U Ziamli jość chvost, jaki ciahniecca jak minimum na 2 miljony kiłamietraŭ
Kožny, kamu cikavy naviny pra kosmas, viedaje, što najaŭnaść chvasta — adna z admietnaściej kamiety. Adnak mała kamu viadoma, što hety atrybut ułaścivy nie tolki małym niabiesnym ciełam. Akazvajecca, u našaj płaniety taksama jość chvost, i jon ciahniecca ŭ adkryty kosmas na vielizarnuju adlehłaść.
Na toj fakt, što kamiety nie adzinyja abjekty ŭ Soniečnaj sistemie, jakija mohuć pachvalicca takim «upryhožvańniem», jak chvost, źviartaje ŭvahu vydańnie IFL Science. Jaskravy prykład — Mierkuryj. U hetaj płaniety vielmi razredžanaja atmaśfiera, jakaja źmiaščaje nievialikuju kolkaść natryju.
Pakolki Mierkuryj znachodzicca nadzvyčaj blizka da Sonca, cisk śviatła litaralna «vyšturchvaje» atamy natryju, stvarajučy doŭhi šlejf. Śpiecyjalisty NASA tłumačać heta tak: kali b chtości stajaŭ na načnym baku Mierkuryja ŭ adpaviedny čas hoda, jon ubačyŭ by słabaje aranžavaje źziańnie, padobnaje da koleru nieba nad horadam, aśvietlenaha natryjevymi lichtarami.
Akramia Mierkuryja, svoj chvost maje i Ziamla. Ale ŭ jaje vypadku ŭsio arhanizavana krychu inakš. Jak tłumačać navukoŭcy, chvost našaj płaniety niabačny dla čałaviečaha voka, bo jon maje mahnitnuju pryrodu.
Ziamla vałodaje ŭłasnym mahnitnym polem, jakoje hienierujecca pracesami ŭ raspłaŭlenym jadry. Heta pole ŭtvaraje vakoł płaniety mahnitaśfieru — ščyt, jaki abaraniaje nas ad patokaŭ zaradžanych čaścic z kosmasu.
Mahnitaśfiera zachoplivaje naelektryzavany haz, jaki nazyvajecca płazmaj. Mienavita ŭzajemadziejańnie hetaj płazmy z soniečnym vietram i stvaraje «ziamny chvost».
NASA tłumačyć hety praces z dapamohaj prostaj anałohii. Ujavicie sabie kroplu daždžu padčas padzieńnia. Źnizu, dzie jana sustrakaje supraciŭleńnie pavietra, kropla zastajecca kruhłaj. Ale źvierchu jana vyciahvajecca, nabyvajučy formu ślazy.
Prykładna toje ž samaje soniečny viecier robić z mahnitnym polem Ziamli: jon ściskaje mahnitaśfieru ź dzionnaha boku (paviernutaha da Sonca) i mocna vyciahvaje jaje z načnoha boku.
Hetaja vyciahnutaja struktura atrymała nazvu «mahnitny chvost». Jon vielizarny i raspaścirajecca ŭ kosmas z načnoha boku Ziamli jak minimum na 2 miljony kiłamietraŭ (a pa niekatorych acenkach — da 1000 ziamnych radyusaŭ).
Choć mahnitny chvost źjaŭlajecca pastajannaj asablivaściu našaj płaniety, jon vielmi dynamičny i zaležyć ad «nadvorja» na Soncy. Zvyčajna Ziamla ruchajecca ŭ patoku soniečnaj płazmy ź vielizarnaj chutkaściu — chutčej, čym raspaŭsiudžvajucca mahnitnyja chvali, jakija nazvany ŭ honar šviedskaha fizika Chanesa Alfviena. Heta padobna na zvyšhukavy samalot, jaki stvaraje pierad saboj udarnuju chvalu, a zzadu pakidaje doŭhi śled.
Adnak situacyja moža kardynalna źmianicca, jak heta adbyłosia ŭ krasaviku 2023 hoda. Tady Ziamlu nakryŭ mahutny vykid karanalnaj masy z Sonca. Hety patok mieŭ nastolki mocnaje mahnitnaje pole, što źmianilisia zvykłyja zakony ruchu: chutkaść «chvalaŭ Alfviena» pieravysiła chutkaść samoha soniečnaha vietru.
Kampjutarnaje madelavańnie pakazała, što kali taki stan doŭžycca bolš za hadzinu, zvykły chvost źnikaje, a mahnitaśfiera transfarmujecca ŭ dźvie asobnyja struktury pa bakach, jakija astrafiziki nazyvajuć «kryłami Alfviena».
Niahledziačy na toje, što kaśmičnyja aparaty daśledujuć navakolle Ziamli ŭžo niekalki dziesiacihodździaŭ, mahnitny chvost zastajecca poŭnym zahadak. Hałoŭnaja pryčyna — jaho kałasalnyja pamiery i niabačnaja pryroda, što robić jaho poŭnaje vyvučeńnie niaprostaj zadačaj dla navukoŭcaŭ.
Kamientary