Ракетная ўстаноўка выпускае ў паветра воблака карычневага пылу, з грукатам праносячыся па полі да лініі агню. Праз некалькі імгненняў, перш чым ракета ўзляціць у неба, пачынаецца зваротны адлік з пяці да каманды «Агонь!». Выбухі і грукат, якія суправаджаюць гэтыя вучэнні, амаль не сціхаюць — так, што жыхары суседняга гарадка Мюнстар ужо перасталі звяртаць на іх увагу. Але хутка тут стане яшчэ больш шумна, піша Бі-бі-сі.
Узброеныя сілы Германіі, Бундэсвер, нядаўна атрымалі ўхваленне на маштабнае павелічэнне выдаткаў — пасля таго, як парламент прагаласаваў за паслабленне строгага правіла «пазыковага тормазу» для выдаткаў на абарону. Галоўнакамандуючы Бундэсвера генерал Карстэн Броер сказаў Бі-бі-сі, што павелічэнне выдаткаў для яго ведамства вельмі неабходна, бо ён мяркуе, што расійская агрэсія не абмяжуецца Украінай.
«Нам пагражае Расія. Нам пагражае Пуцін. Мы павінны зрабіць усё магчымае, каб гэта прадухіліць», — кажа генерал Карстэн Броер.
Ён папярэджвае, што НАТА варта быць гатовым да магчымага нападу, які, з ягоных слоў, можа быць зроблены ўжо праз чатыры гады.
«Рэч не ў тым, колькі часу мне трэба, а ў тым, колькі часу дасць нам Пуцін, каб падрыхтавацца, — адкрыта кажа кіраўнік абароннага ведамства. — І чым раней мы падрыхтуемся, тым лепш», — дадае ён.
Паваротны момант
Поўнамаштабнае ўварванне Расіі ва Украіну карэнным чынам змяніла мысленне ў Германіі. На працягу дзесяцігоддзяў людзі тут выхоўваліся ў непрыманні вайсковай сілы, востра ўсведамляючы, што ў мінулым Германія была ў ролі агрэсара ў Еўропе.
«Мы пачалі дзве сусветныя вайны. Нягледзячы на тое, што прайшло ўжо 80 гадоў з моманту заканчэння Другой сусветнай вайны, думка пра тое, што немцы павінны трымацца ўбаку ад канфлікту, усё яшчэ трывала сядзіць у ДНК многіх людзей», — гаворыць Маркус Цынер з Германскага фонду Маршала ў Берліне.
Нават цяпер некаторыя з насцярожанасцю ставяцца да ўсяго, што можна было б разглядаць як мілітарызм, а ўзброеныя сілы краіны застаюцца ў стане хранічнага недафінансавання.
«Гучаць перасцярогі: ці сапраўды мы на правільным шляху? Ці правільна мы ацэньваем пагрозу?», — кажа Цынер.
Калі справа тычылася Расіі, Германія дэманстравала асаблівы падыход. У той час як такія краіны, як Польшча і дзяржавы Балтыі, папярэджвалі пра небяспеку збліжэння з Масквой і павялічвалі свае выдаткі на абарону, Берлін пры былой канцлерцы Ангеле Меркель верыў у сілу эканамічных сувязяў. Германія ўяўляла, што такім чынам спрыяла дэмакратызацыі праз «працэс осмасу». Аднак, насуперак гэтаму разліку, Расія грошы атрымлівала, а на Украіну ўсё адно напала.
У лютым 2022 года, узрушаны тым, што адбылося, канцлер Олаф Шольц заявіў пра кардынальны паварот (Zeitenwende) у нацыянальных прыярытэтах. Тады ён выдзеліў гіганцкія сумы — 100 мільярдаў еўра — на ўзмацненне Узброеных сіл краіны і ўтрыманне «распальвальнікаў вайны накшталт Пуціна» пад кантролем. Але гэтага было недастаткова, кажа генерал Броер.
«Мы трохі залаталі дзіркі, але рэальна сітуацыя застаецца кепскай», — гаворыць ён.
