźniesam», — skazaŭ BBC Masachira Nahaata, suzdalnik Matcha Tokyo.
«Ciapier bum, i popyt chutka raście, ale my ličym, što heta trochi ścišycca praz dva‑try hady», — dadaje jon.
Ciapier čytajuć
«Ludzi, budźcie pilnyja! U takoj situacyi moža apynucca kožny žychar ES!» Hramadzianin Litvy, asudžany ŭ Biełarusi da 13 hadoŭ za «špijanaž», pieradaŭ list z kałonii3838
«Ludzi, budźcie pilnyja! U takoj situacyi moža apynucca kožny žychar ES!» Hramadzianin Litvy, asudžany ŭ Biełarusi da 13 hadoŭ za «špijanaž», pieradaŭ list z kałonii38
«Niezaležnaść nie padaje ź nieba i nie dajecca nazaŭsiody. Jaje treba abaraniać». Cichanoŭskaja vystupiła z zajavaj da 35-hodździa pryniaćcia Dekłaracyi ab suvierenitecie4646
Kamientary