Palitołah Alaksiej Łastoŭski, jaki viedaje pra opieru ŭsio — hutarka

Sacyjołah Alaksiej Łastoŭski zajmajecca daśledavańniem histaryčnaj pamiaci i nacyjanalnaj identyčnaści.

Jon pracuje ŭ Instytucie palityčnych daśledavańniaŭ «Palityčnaja śfiera» i źjaŭlajecca namieśnikam redaktara časopisa Belarusian Political Science Review.

A ŭ volny čas Alaksiej vandruje pa Jeŭropie, naviedvaje muziei i hladzić opiernyja śpiektakli. Takoje voś redkaje chobi. Za apošnija niekalki hadoŭ jon źjeździŭ u bolš čym dziasiatak jeŭrapiejskich krainaŭ, naviedaŭ takija słavutyja opiernyja damy, jak Mietrapoliten-opiera (Ńju-Jork), Karaleŭskaja opiera (Łondan), Štatsopier (Viena), Paryžskaja nacyjanalnaja opiera, Drezdenskaja Zempieropier.

Pryčym pry pravilnym padychodzie možna abyścisia cenami, blizkimi da biełaruskich. Kvitki ŭ zachodnich teatrach mohuć kaštavać ad 6 da 35 jeŭra (papiaredni anłajn-prodaž ci rasprodaž kvitkoŭ pierad śpiektaklem).

«NN»: Na Zachadzie isnuje daŭniaja tradycyja kulturnych vandrovak, naviedvańnia opiernych teatraŭ i muziejnych vystavaŭ. Jakija katehoryi biełarusaŭ dazvalajuć sabie takija padarožžy (a nie šopinh abo turyzm)?

AŁ: Usio zaležyć ad mahčymaściaŭ, źviazanych z hrašyma i žadańniem. Častka nasielnictva ŭžo maje zarobak, paraŭnalny ź siaredniejeŭrapiejskim. Ź ciaham času mahčymaściaŭ dla vandrovak budzie tolki bolš. Jość vizavyja abmiežavańni, ale statystyka śviedčyć, što biełarusy ich dosyć paśpiachova pieraadolvajuć.

Inšaje pytańnie, ci patrebnyja biełarusam kulturnickija padarožžy. Naprykład, u 2012 hodzie ŭ Biełastoku adkryli Opierny teatr. Kab zabiaśpiečyć jaho zapaŭnialnaść, palaki ŭviali tak zvanyja «opiernyja vizy». Ale bolšaść biełarusaŭ robiać takija vizy tolki dziela taho, kab zaniacca šopinham.

Pytańnie nie ŭ zarobkach. Atrymaŭšy bolšyja sumy, ludzi buduć kuplać daražejšyja rečy abo žyć u bolš darahich hatelach. Kab advažycca na kulturnyja padarožžy, treba dobraja adukacyja i padrychtavanaść ludziej.

«NN»: Kali my havorym pra opieru, prablema ŭ jaje elitarnaści?

AŁ: U časy baroka opiera była vyklučna elitarnym, arystakratyčnym praduktam. U XIX stahodździ opiera ŭžo nabyła ahulnanacyjanalnyja rysy (zhadajem upłyŭ tvorčaści Vierdzi na abjadnańnie Italii). U XX stahodździ adbyłosia sumiaščeńnie abiedźviuch tendencyj — i elitarnaści, i masavaści.

Naprykład, u bujnych teatrach (Mietrapoliten-opiera, Vienskaja opiera, Łondanskaja karaleŭskaja opiera) nazirajecca pryncypovaje adroźnieńnie pamiž parteram i halorkaj.

Pavialičyć

U partery, dzie, darečy, časta słabaja akustyka, vielmi darahija kvitki. Tam siadziać pradstaŭniki arystakratyi, biznesovaj i kulturnaj elity. Parter — miesca śvieckaj tusoŭki.

A voś halorka — demakratyčnaja prastora. Na halorcy šerahu teatraŭ (toj ža Mietrapoliten-opiery) naohuł niama harderoba. Tamu šykoŭnaja vopratka ad naviednikaŭ nie patrabujecca.

«NN»: Što najbolš raźjadnoŭvaje patencyjnych naviednikaŭ opiery?

AŁ: Koler skury! Vialikija harady daŭno stali miescam pieraadoleńnia rasavych i etničnych padziełaŭ. Ale ŭ opiernym teatry (jak, darečy, i ŭ mastackich muziejach) možna pa-raniejšamu adčuvać siabie ŭ prastory rasavaj čyścini. Typovy hladač — «bieły» čałaviek z dobraj adukacyjaj i ź vialikim dachodam.

Časam da takoj katehoryi možna adnieści japonskich turystaŭ.

U Paryžy bačyŭ šmat prykładaŭ, kali «multykulturnyja» hrupy školnikaŭ sprabujuć dałučyć da naviedvańnia kulturnych abjektaŭ. Ale efiekt ad hetaj dziejnaści niezaŭvažny, kali havorka idzie pra darosłych naviednikaŭ.

Afraamierykancaŭ možna ŭbačyć u teatrach ci muziejach chiba ŭ jakaści achoŭnikaŭ.

Pry ŭsich sprobach stvaryć ahulnuju śfieru kultury ŭ etničnych i rasavych supolnaściaŭ zastajucca roznyja sistemy kaštoŭnaściaŭ.

«NN»: Nakolki opiera maje nacyjanalnaje vymiareńnie?

