«Kali chočaš sabie druhuju žonku, to dobra, ale bieź mianie». Biełaruska pierajechała ŭ Polšču i pryniała isłam
10 sakavika ŭ musulman pačaŭsia śviaty miesiac Ramadan. Na praciahu 30 dzion vierniki trymajuć post: nie jaduć i nie pjuć ad uschodu da zachodu sonca. Most pahavaryŭ ź biełaruskaj Natallaj Papkovaj — palityčnaj aktyvistkaj, jakaja pryniała isłam paśla pierajezdu ŭ Polšču. Žančyna raskazała, jak pryniaćcie isłamu źmianiła jaje žyćcio, jak na heta adreahavali jaje siabry i baćki i jak hetaja relihija spałučajecca ź fieminizmam.
Natalla Papkova naradziłasia ŭ pravasłaŭnaj siamji. Jana ŭspaminaje, što baćki śviatkavali Vialikdzień, ale na hetym prajavy relihijnaści ŭ siamji zakančvalisia. U dziciačym i junackim uzroście biełaruska nie adčuvała cikavaści ni da adnoj relihii.
U 26 hadoŭ Natallu paralizavała biez daj pryčyny
Šlach da viery pačaŭsia, kali ŭ 26 hadoŭ Natallu raptam paralizavała bieź nijakaj na toje pryčyny. U takim stanie jana miesiac pralažała ŭ balnicy.
«U adzin ź dzion ja paralizavanaja niečakana ŭpała z łožka, — uspaminaje žančyna. — I paśla hetaha, krok za krokam, ja ŭstała na nohi. Heta nie mahło adbycca samo pa sabie. Tady ja padumała, što «niešta» mnie dapamahaje».
Paśla ačuniańnia biełaruska stała ahnostykam i pačała pošuk relihii, čytała Bibliju i inšyja śviatyja pisańni.
Natalla była adnoj z arhanizatarak pratestaŭ suprać «dekreta ab darmajedach» i ŭ 2017 hodzie praź pieraśled z boku biełaruskich uładaŭ źjechała ŭ Polšču. U hetaj krainie biełaruska ŭpieršyniu pračytała Karan.
«25 sakavika ja arhanizavała akcyju na Dzień Voli, a 26 sakavika pryjšła ŭ isłam»
U Varšavie Natalla źniała pakoj u chostele. Tam ža žyli dvoje musulman z Ałžyra — adzin ź ich paśla staŭ mužam biełaruski. Mužčyny dapamahali joj, padtrymlivali, kuplali ježu, časam płacili za chosteł i razmaŭlali pra isłam.
«U isłam ja pryjšła praz Karan, nie praź ludziej, — padkreślivaje Natalla. — Ludzi mnie padkazvali, pakazvali, što možna pačytać. A dalej ja ŭžo sama. Isłam mianie pryciahnuŭ paśladoŭnaściu, łohikaj, dyscyplinaj, čyścinioj. Heta mienavita toje, što mnie padychodziła tady i padychodzić ciapier. U svoj čas Napaleon skazaŭ, što kali b jon prydumlaŭ dla Francyi Kanstytucyju, to za asnovu b uziaŭ Karan».
Biełaruska adznačaje, što pierš čym pierajści ŭ novuju vieru, jana pračytała Karan try razy: jak čałaviek, jak palityk i jak taja, što pryniała rašeńnie stać musulmankaj.
Isłam Natalla pryniała ŭ Lvovie — u tatarskaj miačeci, jakaja tudy pierajechała z Kryma paśla aneksii paŭvostrava Rasijaj.
«U 2018 hodzie ja pajechała ŭ Lvoŭ — mianie paprasili arhanizavać tam Dzień Voli. 25 sakavika ja arhanizavała hetuju akcyju, a 26 sakavika ja pryjšła ŭ isłam», — uspaminaje jana.
