Prypynieńnie vajskovaj dapamohi ZŠA bolš za ŭsio paŭpłyvaje na zdolnaść Ukrainy zabiaśpiečvać svaju supraćpavietranuju abaronu, upeŭnienyja ekśpierty. Što heta značyć i ci mahčyma znajści rašeńnie prablemy? Piša BBC.
Ab spynieńni amierykanskaj dapamohi stała viadoma 4 sakavika. Administracyja Biełaha doma patłumačyła, što hetaja paŭza budzie praciahvacca, pakul «Ukraina nie prademanstruje, što sapraŭdy padtrymlivaje mirnyja pieramovy z Rasijaj».
Heta značyć, kali mienavita ZŠA adnoviać pastaŭki i ci adnoviać naohuł — vialikaje pytańnie.
Tym časam Uzbrojenyja Siły Ukrainy buduć vymušanyja raźličvać na jeŭrapiejskich chaŭruśnikaŭ i vyšukvać unutranyja reziervy.
Adnak hetaja situacyja dla Kijeva nie novaja. U padobnaj situacyi ŭkrainskija ŭłady byli ŭžo dvojčy padčas poŭnamaštabnaj vajny z Rasijaj.
Z pačatku ŭvarvańnia i až da kanca vosieni 2022 hoda, kali va Ukrainu prybyli pieršyja zamiežnyja sistemy SPA (niamiecki IRIS-T i amierykana-narviežski NASAMS). Pry hetym pieršy kompleks Patriot, jaki zmoh procidziejničać rasijskaj balistycy, ukraincy atrymali tolki ŭ krasaviku 2023 hoda.
Druhi raz biez amierykanskaj dapamohi Kijeŭ apynuŭsia ŭ pačatku 2024 hoda, kali praz błakavańnie prychilnikami Trampa ŭ Kanhresie vajskovaja dapamoha ad Biełaha doma stała na paŭzu amal na paŭhoda.
Nakolki niebiaśpiečny novy «prypynak»?
Z čaho składajecca ŭkrainskaja SPA
Kab zrazumieć, u jakoj situacyi ciapier znachodzicca Ukraina, treba dla pačatku razabracca z tym, jakija ŭ cełym sistemy jana maje dla abarony ŭłasnaha nieba.
Dla baraćby z aeradynamičnymi celami, heta značyć ź bieśpiłotnikami i kryłatymi rakietami, siły abarony vykarystoŭvajuć zienitna-rakietnyja kompleksy savieckaj vytvorčaści, naprykład S-300, madyfikavanyja kompleksy (FrankenSAM) i zachodnija sistemy (NASAMS, IRIS-T, Hawk, Skyguard, Crotale), a taksama pieranosnyja zienitnyja rakietnyja kompleksy, bujnakalibiernyja kulamioty, zienitnyja artyleryjskija ŭstanoŭki, naprykład Gepard.
Da adbićcia pavietranych napadaŭ, akramia taho, aktyŭna pryciahvajecca źniščalnaja avijacyja (u pryvatnaści zachodnija samaloty F-16 i Mirage) i bajavyja viertaloty.
Ale dla źniščeńnia rasijskich balistyčnych i aerabalistyčnych rakiet Ukraina maje ŭsiaho piać batarej amierykanskich sistem Patriot i dźvie franka-italjanskich sistemy SAMP/T. U skład batarei moža ŭvachodzić 4-8 puskavych ustanovak (u SAMP/T heta 4-6 ustanovak).
Usia heta raznastajnaść techniki vykonvaje roznyja zadačy. Častka ZRK, u pieršuju čarhu madyfikavanyja staryja sistemy «Buk», jakija atrymali ŭmoŭnuju nazvu FrankenSAM, vykarystoŭvajucca bližej da pola boju, kab abaraniać hrupoŭku vojskaŭ.
Dalnabojnyja sistemy jak NASAMS, Patriot i SAMP/T zakryvajuć nieba nad peŭnymi stratehičnymi abjektami ŭ tyle terytoryi. Choć u pačatku 2024 hoda Ukraina i vykarystali niekatory čas Patriot bližej da linii frontu, kab paražać rasijskija samaloty, adnak paśla straty niekalkich puskavych ustanovak ad hetaha admovilisia.
U lubym vypadku prykładna z kanca 2022 — pačatku 2023 hoda Ukraina amal całkam pierajšła na zaležnaść ad zachodnich sistem SPA, u pryvatnaści ŭ pytańni kamplektujučych, RŁS i zienitnych rakiet.
Što tyčycca mienavita ZŠA, to tut krytyčnaja zaležnaść Kijeva skłałasia pierš za ŭsio ŭ dačynieńni da pastavak rakiet dla sistem Patriot i častkova — dla NASAMS.
Pytańni ŭ rakietach
«Asnoŭnaja prablema z rakietami. My zaraz skancentravany na pošuku, dzie ich znajści i čym zamianić amierykanskija pastaŭki. Heta hałoŭnaja zadača», — skazała VVS vysokapastaŭlenaja krynica va ŭkrainskim abaronna-pramysłovym kompleksie.