З гэтым кантрастуюць буйныя вайсковыя выдаткі Расеі — разлічаныя як на папаўненне запасаў, так і на патрэбы вайскоўцаў на лініі фронту ва Украіне. Генерал таксама звяртае ўвагу на гібрыдны характар вайны, якую вядзе Расія: кібератакі, сабатаж, а таксама неапазнаныя беспілотнікі над нямецкімі вайсковымі аб'ектамі. Дадайце да гэтага агрэсіўную рыторыку Уладзіміра Пуціна — ва ўсім гэтым генерал Броер бачыць «сапраўды небяспечную сумесь».
«У адрозненне ад Захаду, Расія не думае шаблонамі. Гэта не вайна і мірны час, гэта кантынуум: давайце пачнем з гібрыднай вайны, пасля пойдзем на эскалацыю, пасля адступім. Менавіта гэта прымушае мяне думаць, што мы сутыкнуліся з сапраўднай пагрозай», — кажа Броер.
Ён настойвае на тым, што Германія павінна дзейнічаць хутка.
«Занадта мала ўсяго»
Суровая ацэнка бягучага стану спраў ва Узброеных сілах, якую даў кіраўнік абароннага ведамства Германіі, перагукаецца з нядаўняй справаздачай, прадстаўленай у парламенце. У справаздачы ўтрымлівалася выснова, што ў Бундэсвера «занадта мала ўсяго».
Аўтарка справаздачы, камісар Бундэстага па пытаннях абароны Ева Хегль, заявіла пра востры недахоп усяго — ад боепрыпасаў да салдат, а таксама пра занядбанасць казармаў. Паводле яе ацэнкі, толькі на рамонтныя работы патрабуецца каля 67 мільярдаў еўра.
Зняцце абмежаванняў на атрыманне пазыковых сродкаў —тэарэтычна вайскоўцы змогуць іх атрымліваць без абмежаванняў — павінна даць доступ вайскоўцам да «стабільнай лініі» фінансавання, каб пачаць вырашаць шматлікія праблемы, кажа генерал Броер.
Гістарычны крок быў зроблены чаканым пераемнікам Шольца Фрыдрыхам Мерцам спехам, што выклікала некаторае здзіўленне. Ён унёс гэтую прапанову ў парламент якраз перад яго роспускам пасля лютаўскіх выбараў. Новы парламент з настроенымі антымілітарысцка левымі і крайне правымі, якія сімпатызуюць Расіі, магчыма, сустрэў бы прапанову аб павелічэнні выдаткаў на абарону менш добразычліва.
Тым не менш, «паварот», пра пачатак якога Германія заявіла ў 2022 годзе, сёлета атрымаў новы імпульс.
Нядаўняе апытанне YouGov паказала, што 79% немцаў па-ранейшаму лічаць Уладзіміра Пуціна «вельмі» або «даволі» небяспечным для еўрапейскага міру і бяспекі. Цяпер 74% апытаных сказалі тое ж самае і пра Дональда Трампа. Апытанне праводзілася пасля Мюнхенскай прамовы віцэ-прэзідэнта ЗША Джэй Дзі Вэнса, у якой той негатыўна адгукнуўся пра Еўропу і яе каштоўнасці. «Гэта быў ясны сігнал, які казаў, што ў Злучаных Штатах нешта кардынальна змянілася», — кажа Маркус Цынер.
«Мы не ведаем, якім шляхам пойдуць ЗША, але мы ведаем, што веры ў тое, што мы на 100% можам спадзявацца на абарону з боку Амерыкі, калі гаворка ідзе пра нашу бяспеку — гэтай веры больш няма», — адзначае эксперт.
Пакінуць гісторыю ў мінулым
У Берліне традыцыйна насцярожанае стаўленне да ўсяго вайсковага, падобна, хутка знікае. Васямнаццацігадовая Шарлота Крэфт кажа, што яе ўласныя пацыфісцкія погляды змяніліся.