Pryniaćcie isłamu — adno z najpraściejšych siarod usich relihij. Dastatkova vymavić usłych karotki ŭryvak z Karana (šachadu), a paśla paćvierdzić svajo rašeńnie «ŭ sercy».
«U isłamie adnapołyja suviazi — heta hrech… Ale isłam vučyć zastupacca za pryhniečanych»
Natalla kaža, što ŭ jaje dastatkova intelihientnyja siabry i znajomyja, tamu jaje pierachod u isłam jany ŭspryniali narmalna. Praŭda, niekatorym ź ich było składana pryniać, što ich siabroŭka ciapier nie pryznaje ałkahol.
«Ale ja i biez ałkaholu zastajusia dušoj kampanii», — śmiajecca biełaruska.
Mama taksama pryniała vybar dački.
«Mama spačatku ździviłasia, potym skazała, što ja terarystka. A potym spytała, što ciapier źmienicca ŭ maim žyćci. Ja adkazała, što bolš nikoli nie vypju ałkahol, što budu chavać svajo cieła i hetak dalej. I jana skazała: «Kali nie budzieš pić, to i dziakuj bohu», — uspaminaje Natalla.
Polskaje asiarodździe taksama spakojna stavicca da vybaru Natalli. Adnak «mienš intelektualnyja ludzi» mohuć zadavać dziŭnyja pytańni, naprykład, čamu musulmanka nosić džynsy.
«Naturalna, ja budu na pracu chadzić u džynsach, kali ja pracuju ŭ kramie. U abai budzie niazručna», — adkazvaje ŭ takich vypadkach jana.
«Palicyjanty nadzieli palčatki i pačali niešta šukać. Bombu, napeŭna»
Natalla ŭspaminaje, što ŭ Varšavie jaje dva razy ledź nie źbili za źniešni vyhlad: adzin raz — u centry, druhi raz — u rajonie Praha. Časam da jaje padychodziać i palicyjanty. I kali na biełaruskich akcyjach jany ŭžo pryvykli da žančyny ŭ chustcy, to jaje źjaŭleńnie na vakzale ŭ hadzinu nočy vyklikaje pytańni.
«Ja lublu karmić biazdomnych, — tłumačyć Natalla. — I voś ja idu ŭ sukiency, u chidžabie i z dvuma vialikimi viodrami z-pad majanezu. Da mianie padychodzić palicyja i pytajecca: «Što heta?» Ja kažu: «Ježa, idu biazdomnych karmić». Jany skazali adkryć viodry, nadzieli palčatki i pačali niešta šukać ŭnutry. Bombu, napeŭna».
Pa słovach Natalli, dapamoha tym, chto ŭ hetym maje patrebu, pryhniečanym — heta mienavita toje, čamu vučyć isłam. Trymańnie hetaha praviła pryviało letaś da kanfliktu z udzielnikami akcyi da Dnia Voli ŭ Varšavie. Pa słovach biełaruski, padčas akcyi «stali hnabić» biełaruskich anarchistaŭ za toje, što jany pryjšli z ŁHBT-ściahami. Žančyna zapatrabavała pierastać heta rabić i sama ŭziała viasiołkavy ściah u ruki: «I voś ja ŭ chidžabie i z hetym ściaham».
«Tak, u isłamie adnapołyja suviazi — heta hrech, — tłumačyć svaju pazicyju Natalla. — Ale kali takija ludzi jość i kali im heta treba dla narmalnaha žyćcia, to nielha ich za heta hnabić. Usie ludzi majuć adnolkavyja pravy. Isłam vučyć zastupacca za pryhniečanych. Kasyja jany, kryvyja ci jašče jakija — prašu prabačeńnia za niepalitkarektnaść — heta ŭžo nie naša sprava. Kali ich pryhniatajuć, my pavinny za ich zastupacca i dapamahać».
