Нурсултан Назарбаеў застанецца ў гісторыі як чалавек, які зрабіў Казахстан казахскім. Часам цвёрдай рукой. Піша Андрэй Дынько.
78-гадовы Назарбаеў кіраваў Казахстанам з 1989 года, амаль 30 гадоў — спачатку як кіраўнік Кампартыі краіны, пасля як старшыня Вярхоўнага Савета і як прэзідэнт.
Ён рэкардсмен па знаходжанні ва ўладзе на постсавецкай прасторы.
Назарбаеў пабудаваў у Казахстане аўтарытарны рэжым, які абапіраўся на чыноўнікаў і набліжаных да ўлады бізнэсоўцаў. Стабільнасць улады грунтавалася на даходах ад экспарту нафты і газу, радовішчы якіх былі адкрытыя ў Казахстане незадоўга да распаду СССР.
Выбары ў Казахстане ператварыліся ў фармальную працэдуру. У красавіку 2015 года ён быў пераабраны на пяты прэзідэнцкі тэрмін на датэрміновых выбарах. На іх ён набраў 97,75% галасоў выбаршчыкаў. Хаця ў 1999 годзе ён набраў 81% галасоў.
Дзеці Назарбаева адыгрывалі важную ролю ў жыцці Казахстана. Праўда, у яго не было законных сыноў, толькі дочкі. Гэта Дарыга, якая была віцэ-спікеркай парламента і віцэ-прэм'еркай. Дзінара — самая багатая жанчына Казахстана, якая, аднак, жыве ў Швейцарыі. Алія — малодшая дачка, якая першым шлюбам замужам з сынам прэзідэнта Кыргызстана Акаева. Пасля, праўда, той шлюб распаўся. Цяпер яна замужам 3-м шлюбам.
Назарбаева неаднаразова абвінавачвалі ў кульце асобы з-за замацаванага за ім у канстытуцыі статусу «Першага Прэзідэнта Рэспублікі Казахстан — Лідара Нацыі» — Елбасы. Заканадаўствам Казахстана Назарбаеў надзелены афіцыйным тытулам лідара нацыі.
Нурсултан Назарбаеў застанецца ў гісторыі як чалавек, які зрабіў Казахстан казахскім. Часам цвёрдай рукой. За 30 гадоў кіравання Назарбаева доля казахаў у насельніцтве Казахстана вырасла з 39,4% да 67,5%. Славяне з Казахстана масава выязджалі, як і немцы. А вось казахаў Нурсултан заклікаў вяртацца з усяго свету.
Маштабная праграма навучання казахскай моладзі ў найлепшых універсітэтах Захаду была арганізаваная так: фінансавала навучанне дзяржава, але ў выпадку невяртання ў студэнта ці яго бацькоў забіралі жытло, пад заставу якога ён атрымліваў сродкі.
Казахскія спецслужбы жорстка спынілі спробы стварэння прарасійскіх сепаратысцкіх арганізацый.
Сталіцу краіны Назарбаеў перанёс з Алматы ў Астану — каб казахі масава перасяляліся на поўнач, каб знікла небяспека адарвання паўночных тэрыторый і іх далучэння да Расіі. Пра такую магчымасць на пачатку кіравання Назарбаева гаварылі, цяпер мала хто ўспамінае.
За дзень да сваёй адстаўкі Назарбаеў заклаў камень у пабудову ў Астане самай вялікай у Цэнтральнай Азіі мячэці.
Цяпер чытаюць
«Я пра мужоў-беларусаў чую толькі: «Ніколі зноў!» Чаму бчб-нявеста Іна Зайцава на год знікла з сацсетак і што з ёй цяпер?2
Каментары