Кіты, карабель-прывід і чырвонае святло: беларус перасёк Атлантыку пад ветразем
Перасекчы Атлантычны акіян на яхце — гучыць як мара. Але толькі адзінкі вырашаюцца на такое падарожжа.
Прадпрымальнік Алег Забелін адправіўся ў гэты шлях, каб выпрабаваць сябе, убачыць бязмежныя прасторы акіяна і пабываць у экзатычных кутках планеты, фота Tochka.by
Такім маршрутам судны хадзілі стагоддзямі, выкарыстоўваючы пасатныя вятры. І гэта толькі палова кола: каб вярнуцца ў Еўропу, караблям пад ветразем даводзілася рабіць вялікі крук на поўнач з Карыбскага басейна.
Сучасныя ветразевыя лодкі робяць амаль тое ж самае — ідуць на поўнач ад Карыб, часта з заходам на Бермуды або Азорскія выспы.
«На момант пераходу ў мяне ўжо была дзейная капітанская ліцэнзія, але для акіянскага пераходу яе было недастаткова», — дзеліцца ўражаннямі Алег.
Лодка, на якой ён збіраўся ісці, належала сямейнай пары з Масквы. Яны хацелі апынуцца на Карыбах да Новага года і шукалі людзей, якія маглі б ім дапамагчы, стаўшы членамі экіпажу.
Трансатлантычны пераход займае мінімум тры тыдні, і ўдваіх несці кругласутачную вахту стамляльна і небяспечна. А трэці-чацвёрты член экіпажа дазваляе арганізаваць камфортны графік вахт.
Акрамя Алега, на борт узялі яшчэ аднаго матроса, які хацеў трапіць у Панаму.
Яхта была ў 50 футаў — залаты стандарт акіянскіх пераходаў, камфортная і добра абсталяваная. Галоўныя яе адрозненні ад звычайных круізных лодак — сонечныя панэлі, якія дазваляюць радзей запускаць дызель-генератар, і апрасняльнік. Яго выкарыстоўвалі для мыцця посуду і прыняцця душа, а гатавалі на вадзе, узятай з сабой.
Калі ўяўляеш сабе плаванне праз акіян, уяўленне малюе ідылічныя карціны: бясконцыя бірузовыя прасторы, дэльфінаў, што гуляюць ля борта, і чароўныя захады. Але ў рэальнасці аказваецца, што гэта перш за ўсё суровы марскі побыт.
Аўтапілот — галоўны член экіпажа
Без сучаснага навігацыйнага абсталявання шматдзённы пераход ператварыўся б у пекла. Аўтапілот не проста трымаў курс, а захоўваў сілы экіпажа, бо ручное кіраванне на працягу тысяч міль — гэта манатонная, знясільваючая праца.
«Уявіце: два тыдні запар кожныя некалькі хвілін карэктаваць курс уручную. Любое адхіленне — гэта затрымкі і так у не вельмі кароткім пераходзе, нават невялікая пастаянная памылка на доўгай дыстанцыі вядзе да моцнага адхілення ад мэты», — тлумачыць Алег.
Але і з аўтаматыкай расслабляцца было нельга. Вахтавы павінен пастаянна сачыць за прыборамі, ветразямі і гарызонтам: раптам з’явіцца судна або зменіцца вецер.
Нават сучасныя прыборы (GPS, радар, сістэма аўтаматычнай ідэнтыфікацыі) не даюць гарантыі бяспекі.
Некалькі разоў Алег бачыў у моры караблі, якіх не было. Аднойчы падчас начной вахты ён выразна разгледзеў удалечыні велізарнае судна даўжынёй метраў у 300. Адчувалася вельмі моцная трывога, бо з-за сутыкнення з такім магла ўзнікнуць смяротна небяспечная сітуацыя. Але і на экране радара, і на AIS было… пуста.
«Я разбудзіў напарніка, спытаў, ці бачыць ён нешта. Ён адказаў, што не. Я паглядзеў — і ўжо сам нічога не ўбачыў», — прызнаецца Алег.
Навошта на яхце чырвонае святло
Увогуле, ноч у акіяне — гэта час не рамантыкі, а напружанай працы. Каб захаваць начны зрок, на яхце выкарыстоўвалі толькі чырвоныя ліхтары.
Вахты неслі па графіку: чатыры гадзіны, потым адпачынак. Але спаць паўнацэнна ўсё роўна не атрымлівалася. У любы момант магло здарыцца надзвычайнае — сарваны ветразь, набліжэнне шторму або нечаканая паломка. На лодцы заўсёды спіш напалову.
Дарэчы, менавіта дзеля бяспекі на яхце выкарыстоўваюць чырвонае святло.
Чалавечаму воку патрабуецца ад 15 хвілін, каб цалкам адаптавацца да цемры. Яркае белае святло збівае гэтую адаптацыю імгненна.
