«Грош, талер, шэляг, пенязи» — как назывались белорусские деньги в старину
Добра, што будуць манеты. Бо ад паперак кашалёк не зашпільваецца. Праўда, трэба новыя кашалькі ўвесці на рынак. З аддзелам для манет. Або каліты — асобна на манеты.
Назву «рубель» яшчэ нейк можна сцярпець, бо рублі — дарма што не было такіх асобна наміналаў ніколі, але слова такое было ў нашай традыцыі. На сто грошай казалі даўней «рубель грошай». А вось капейкі — гэтага як свет стаіць у нас не было. Капейка — гэта маскоўскі грош.
Беларускія грошы ў перыяд росквіту беларускай дзяржаўнасці і культуры называліся «грошы», ад лацінскай назвы denarius grossus — «тоўсты дэнар».
Грошы разменьваліся на пенязі (слова аднакарэннае з англійскім пені, пенс; германскім пфенінг, фенік).
Грошы лічыліся копамі — па 60. 1 капа = 60 грошай.
Так і казалі: «капа грошай», «дзве капе грошай». Таму можна лічыць, што «капа грошай» — наша нацыянальная грашовая адзінка.
Іншыя «наміналы» — тузін грошай (12). 5 тузіноў грошай, адпаведна раўняюцца адной капе грошай.
Чаму тузіны і копы? Проста такая была канвенцыя. Фунт стэрлінгаў гэдак жа сама як і капа грошай разменьваўся даўней паводле дванаццаткавай сістэмы рахавання. Кажуць, што гэтая даўняя сістэма вельмі зручная, бо тузін (12) можна падзяліць аж на 2,3,4,6.
Раўналежна хадзілі дробныя манеты — шэлягі (аднакарэннае да «шылінґ»). Гэтае слова перахавала беларуская фразеалогія — «Шэлягу не варты».
Дарагою манетай, яка была вартая некалькі коп грошай, быў талер біты.
Талер таксама захаваўся ў нашай фразеалогіі. Пра гэта пісаў Вінцук Вячорка.
Але хай сабе будуць тыя капейкі да пары́. Усё роўна гэтая эканоміка вельмі хісткая, нестабільная і доўга не прастоіць. Грашовыя рэформы круці не круці трэ' будзе праводзіць кожныя 5—10 год, каб нулямі не захлынуцца. Дык яно яшчэ ўсё тысячу разоў памяняецца.
Перш павінен быць дабрабыт, а эстэтыка ды нацыянальны каларыт прыйдуць за ім — следам за дзедам, як той казаў. Бо хараство, аўтэнтычныя назвы не могуць адрадзіцца ў галечы, нястачы, невуцтве, абыякавасці. Хай яно ляснецца разам са сваімі капейкамі.
Комментарии