«Доўгі час мы думалі, што адзіны спосаб загладзіць зверствы, якія мы здзейснілі ў Другой сусветнай вайне, — гэта зрабіць так, каб гэта больш ніколі не паўтарылася. [ … ] І мы думалі, што нам трэба правесці дэмілітарызацыю», — тлумачыць Шарлота.
«Але цяпер мы знаходзімся ў сітуацыі, калі нам даводзіцца змагацца за нашы каштоўнасці, дэмакратыю і свабоду. Нам трэба адаптавацца», — працягвае яна.
«Многія немцы да гэтага часу насцярожана ставяцца да буйных выдаткаў на нашу армію. Але я думаю, што, улічваючы тое, што адбылося за апошнія некалькі гадоў, іншага рэальнага варыянту няма», — згаджаецца Людвіг Штайн.
Сафі, маладая мама, гаворыць, што выдаткі на абарону «неабходныя ў свеце, у якім мы жывем». Аднак Германіі патрэбныя не толькі танкі, але і войскі, і яна зусім не хоча, каб яе ўласнага сына забралі ў войска.
«Вы гатовыя да вайны?»
У Бундэсвера ёсць толькі адзін пастаянны пункт адбору на службу — невялікае памяшканне, заціснутае паміж аптэкай і абутковай крамай, побач са станцыяй метро Фрыдрыхштрасэ ў Берліне. З дапамогай манекенаў у камуфляжнай форме ў вітрыне і лозунгаў накшталт «Модна і крута» ён імкнецца прыцягнуць мужчын і жанчын на службу, аднак за ўвесь дзень заходзіць ўсяго некалькі патэнцыйных салдат.
Германія не змагла ва ўстаноўленыя тэрміны дамагчыся павелічэння колькасці арміі на 20 тысяч салдат, да 203 тысяч. Таксама не атрымалася пакуль дамагчыся таго, каб сярэдні ўзрост вайскоўцаў быў меншы за 34 гады.
Але амбіцыі генерала Броера значна шырэйшыя. Ён расказаў, што Германіі патрабуецца яшчэ 100 тысяч вайскоўцаў, каб яна змагла абараніць сябе і ўсходні фланг НАТА — гэта значыць усяго 460 тысяч вайскоўцаў, уключаючы рэзервістаў. Таму ён настойвае на тым, што вяртанне да вайсковай службы па прызыве, якая існавала да 2011 года, «абсалютна неабходнае».
«Вы не атрымаеце гэтыя 100 тысяч без той ці іншай мадэлі прызыву», — гаворыць генерал. «Нам не трэба цяпер вырашаць, якая мадэль дасць нам іх. Для мяне важна толькі, каб мы прыцягнулі салдат», — адзначыў ён.
Дэбаты пра неабходнасць прызыву толькі пачаліся. Генерал Броер відавочна бачыць сябе на перадавой намаганняў па далейшым паскарэнні «павароту» Германіі, пра які краіна заявіла тры гады таму. Валодаючы лёгкай, камунікабельнай манерай зносін, ён часта выступае ў рэгіёнах і задае прысутным пытанне: «Вы гатовыя да вайны?»
Аднойчы нейкая жанчына абвінаваціла генерала, што ён яе напалохаў. «Я сказаў: «Гэта не я вас палохаю, гэта іншы хлопец!» — успамінае ён свой адказ. Кажучы пра «іншага хлопца», ён меў на ўвазе Уладзіміра Пуціна.
Двайны «трывожны сігнал» — расійская пагроза і амерыканскі ізаляцыянізм, адасабленне ад Еўропы — цяпер гучыць для Германіі гучна, і яго нельга ігнараваць, кажа генерал.
«Цяпер усім і кожнаму з нас зразумела, што нам трэба мяняцца», — падкрэслівае Броер.
Пракурорскі начальнік абурыўся неабгрунтаванымі затрыманнямі беларусаў8
Каментары
durch die Stadt marschieren,
Öffnen die Mädchen
die Fenster und die Türen.