«Уключыш звычайнае святло — і потым 20 хвілін нічога не бачыш у цемры. А вакол могуць быць іншыя судны, смецце. Чырвонае святло не збівае зрок, але ад гэтага вахты не становяцца лягчэй», — успамінае Алег.
Як ужыцца ў абмежаванай прасторы
І ўсё ж адна з самых складаных рэчаў у акіянскім пераходзе — гэта ўзаемадзеянне паміж людзьмі.
Два тыдні ў замкнёнай прасторы сталі сур’ёзным выпрабаваннем для кожнага члена экіпажа. Усё ж чатыры чалавекі ў абмежаванай прасторы лодкі — абстаноўка не самая спрыяльная. Ты пастаянна на вачах, пастаянна з кімсьці ўзаемадзейнічаеш. Асобнай прасторы не хапае.
«Раздражненне дадавалі і бытавыя цяжкасці: у механізмы набіваўся дробны пясок з Сахары, выходзілі са строю сантэхніка, праводка, помпы… Так бывае», — успамінае Алег. Да канца другога тыдня плавання псіхалагічная абстаноўка накалялася, здараліся сваркі. Вырашаць складаныя сітуацыі дапамагалі аўтарытэт капітана і яго здаровы сэнс.
«Калі жывеш у цеснай прасторы з людзьмі, якіх раней не ведаў, акіян становіцца тваім адзіным суразмоўцам. Ён то спакойны, то лютуе, але заўсёды велічны. І ты разумееш, што чалавек — толькі драбяза гэтага свету», — дзеліцца назіраннямі Алег.
Ён распавядае, што ў вольны час сядзеў на борце лодкі 3—4 гадзіны, нічога не робячы, толькі гледзячы на хвалі.
«Не ўяўляю сябе такім у Мінску ў звычайны працоўны дзень», — кажа падарожнік.
Марская кухня: чаму выкідвалі рыбу
Цяжкасці ўзнікалі і з гатаваннем ва ўмовах качкі.
Для бяспекі пліта на яхце ўстаноўлена ў спецыяльным карданным падвесе. Ён дазваляе ёй заўсёды заставацца гарызантальнай, кампенсуючы крэн і качку судна. Але нават гэта не заўсёды ратавала.
Да таго ж харчаванне ў акіяне зусім не такое, якім яго чакалі. Здавалася б, вакол бясконцы акіян, поўны рыбы. Але рэальнасць расчаравала.
«Большасць акіянічнай рыбы на смак не вельмі. Аднаго разу мы выцягнулі велізарную, амаль метровую рыбіну з тыгравымі палосамі па баках. Назвы яе мы не ведалі, вырашылі, што гэта нейкая гіганцкая стаўрыда. З яе атрымаліся прыгожыя стэйкі, але, да вялікага расчаравання, на смак яны аказаліся прэсныя і сухія. Паспрабаваўшы па кавалачку, астатняе мы выкінулі за борт», — распавядае Алег.
Ужо потым, на беразе, ён даведаўся па фота, што гэта — ваху, рыба, якая лічыцца дэлікатэсам.
«Відаць, мы проста не змаглі яе правільна прыгатаваць», — канстатуе падарожнік.
Рыбалка перайшла ў разрад забаў, але аказалася справай непрадказальнай. Снасці пастаянна губляліся. Калі з’яўлялася дастаткова вялікая рыба (часцей за ўсё акула), яна проста перакусвала лёску і сыходзіла. Рыбакі заставаліся і без здабычы, і без снасцяў.
Так што асноўны рацыён складалі запасы, узятыя з берага: макароны, крупы, кансервы.
Садавіна, якую захапілі ў Каба-Вердэ, хутка скончылася, нягледзячы на ашчаднае стаўленне. Іх захоўвалі ў падвешаных сетках для вентыляцыі, каб не псаваліся хутка, і пастаянна правяралі. Але вось слоік чырвонай ікры ўдалося захаваць да Новага года. Свята атрымалася адзначыць са звыклай традыцыяй.
Лятучыя рыбы, кіты і саргасы
Акіян пастаянна падкідваў сюрпрызы. Адной з самых незвычайных з’яў сталі лятучыя рыбы, якія рэгулярна «наведвалі» яхту, ратуючыся ад драпежнікаў, або якіх проста прыцягвалі агні. Яны выскоквалі з вады і з гучным пляскам прызямляліся на палубу.
«Спробы прыгатаваць іх мы хутка пакінулі — мяса кастлявое, рыбкі дробныя», — распавядае Алег.
У сотнях кіламетраў ад берага падарожнікаў здзівілі нечаканыя госці — птушкі.
«Да зямлі было не менш за 800 міль. Я тады не ведаў, што ёсць віды птушак, якія праводзяць у адкрытым акіяне ўсё жыццё, таму неверагодна здзівіўся», — тлумачыць беларус.
