У Зямлі ёсць хвост, які цягнецца як мінімум на 2 мільёны кіламетраў
Кожны, каму цікавы навіны пра космас, ведае, што наяўнасць хваста — адна з адметнасцей каметы. Аднак мала каму вядома, што гэты атрыбут уласцівы не толькі малым нябесным целам. Аказваецца, у нашай планеты таксама ёсць хвост, і ён цягнецца ў адкрыты космас на велізарную адлегласць.
На той факт, што каметы не адзіныя аб'екты ў Сонечнай сістэме, якія могуць пахваліцца такім «упрыгожваннем», як хвост, звяртае ўвагу выданне IFL Science. Яскравы прыклад — Меркурый. У гэтай планеты вельмі разрэджаная атмасфера, якая змяшчае невялікую колькасць натрыю.
Паколькі Меркурый знаходзіцца надзвычай блізка да Сонца, ціск святла літаральна «выштурхвае» атамы натрыю, ствараючы доўгі шлейф. Спецыялісты NASA тлумачаць гэта так: калі б хтосьці стаяў на начным баку Меркурыя ў адпаведны час года, ён убачыў бы слабае аранжавае ззянне, падобнае да колеру неба над горадам, асветленага натрыевымі ліхтарамі.
Акрамя Меркурыя, свой хвост мае і Зямля. Але ў яе выпадку ўсё арганізавана крыху інакш. Як тлумачаць навукоўцы, хвост нашай планеты нябачны для чалавечага вока, бо ён мае магнітную прыроду.
Зямля валодае ўласным магнітным полем, якое генеруецца працэсамі ў расплаўленым ядры. Гэта поле ўтварае вакол планеты магнітасферу — шчыт, які абараняе нас ад патокаў зараджаных часціц з космасу.
Магнітасфера захоплівае наэлектрызаваны газ, які называецца плазмай. Менавіта ўзаемадзеянне гэтай плазмы з сонечным ветрам і стварае «зямны хвост».
NASA тлумачыць гэты працэс з дапамогай простай аналогіі. Уявіце сабе кроплю дажджу падчас падзення. Знізу, дзе яна сустракае супраціўленне паветра, кропля застаецца круглай. Але зверху яна выцягваецца, набываючы форму слязы.
Прыкладна тое ж самае сонечны вецер робіць з магнітным полем Зямлі: ён сціскае магнітасферу з дзённага боку (павернутага да Сонца) і моцна выцягвае яе з начнога боку.
Гэтая выцягнутая структура атрымала назву «магнітны хвост». Ён велізарны і распасціраецца ў космас з начнога боку Зямлі як мінімум на 2 мільёны кіламетраў (а па некаторых ацэнках — да 1000 зямных радыусаў).
Хоць магнітны хвост з'яўляецца пастаяннай асаблівасцю нашай планеты, ён вельмі дынамічны і залежыць ад «надвор'я» на Сонцы. Звычайна Зямля рухаецца ў патоку сонечнай плазмы з велізарнай хуткасцю — хутчэй, чым распаўсюджваюцца магнітныя хвалі, якія названы ў гонар шведскага фізіка Ханэса Альфвена. Гэта падобна на звышгукавы самалёт, які стварае перад сабой ударную хвалю, а ззаду пакідае доўгі след.
Аднак сітуацыя можа кардынальна змяніцца, як гэта адбылося ў красавіку 2023 года. Тады Зямлю накрыў магутны выкід каранальнай масы з Сонца. Гэты паток меў настолькі моцнае магнітнае поле, што змяніліся звыклыя законы руху: хуткасць «хваляў Альфвена» перавысіла хуткасць самога сонечнага ветру.
Камп'ютарнае мадэляванне паказала, што калі такі стан доўжыцца больш за гадзіну, звыклы хвост знікае, а магнітасфера трансфармуецца ў дзве асобныя структуры па баках, якія астрафізікі называюць «крыламі Альфвена».
Нягледзячы на тое, што касмічныя апараты даследуюць наваколле Зямлі ўжо некалькі дзесяцігоддзяў, магнітны хвост застаецца поўным загадак. Галоўная прычына — яго каласальныя памеры і нябачная прырода, што робіць яго поўнае вывучэнне няпростай задачай для навукоўцаў.
Каментары