«Kali chočaš sabie druhuju žonku, to dobra, ale bieź mianie»
Natalla spałučaje ź isłamam sacyjał-demakratyčnyja palityčnyja pohlady i fieminizm. Jana nie zhodnaja z chodkim mierkavańniem, što jaje viera niejak ŭciskaje pravy žančyn, i moža paćvierdzić heta vopytam siamiejnaha žyćcia z musulmaninam z Ałžyra.
Pierad viasiellem biełaruska i ałžyrac abmiarkoŭvali mnohija momanty, u tym liku pytańnie pra druhuju žonku.
«Ja adrazu skazała: kali chočaš sabie druhuju žonku, to dobra, ale bieź mianie. Dalej dyskusii nie było», — raskazvaje Natalla.
Jaje pravy vykonvalisia i ŭ pobycie.
«U pobycie jon byŭ praktyčna nulavy, — dzielicca biełaruska. — Ale ničoha: za miesiac navučyŭsia prybirać, jaječniu sabie smažyć. Ja mahła pryjści z pracy stomlenaj, i jon pytaŭsia, chaču ja hatavać ci nie. Kali nie, to my išli ŭ kaviarniu i tam jeli. Nie było takoha, jak kažuć, što musulmanka — rabynia svajho muža. Ničoha padobnaha. Ty žančyna, i heta ja pavinien ciabie pavažać, kłapacicca pra ciabie i ŭtrymlivać».
Žančyna dadaje, što ŭ ich adnosinach było mnostva «niašnych momantaŭ»: muž byŭ vielmi kłapatlivym, dahladaŭ jaje, a kožnaja ranica pačynałasia z kubačka kavy ad jaho.
«Jon nikoli nie tłumačyŭ isłam na svaju karyść, maŭlaŭ, ty žančyna i pavinna toje i toje, — praciahvaje jana. — Nie. Ty žančyna, i heta ja pavinien ciabie pavažać, kłapacicca pra ciabie i ŭtrymlivać. I ŭ Karanie heta taksama ŭsio prapisana. U nas žyćcio było pabudavana na pavazie, daviery i lubovi».
Adzinaj prablemaj Natalla nazyvaje «piakielnuju reŭnaść» muža. Jana žartuje, što muž raŭnavaŭ jaje navat da słupa ŭ miačeci. Takija pavodziny dastaŭlali niazručnaści, i muž dy žonka razumieli, što z hetym treba niešta rabić.
«I jon pajšoŭ da psichołaha. Vylečyŭsia. Jon usio adno raŭnavaŭ, ale ŭžo moh kantralavać svaju reŭnaść», — uspaminaje biełaruska.
Z mužam Natalla pražyła paŭtara hoda, jašče try jany žyli na adlehłaści: u muža skončyłasia viza, i jon vymušany byŭ źjechać na radzimu. Palacieć razam ź im Natalla nie mahła, bo Ałžyr moh vydać jaje Rasii ci Biełarusi.
«Try hady — heta vialiki termin, tamu my pryniali pastanovu, što nam lepš budzie rasstacca», — padvodzić vynik žančyna.
Natalla ŭpeŭnienaja, što isłam daje žančynam šmat pravoŭ. Pryčynaj abmiežavańniaŭ, jakija jość u niekatorych musulmanskich krainach, biełaruska nazyvaje nie relihiju, a kulturnyja asablivaści.
«Biełaruskija žančyny taksama abmiežavanyja ŭ pravach, — miarkuje Natalla. — U Polščy pravy žančyn taksama parušajucca. Taja ž zabarona na aborty — heta ž parušeńnie žanočych pravoŭ. U mnohich arabskich krainach sapraŭdy hetak ža sama zabaronienyja aborty. I jak idzie baraćba za žanočyja pravy ŭ Jeŭropie, tak jana idzie i ŭ inšych krainach».