Kolki mienavita Bieły dom pastaŭlaŭ Ukrainie rakiet dla ZRK Patriot nie raskryvajecca.
Choć, da prykładu, u kancy listapada 2024 hoda ŚMI paviedamlali pra namier ZŠA terminova adpravić Kijevu 500 rakiet-pierachopnikaŭ dla sistem NASAMS i Patriot. Heta jak byccam pavinna było zakryć patrebu ŭ ich da kanca hoda.
Jašče 90 rakiet dla Patriot amierykanskija ŭłady, vierahodna, pieradali ŭ kancy studzienia biahučaha hoda. Jany raniej naležali Izrailu i byli źniatyja im z uzbrajeńnia.
Akramia ZŠA rakiety dla amierykanskaj sistemy SPA pieradavali Kijevu i jeŭrapiejskija krainy, ale pa ŭzhadnieńni z Vašynhtonam. Publična pra takija pastaŭki abjaŭlali Niderłandy, Ispanija i Hiermanija. Usiaho rakiety dla Patriot u madyfikacyj dla baraćby z balistykaj majuć u svaim arsienale 17 krain śvietu.
Niamieckija ŭłady navat nazvali ahulnuju kolkaść rakiet dla Patriot, jakija byli pradastaŭleny Kijevu z pačatku vajny. Pradstaŭnik vajskovaha kamandavańnia Bundeśviera paviedamiŭ, što ich pieradali 328 štuk, praŭda, biez ukazańnia, jakich mienavita madyfikacyj byli hetyja rakiety.
U hetym kantekście taksama nieabchodna nie zabyvać, što dla pavyšeńnia efiektyŭnaści ZRK zvyčajna vypuskaje pa dźvie zienitnyja rakiety na adnu cel. Heta značyć ich raschod davoli značny.
Vidavočna, zapasy zachodnich rakiet u USU pa stanie na ciapier usio jašče jość, ale jany nie značnyja.
Zachoŭvać vialiki arsienał takoha ŭzbrajeńnia na terytoryi Ukrainy niebiaśpiečna, pakolki jon moža stać cellu dla praciŭnika, tłumačyŭ śpikier kamandavańnia pavietranych sił Juryj Ihnat.
«My ž nie možam adrazu zabrać usio, što jość u našych partnioraŭ i ŭ siabie tut va Ukrainie trymać. I ci jość sens u hetym? Tamu što jość peŭnaja ryzyka, što vorah moža vyjavić hetyja łakacyi i nastupstvy zrazumieła jakija mohuć być», — skazaŭ jon u intervju «Radyjo Svaboda» ŭ kancy lutaha.
Pa słovach pałkoŭnika Ihnata, ukrainskaje kamandavańnie było ŭ pastajannym kantakcie z zachodnimi partniorami, dasyłała im spravazdačy ab raschodzie rakiet SPA, a tyja pieryjadyčna papaŭniali hety bojezapas.
Nieabchodna ŭličvać i tempy vytvorčaści rakiet u Amierycy. Tak, karparacyja Lockheed Martin zajaviła, što vyrablaje za hod kala 550 rakiet madyfikacyi PAC-3 MSE, heta značyć mienavita tych, jakija vykarystoŭvajuć dla źbivańnia balistyki.
Što rabić i čym zamianić
Były namieśnik načalnika Hienštaba USU ŭ pytańniach SPA, hienierał zapasu Ihar Ramanienka ŭpeŭnieny, što biez dapamohi ZŠA zdolnaść ukrainskich vajskoŭcaŭ źbivać aeradynamičnyja mety (nie balistyku) nie mocna «prasiadzie». Inšaja sprava — SRA, jakaja abapirałasia mienavita na amierykanskuju dapamohu.
«Pa aeradynamičnych celach— budzie źnižeńnie patencyjału, ale nie istotna. A voś supraćrakietnaja abarona (SRA), heta značyć źbivańnie balistyki, heta budzie krytyčna», — zajaviŭ ekśpiert.
«Zaležnaść pa kamplektujučych i pa rakietach dla hetych kompleksaŭ — istotnaja, a tamu mienavita krytyčnym moža być stan ukrainskaj SRA».
Siarod sistem SRA va Ukrainy na ŭzbrajeńni jość jašče franka-italjanski ZRK SAMP/T.
Pieršuju batareju pieradali Kijevu viasnoj 2023 hoda, druhaja pavinna była pastupić vosieńniu 2024 hoda.
Publičnaj infarmacyi ab efiektyŭnaści hetaj sistemy niepasredna padčas bajavych dziejańniaŭ va Ukrainie faktyčna niama. U adroźnieńnie ad Patriot ab pracy SAMP/T nie havorać ni krainy-vytvorcy, ni ŭkrainskija ŭłady.
Adnak zamianić amierykanskija Patriot navat pry vialikim žadańni hetyja franka-italjanskija ZRK nie zmohuć.
