Biełaruskija šlachcianki XIX stahodździa imknulisia być padobnymi da francužanak. Zruchi ŭ modzie adbylisia jašče padčas kiravańnia apošniaha karala Rečy Paspalitaj Stanisłava Aŭhusta Paniatoŭskaha. Znatok mastactva, jon šmat vandravaŭ u maładości i, zaniaŭšy pasadu karala, spryjaŭ raspaŭsiudu siarod paddanych kulturnych pavievaŭ, što prychodzili z-za miažy, asabliva z Francyi.
«Bolšaja častka dvaranstva padtrymlivała zamožnyja husty svajho karala, ale niekatoryja zachavali viernaść tradycyjam. Tamu ŭ modzie kanca XVIII-XIX stahodździaŭ źjaviłasia dva kirunki: tradycyjny i zachodniejeŭrapiejski. Prychilniki pieršaha nie mahli admovicca ad zvykłaha im župana, a prychilniki druhoha naadvarot žadali znajści štości novaje, niestandartnaje, tamu kapiravali zachodniejeŭrapiejskich modnikaŭ»,
— raskazvaje małodšaja navukovaja supracoŭnica Hrodzienskaha dziaržaŭnaha muzieja historyi relihii Natalla Vasiluk.
Aksiesuary zamožnym kabietam pryvozili z-za miažy — Anhlii, Francyi, Hiermanii. Štości vyrablałasia na miascovych fabrykach.
Što ž było tady ŭ modzie?
Rydykiul
Siońnia dama z sumačkaj nikoha nie ździvić. Ale raniej hety atrybut byŭ darahoj zabavaj.
«Vialikich sumak sučasnaha typu ŭ tyja časy nie isnavała, zatoje byli minijaciurnyja plecienyja sumki, jakija ŭ naśmiešku byli prazvanyja «rydykiulami» (u pierakładzie z francuzskaj movy — «śmiachotnyja»).
Chutčej za ŭsio, hetuju mianušku im dali mužčyny, jakija nie razumieli, jak u takuju maleńkuju sumačku žančyna moža źmiaścić usie nieabchodnyja rečy. Asabliva šanavalisia ŭ toj čas srebnyja rydykiuli, bo jany padkreślivali šlachietnaść», — dzielicca Natalla Vasiluk.
Viejer
Hety atrybut słužyŭ movaj žestaŭ. Kali padčas balu małady čałaviek nadavaŭ svajoj damie mała ŭvahi, taja pačynała stukać viejeram pa zapiaści, tym samym pakazvajučy svaju niezadavolenaść. Kali ž jana dakranałasia adkrytym viejeram vusnaŭ i serca, to hetym paviedamlała: «Ty — moj ideał».
Mitenki
Palčatki biez palcaŭ byli asabliva papularnyja ŭ žančyn taho času. I voś čamu: damam padabałasia, što jany nie chavali raskošnych piarścionkaŭ. Šlachcianki ličyli, što čym bolš piarścionkaŭ, tym lepš upryhožana ruka.
«Cikavy toj fakt, što mitenkami spačatku karystalisia pracoŭnyja ludzi. Tolki z časam palčatki biez palcaŭ stali pradmietam raskošy», — zaŭvažaje historyk.
Kaśmietyka
Jak i siońnia, žančyny XIX stahodździa nie vychodzili ŭ śviet biez kaśmietyki. «Bialiłami» (albo małakom) jany nadavali dalikatnuju blednaść tvaru. Niekatoryja damy dziela biełaj skury navat jeli krejdu i pili jod. «Čarniłami» padvodzili brovy.
«Adnak kaśmietyka taho času była pahibielnaja dla zdaroŭja žančyn. Jana čaściakom składałasia sa śvincu i rtuci — jadaŭ, ad jakich možna pamierci», — raskazvaje Natalla Vasiluk.
Karunki
Značnuju častku svajho času šlachcianki pravodzili za rukadziellem. Adnym z najbolš raspaŭsiudžanych zaniatkaŭ hetaha rodu była vyšyŭka karunak, jakimi paśla dama ŭpryhožvała svaju vopratku. Karunki, a taksama inšyja pradmiety raskošy vyrablalisia i na manufakturach Antonija Tyzienhaŭza pad Hrodnam.
Kamientary