AŁ: Najpierš heta mova vykanańnia. Ciapier panuje ahulnaja tendencyja vykonvać opieru na movie aryhinału. U pačatku 1990-ch hadoŭ i biełaruski Opierny teatr stajaŭ pierad alternatyvaj: zachavać vykanańnie na rasiejskaj movie, što było ŭłaściva savieckim časam, abo pierajści da movy aryhinału. Byŭ vybrany druhi varyjant.

Kali opiera vykonvajecca na movie krainy, dzie adbyvajecca pastanoŭka, jana robicca dastupnaj dla šarahovych ludziej.

Adnačasova heta vykarystańnie patencyjału, bahaćcia peŭnaj movy. Niezdarma ŭ Hiermanii i ŭ Vialikabrytanii zachoŭvajucca teatry, dzie ŭsie śpiektakli iduć pa-niamiecku ci pa-anhlijsku.

Ale dziakujučy vykanańniu tvoraŭ na movie aryhinału opiera nabyvaje mižnarodny status.

Pamiž opiernymi teatrami i turystyčnaj industryjaj isnuje vielmi mocnaja suviaź. Niezdarma samyja słavutyja opiernyja teatry papaŭniajuć aŭdytoryi za košt zamiežnikaŭ.

Časam u miežach adnaho horada možna sustreć raźmiežavańnie na teatry dla turystaŭ i teatry dla miascovych žycharoŭ. U paryžskaj Hrand-apiera (dzie stola raśpisanaja Markam Šahałam) bieźlič turystaŭ. «Opiera Bastylii» — heta ahromnisty teatr, dzie možna sustreć i zamiežnikaŭ, i miascovych žycharoŭ. A voś «Teatr Jelisiejskich paloŭ» zusim nie razrekłamavany jak turystyčnaja cikavostka, tamu siarod hledačoŭ amal adny francuzy.

«NN»: A čym naš Opierny moža pryvabić turystaŭ?

AŁ: Jak ni dziŭna, svaim kansiervatyzmam. U Jeŭropie pieravažaje režysiorskaje pračytańnie opier. Stvaralniki śpiektaklaŭ imknucca źviazać kłasičnyja siužety z sučasnaściu, z aktualnymi palityčnymi i sacyjalnymi padziejami i kanfliktami.

Ale takaja tendencyja nie karystajecca ahulnym uchvaleńniem. Opiernyja śpievaki časta krytykujuć jaje, a niekatoryja hledačy aśvistvajuć takija pastanoŭki. A biełaruskaja «pradukcyja» nadzvyčaj tradycyjnaja.

Pavialičyć

Ja sutykaŭsia sa śviedčańniami rasijskich krytykaŭ i hledačoŭ, jakija ličać biełaruskuju opieru aazisam čyścini i prykładam pravilnaha padychodu siarod mora varjackich tendencyj. Kali robicca modnaj niejkaja reč, možna ihrać suprać jaje, znajści ŭ hetym svaju nišu.

Ale taki padychod nie spryjaje ekśpierymientam i tvorčym pošukam. Tamu naš Opierny teatr bolš kansiervatyŭny, čym dazvalaje resurs aŭdytoryi, jakaja samaja maładaja pa siarednim uzroście, što ja bačyŭ u Jeŭropie. U Hiermanii ci Aŭstryi moładź nie naviedvaje opiernyja teatry, i Biełaruś u hetym płanie vielmi vyhadna adroźnivajecca.

«NN»: Adzin z šancaŭ admovicca ad praźmiernaj elitarnaści opiery — pakazvać jaje ŭ kinateatrach.

AŁ: Tak, heta sučasny trend, jaki ŭvajšoŭ va ŭžytak u apošnija piać hadoŭ. Pieršymi vyrašyła paekśpierymientavać ńju-jorkskaja «Mietrapoliten-opiera». Potym da jaje dałučylisia łondanski «Kovient Harden» i Paryžskaja nacyjanalnaja opiera. Maskoŭski Vialiki teatr śpiarša ładziŭ tranślacyi tolki pa-za miežami Rasii, a z hetaha siezona — i ŭ svajoj krainie.

Aŭdytoryja našych kinateatraŭ nie adroźnivajecca ŭ horšy bok ad Rasii, dzie kinapakazy opiernych i baletnych śpiektaklaŭ stali pašyranaj źjavaj navat dla pravincyjnych haradoŭ.

Tamu ŭpeŭnieny, što ŭ «Minskvideaprakacie» ŭžo sprabavali analizavać takuju ideju. Zrazumieła, heta ryzyka, bo sprava novaja dla biełaruskaj kulturnaj prastory, ale pry pravilnym markietynhu jana moža stać paśpiachovaj. Možna było b pačać z baletnych tranślacyj maskoŭskaha Vialikaha teatra ci picierskaha Maryinskaha teatra jak samych raskručanych brendaŭ, a potym vychodzić i na inšyja placoŭki.

Praŭda, pakazy opiernych śpiektaklaŭ pa ŭsim śviecie iduć z subcitrami. A ŭ nas takaja praktyka jašče novaja.

Pamiataju, jašče 7—8 hadoŭ tamu, kali ŭ minskich kinateatrach pakazvalisia filmy z subcitrami, to hetyja subcitry dadatkova začytvalisia sufloram. Na ščaście, my ŭžo pryvykajem da pazityŭnych źmienaŭ, i pry pravilnym naładžvańni pracesu i rekłamie ŭsio moža atrymacca.

• 0
• 0
• 0
• 0
• 0
• 0
• 0
• 0