Sieryjnaja vytvorčaść apošniaj palepšanaj madyfikacyi hetaj sistemy SPA zapłanavana tolki na nastupny hod. A «svabodnych» batarej, kab pieradać Ukrainie ni Francyja, ni Italija faktyčna nie majuć. Pa stanie na 2021 hod u Paryžy było ŭsiaho 10 batarej, a ŭ Rymie — šeść.
Prablemy jość taksama z tempami i abjomami vytvorčaści rakiet dla SAMP/T. Havorka pra rakiety Aster 30, jakija zdolnyja źniščać aeradynamičnyja celi na dalokaści bolš za 120 km, a balistyčnyja — da 25 km.
Paśpiachovyja vohniennyja vyprabavańni jaje najnoŭšaj viersii Aster 30 B1NT (B1 New Technology) nie pravodzilisia da kastryčnika minułaha hoda.
Kolki rakiet Aster atrymlivaŭ Kijeŭ ad Francyi i Italii nieviadoma, ale vosieńniu 2024 hoda francuzski ministr abarony Siebaśćian Lekarniu kazaŭ ab pieradačy novaj partyi hetych rakiet. Jon taksama zajaviŭ, što daručyŭ paskoryć ich vytvorčaść.
Što rabić Ukrainie ŭ hetaj situacyi? Pierš za ŭsio pierajści ŭ režym žorstkaj ekanomii.
Deficytnyja rakiety dla kompleksaŭ Patriot i SAMP/T pavinny vykarystoŭvacca vyklučna dla baraćby z samymi ciažkimi celami, jakija nie zdolnyja pierachapić inšyja ZRK. Havorka ab balistyčnych rakietach «Iskander», paŭnočnakarejskich Kn-23, hipierhukavych «kinžałach» i «cyrkonach» i zvyšhukavych kryłatych Ch-22.
Pavodle źviestak ukrainskaj vyviedki, Rasija płanuje pavieličeńnie vytvorčaści mienavita balistyki, a taksama kryłatych rakiet Ch-101, jakija čaściej za ŭsio vykarystoŭvajuć dla abstrełaŭ Ukrainy.
Taksama RF naroščvaje vytvorčaść bieśpiłotnikaŭ typu «šachied» i anałahaŭ. Užo ciapier jany ŭ štodzionnym režymie zapuskajucca sotniami pa ŭkrainskaj terytoryi.
Pa dadzienych VPS, raniej u asobnych vypadkach dla źniščeńnia «šachiedaŭ» navat vykarystoŭvalisia darahija rakiety ad Patriot.
Kab paźbiehnuć takoj situacyi Ukraina ŭžo ciapier uzmacniaje zdolnaści svaich mabilnych ahniavych hrup, razam z partniorami pracuje nad stvareńniem adnosna tannych zienitnych rakiet, a taksama raspracoŭvaje BPŁA, jakija zmahli b atakavać «šachiedy» ŭ pavietry.
Užo jość pieršyja vypadki ich źbivańnia mienavita z dapamohaj FPV-dronaŭ, adnak hety pośpiech jašče nie maštabavali.
Taksama ŭ baraćbie z rasijskimi rakietami i BPŁA ŭkrainskaja armija spadziajecca na raźvićcio sistem REB, jakija vyrašajucca «sadžać» pavietranyja mety z dapamohaj spufinhu, to-bok padmieny spadarožnikavych kaardynataŭ. U štodzionnaj statystycy pavietranych sił USU takija abjekty pakazvajucca jak «łakalna stračanyja» ci jak tyja, što «nie dasiahnuli mety».
Jašče adzin varyjant, kaža hienierał zapasu Ihar Ramanienka, heta stvarać ułasnyja sistemy SPA va Ukrainie. Raniej ab pracy nad anałaham kompleksu Patriot kazali prezident Uładzimir Zialenski i hałoŭnakamandujučy USU Alaksandr Syrski.
U publičnym dostupie jość dadzienyja ab šmathadovaj raspracoŭcy dvuch ukrainskich ZRK z nazvami «Kiłčeń» i «Karał».
Jak adznačaje vajenny ekśpiert i staršynia vałanciorskaha fondu «Viarnisia žyvym» Taras Čmut, mienavita sistema «Karał» źjaŭlajecca bolš pierśpiektyŭnaj i na joj u pieršuju čarhu pavinna być zasiarodžana ŭvaha.
«Ja byŭ na vytvorčaści da poŭnamaštabki, bačyŭ usiu hetuju liniju, ideju, kancept i h.d. Tam realna jość patencyjał, kudy inviestavać srodki i tam jość zdolnaści dać vynik. Ale jość šmat ale», — skazaŭ jon ab hetaj ZRK.
Pa dadzienych krynic VVS siarod ukrainskich uładaŭ, pracy nad hetymi sistemami SPA aktyŭna praciahvajucca, ale da ich zaviaršeńnia jašče daloka. U najlepšym varyjancie da kanca biahučaha hoda atrymajecca pravieści pieršyja vyprabavańni adnoj z ukrainskich sistem SPA.
Kamientary