Гэтыя самотныя вандроўнікі з’яўляліся двойчы за пераход.
Адзін з самых хвалюючых момантаў адбыўся, калі да яхты наблізіўся кіт. Здавалася, ён проста гуляе: выскокваў, пераварочваўся на спіну і плюхаўся ў ваду. Але радасць хутка змянілася трывогай.
«Мы зачаравана глядзелі на яго, пакуль ён не пачаў рухацца ў наш бок. Давялося ўключаць рухавік і адыходзіць максімальна хутка: сутыкненне з ім было б трагічным», — распавядае Алег.
Лодку час ад часу суправаджалі дэльфіны. Таму ёсць некалькі тлумачэнняў, але самае цікавае такое: самцы так адцягваюць увагу ад асноўнай групы — самак і дзіцянят. І калі статак адыходзіць на бяспечную адлегласць ад лодкі, яны ўплываюць.
А аднойчы акіян паказаў сябе ў зусім іншым выглядзе. Гэты візуальны вопыт, па словах Алега, аказаўся адным з самых моцных за ўсё плаванне.
«Вецер сціх, перад намі расцягнулася карціна, ад якой дух захоплівала. За бортам — люстэрка з расплаўленага свінцу. Мільёны блікаў на вадзе, глядзець без цёмных акуляраў проста немагчыма. Карціна зачароўвае, прыгожая і ў той жа час трывожная. Я вельмі выразна ўявіў, што азначала такое для маракоў 400 гадоў таму. Сляпячае маўчанне, страх смерці, смага, апатыя…» — апісвае мужчына.
Прыпынак — Каба-Вердэ
Пасля тыдня плавання каманда дасягнула Каба-Вердэ. Гэта бедная, але каларытная краіна, размешчаная на вулканічным архіпелагу. Незважаючы на гэта, востраў пакінуў яркія ўспаміны, асабліва ў моманце, калі каманда ўпершыню ступіла на зямлю пасля доўгіх дзён у моры.
«Псіхалогія марака, у адрозненне ад тэхнічнага абсталявання, за сотні гадоў не вельмі змянілася. Калі сходзіш на бераг, адчуваеш дзікі прыліў энергіі. Хочацца гуляць, камунікаваць, драцца — усё адразу!» — пасміхаецца Алег.
Фінальны рывок да Барбадаса
Завяршальная частка шляху прайшла адносна спакойна. Каманда атрымлівала асалоду ад трапічнага цяпла, назірала за аблокамі і нават купалася ў адкрытым акіяне. Для гэтага лодка лягла ў дрэйф, адкідалася купальная пляцоўка, ставіліся назіральнікі.
«Два чалавекі глядзяць у розныя бакі, сочаць, каб не з’явіліся акулы, тады двое могуць купацца», — успамінае Алег.
Нарэшце на гарызонце паказаўся Барбадас, былая брытанская калонія. Візуальны сімвал вострава — дрэвы, зогнутыя пастаянным ветрам.
«Мы зрабілі там кароткі прыпынак, на наступны дзень ужо былі на Марцініцы. І калі Барбадас — гэта «маленькая Англія», то Марцініка — востраў, напоўнены ўжо французскім шыкам. Жывапісны, стыльны, вытанчаны…» — тлумачыць Алег.
Затым мужчына вылецеў дадому: лодка стала на рамонт пасля пераходу, а ў капітана з жонкай пачаўся вельмі чаканы карыбскі адпачынак.
Акіян, які змяняе
Пераход праз Атлантыку — гэта не проста падарожжа з пункта А ў пункт Б. Гэта выпрабаванне на трываласць, праверка характару і магчымасць пабачыць па-новаму і свет, і сябе.
«Я вярнуўся іншым. Цяпер, калі бачу акіян на карце, я не проста ўяўляю сінюю пустыню. Я ведаю, што там, за гарызонтам, цэлы сусвет.
І яна чакае тых, хто адважыцца яе пакарыць», — кажа Алег. Паводле яго слоў, пасля вяртання на сушу многія рэчы ўспрымаюцца інакш. Простыя радасці — гарачы душ, свежая садавіна, цвёрдая зямля пад нагамі — набываюць новы сэнс. А звыклае жыццё на беразе раптам здаецца занадта мітуслівым. І так — крышку… прэсным.
Тым, хто марыць пра такую прыгоду, Алег дае параду: «Не чакай ідэальнага моманту. Вучыся марскому майстэрству, вывучай маршруты, шукай каманду — і адпраўляйся. Акіян не прабачае памылак, але шчодра ўзнагароджвае смелых. Fortes fortuna adiuvat!» (Удача спадарожнічае смелым)
Цяпер чытаюць
«Абмяркоўваем пытанне аб вызваленні яшчэ 1300 зняволеных». Трамп расказаў, пра што гаварыў з Лукашэнкам23
Каментары