Учёный, историк университета имени Витовта Великого Витас Янкаускас сообщил, что в Апостольской библиотеке Ватикана нашёл упоминание имени Литвы в 451 году. Это, по его словам, значительно более раннее упоминание, чем принятый 1009 год, сообщает Delfi.lt.
По словам Янкаускаса, в тексте сказано: «Post hoc Atila mansit annis V speculatoribus suis missis in IV partes orbis: una pars in Colonia; secunda usque Lituam locata est; tertia in Don fluvii litore; quarta in Iadra civitate Dalmatie».
На русском это звучало бы так: «После этого Аттила оставался (на месте) пять лет, отправив своих разведчиков в четыре части света: одна часть — в Кёльн; вторая — к Литве; третья — на берег реки Дон; четвертая — в город Ядра в Далмации».
Ученый утверждает, что это упоминание о Литве было записано в хронике Паолина Минорита «Сатирика» (Satyrica historia rerum gestarum mundi). Это рукопись XIV века, в которой собраны данные из других источников (большинство из них не сохранилось).
«Исследование показало, что источник, в котором упоминается Литва, мог появиться в VIII веке, а может и раньше. Наиболее вероятно, что Паолин Минорит почерпнул информацию о Литве из начала не сохранившейся хроники Иоанна Диакона, в которой, очевидно, описывалось вторжение Аттилы в Италию на рубеже X—XI веков. Эти данные в контексте исторических событий могли бы объяснить, как в Литве появились археологические материалы, связанные с гунами. Литва в V веке не была изолированной, она функционировала как определенный ориентир, более конкретный, чем берега реки Дон. Это был исторический объект», — сказал Янкаускас.
Это открытие, по его словам, открывает путь к возможностям исследования других упоминаний о Литве.
Ученый, текстолог, историк Вильнюсского университета Паулюс Субачюс сказал, что утверждения Янкаускаса о более раннем упоминании имени Литвы основаны на неправильной интерпретации, а эта хроника ученым известна уже давно.
«Эта работа известна давно, просто речь идет о неправильной интерпретации», — сказал он, отметив, что сейчас находится на конференции, поэтому не может дать подробный комментарий.
Комментарии
Калі коратка і ня маеце часу чытаць, то для вас адразу спойлер: выдахніце, спакойна, хадзіце далей па сваіх справах – чарговыя літоўскія казкі Шахерэзады.
Цяпер разгорнута. XIV стагодзьдзе – час першых зародкаў той самай рымскай легенды, згодна зь якой шляхта ВКЛ нібыта паходзіла ад знатных рымскіх уцекачоў. Чытачы Нашай Нівы хіба ведаюць пра гэтую легенду, бо чытачы НН сяк-так цікавяцца гісторыяй. Адкуль карані гэтае легенды? У XIV стагодзьдзі нямецкія крыжакі зьвярнулі ўвагу на выпадковыя, адзінкавыя падабенствы літоўскае мовы з лацінай, і таму ў XIV стагодзьдзі ў нямецкім асяродзьдзі ўзьнікаюць здагадкі, што аўкштайты і жамойты, быць можа, неяк зьвязаныя з Рымам. У гэтым, дарэчы, няма нічога дзіўнага: позьняе Сярэднявечча – час псэўданавуковых або калянавуковых пошукаў нейкай радні: вугорцы шукалі сваякоў сярод цюрак, французы – сярод жыхароў старажытнай мітычнай Троі, суседзі румынаў пачалі зьвяртаць увагу на падабенства румынскай з лацінай. Дык вось, вернемся. Таму няма нічога дзіўнага, што нямецкія рыцары, суседзі аўкштайтаў і жамойтаў палічылі, што аўкштайты і жамойты неяк зьвязаныя з Рымам. У выніку, узьнікла вось такая вось тлумачальная схемка: аўкштайты і жамойты – нашчадкі рымлянаў. Таму няма нічога дзіўнага, што крыніца XIV стагодзьдзя – часу дууужа далёкага ад навукі – таксама паспрабавала знайсьці ну хоць нейкае больш-менш лягічнае тлумачэньне, хто такія аўкштайты і жамойты.
Другі аспэкт яшчэ цікавейшы і нашым паўночна-заходнім суседзям яўна не спадабаецца. Дужа не спадабаецца. Што такое слова „Lituam” з пункту гледжаньня лацінскае мовы? Лацінская мова (як і славянскія, дарэчы) мае скланеньні. Канчатак –am – гэта канчатак адзіночнага ліку жаночага роду вінавальнага склону назоўнікаў першага скланеньня. Даступнай мовай: форма „Lituam” адказвае на пытаньне «бачу каго / што» (як беларускае «бачу Літву»). Каму няясна, загугліце Latin Declensions chart і там убачыце таблічкі даступнай мовай. Як для першага скланеньня выглядае назоўны склон (пытаньне «хто? што?») ад формы „Lituam”? Ён выглядае... Litua. Ага. Вы правільна здагадаліся :))) І тут яшчэ трэба ўлічыць, што сярэднявечная лацінская мова не адрозьнівала u i v. Напрыклад, слова unus вымаўляецца як [унус], але магло быць запісанае як vnus. Слова vapor, якое вымаўляецца як [ўапор], магло быць запісанае як uapor замест сучаснага vapor. Слова populus (вымаўляецца [популюс]) магло быць запісанае як popvlvs. Уважлівы чытач ужо хіба здагадаўся, да чаго я вяду? Правільна, слова Litua ў гэтай крыніцы зусім неабавязкова вымаўлялася аўтарам крыніцы як [літуа]. Ён яго мог вымаўляць як [літва]. І тады, уласна, паўстае дужа непрыемнае для нашых паўночна-заходніх суседзяў пытаньнечка: а чаму нібыта найдаўнейшая (на хвіліну дапусьцім, што гэта сапраўды 451 год) згадка Літвы вымаўляецца ня як Lietuva, а так літвінісцка, так непаліткарэктна... Карацей кажучы, падсумаваньне: адкрылі дужа позьні апокрыф. Ды яшчэ падклалі сабе аграменную сьвіньню гэтым адкрыцьцём.
Прабачце, Ацілла памер ў 453 годзе. Можа варта праводзіць мінімальны фактчэкінг перад тым як друкаваць артыкул, а не перакладаць на беларускую крывы пераклад з расейскамоўнага delfi????