«Pa piać razoŭ na dzień u miačeć nie nabiahaješsia»
Z-za asablivaściaŭ zakanadaŭstva aficyjny status miačeci ŭ Polščy majuć usiaho čatyry budynki: u Hdańsku, Biełastoku i ŭ dźviuch padlašskich tatarskich vioskach — Bachoniki i Krušyniany. A samaja vialikaja arabskaja miačeć Varšavy nazyvajecca Kulturny musulmanski centr. Na śviaty ŭ kancy miesiaca Ramadan siudy prychodzić pa 3-4 tys.čałaviek.
«U Varšaŭskuju miačeć chodzić šmat arabaŭ, — raskazvaje biełaruska. — U Polščy, jak i ŭ astatniaj Jeŭropie, vielmi kacirujucca arabskija ajcišniki, jak i biełaruskija. Jość ludzi ŭ miačeci z Palestyny, z Pakistana. Šmat ludziej z postsavieckaj prastory: tadžyki, uźbieki».
Natalla kaža, što viedaje niekalki dziaŭčat-polek, jakija pierajšli ŭ isłam. A ŭ apošni čas na malitvach stali źjaŭlacca i ŭkrainki. Jość prykłady pierachodu ŭ isłam i siarod biełarusaŭ.
«U dvuch maich siabroŭ byli prablemy, pa vialikim rachunku z-za ałkaholu. Ja padkazała, što možna pačytać Karan. Jany pačytali i skazali, što heta mnohaje spraščaje ŭ žyćci», — raskazvaje biełaruska.
Natalla starajecca prychodzić u miačeć pa piatnicach — heta śviaty dzień u musulman, jak niadziela ŭ chryścijan. Ale padčas Ramadana jana byvaje tut praktyčna kožny dzień. Pa viečarach dla viernikaŭ arhanizujecca iftar — sumiesny pryjom ježy paśla zakančeńnia dzionnaha postu.
«Malicca pastajanna ŭ miačeci nie abaviazkova, možna i doma, —raskazvaje biełaruska. — Pa piać razoŭ na dzień u miačeć nie nabiehaješsia pry ŭsim žadańni. Ale kali ty na pracy, naprykład, to možna i doma paśla pracy pamalicca. Ja razmaŭlała pra heta ź imamam, jon kaža, što heta narmalna».
«Strohaj zabarony chadzić u načnyja kłuby niama»
U cełym, pa słovach Natalli, za apošnija niekalki hadoŭ Varšava, choć i nienašmat, ale stała zručniejšaj dla musulman. Raniej tut była ŭsiaho adna krama z chalalnym miasam. A ciapier užo try, praŭda znachodziacca jany niazručna dla jaje.
Taksama ŭ polskaj stalicy składana pravieści volny čas biez ałkaholu, ale ŭ apošni čas adkryvajecca šmat kaljannych. «Z Francyjaj, dzie na kožnym kroku kramy i miačeci, nie paraŭnać, viadoma», — adznačaje žančyna.
Strohaj zabarony chadzić u načnyja kłuby ŭ isłamie niama, ale heta i nie vitajecca.
«Ja niadaŭna sa svajoj siabroŭkaj chadziła ŭ ŁHBT-kłub, a da hetaha ź siabram — u zvyčajny kłub. Nu i, ščyra kažučy, ja staraja dla hetaha — mnie ŭžo nie zachodzić», — dzielicca biełaruska.
Natalla ličyć, što isłam «u temu» ŭ luby čas. Ale kali ludzi mianiajucca, to isłam zastajecca takim ža, jak i raniej.
«U Karanie napisana, što kali chočaš być dobrym musulmaninam, to idzi za Karanam, a nie za musulmanami», — kaža biełaruska.
Čytajcie taksama:
Chłopcu, jaki spaliŭ Karan i jakoha źbiŭ syn Kadyrava, dali try z pałovaj hady kałonii
Ciapier čytajuć
Historyja ŭ EHU — heta histfak vašaj mary. Jeŭrapiejski dypłom z navučańniem na biełaruskaj movie pry intensiŭnym vyvučeńni anhlijskaj. I poŭnaja svaboda11
Kamientary