Jak paŭstavała kampanija «Budźma biełarusami!», jakaja trapiła ŭ krytyčnuju situacyju
U miežach hetaj inicyjatyvy prachodzili fiestyvali, kancerty, stvaralisia klipy i šou. Ciapier kampanija «Budźma biełarusami!» prosić dapamohi. Što heta za prajekt i ŭ čym jaho važnaść dla biełarusaŭ? Pra heta raspaviali «Radyjo Svaboda» kaardynatarki kampanii Alena Makoŭskaja i Nina Šydłoŭskaja, a taksama aktyŭny ŭdzielnik tvorčych sustreč, jakija ładziła kampanija pa ŭsioj Biełarusi, piśmieńnik, žurnalist, bard Źmicier Bartosik.
1 krasavika kampanija «Budźma biełarusami» raźmiaściła zvarot da čytačoŭ i prychilnikaŭ z prośbaj ab dapamozie. U inicyjatyvy nie staje srodkaŭ, kab nadalej praciahvać dziejnaść.
«U nas byli składanyja časy nie adzin raz, ale my ŭvieś čas spraŭlalisia sami i nia raz čuli ad našych partneraŭ, što my mocnyja, abaznanyja i abaviazkova ŭsio zdolejem. Ale ciapierašni naš zvarot — heta śviedčańnie sapraŭdy kryzisnaj sytuacyi, jakuju my nia zdolnyja vyrašyć sami, tamu i prosim usich našych siabroŭ, amataraŭ, paplečnikaŭ dapamahčy kampanii vystajać», — skazała ŭ razmovie z Svabodaj kaardynatarka kampanii Alena Makoŭskaja.
Zaraz «Budźma» — heta partał z aŭtarskimi materyjałami, kalonkami, navinami pra kulturu i afišaj kulturnych imprezaŭ. U miežach prajektu vychodziać vypuski pra historyju na jutub-kanale «Tryzub i Pahonia», aśvietnickija materyjały dla dziaciej na juutb-kanale «Budźma dzieciam» dy inšaje. A pačynałasia historyja kampanii z 2008 hodu.
«Niezapoŭnieny prahał»
«Budźma biełarusami» pačynałasia jak šyrokaja kulturna-aśvietnaja kampanija ŭ Biełarusi ŭ 2008 hodzie. Jaje zasnavała Zhurtavańnie biełarusaŭ śvietu «Baćkaŭščyna». Da startu kampanii tady padšturchnuła hadavina — 90-hodździe BNR, pryhadvaje kaardynatarka kampanii Alena Makoŭskaja.
«Napiaredadni jubilejnaha hodu, uvosień, my — Zhurtavańnie biełarusaŭ śvietu «Baćkaŭščyna» — raspačali admysłovuju kulturna-aśvietnuju kampaniju. Vidavočna, Dzień voli i raniej adznačaŭsia. Adnak bolšaść papiarednich śviatkavańniaŭ Dnia Voli — heta byli šeści, da jakich vialikaja kolkaść navat nieabyjakavych biełarusaŭ aścierahałasia dałučacca. Nam u toj čas zdałosia, što ŭ śviatkavańni nie chapaje kulturnickaha dy aśvietnickaha składnikaŭ, kab ludzi daviedvalisia bolej pra značeńnie i rolu BNR dla niezaležnaści sučasnaj Biełarusi. Nam było važna vyvieści hetaje śviata ź niešyrokaha pratesnaha asiarodku», — raskazała Makoŭskaja.
Paśla ŭdałaha prykładu pryjšła dumka raspačać kampaniju, jakaja b nie pryviazvałasia da niejkich dataŭ, ale abudžała b «honar za svajo». Praciahvaje kaardynatarka kampanii Nina Šydłoŭskaja.
«Na tyja časy było vidavočna, što pamiž dvuma palityčnymi polusami — apazycyjaj i ŭładaj — isnuje vialiki prahał i jon ničym nie zapoŭnieny. Treba było davać niejkuju pazytyŭnuju alternatyvu, i hetaj alternatyvaj stała naša kultura. Naturalna, my b nia spravilisia adnyja, i ŭviesnu 2008 hodu my sabralisia razam z šeraham partnerskich arhanizacyjaŭ, što pracavali ŭ halinie kultury i adukacyi», — kaža Nina Šydłoŭskaja.
Pačatkova kampanija była skiravanaja na papularyzacyju biełaruskaj kultury i aśvietnictva. Stvaralniki imknulisia pakazać, što biełaruskija kulturnyja pradukty — sučasnyja i jakasnyja. Centralnaja ideja — abjadnać biełarusaŭ praz stanaŭleńnie pavahi da siabie, svajoj kultury, movy, historyi j uśviedamleńnia svajoj admietnaści.
Kancerty, vystavy i šoŭ pa ŭsioj Biełarusi Ad pačatku pracy kampanii ŭ miežach prajektu ładzili vystavy, kancerty, sustrečy ź dziejačami kultury ŭ samych addalenych rajonach Biełarusi, kab pakazać niezaanhažavanaj aŭdytoryi, jakim moža być biełaruski kulturny pradukt. Adzin z udzielnikaŭ hetych sustrečaŭ, piśmieńnik, žurnalist, bard Źmicier Bartosik zhadvaje, što vystupać davodziłasia ŭ škołach, dziciačych letnich lahierach.
«Adna reč, kali ty pryjaždžaješ da ludziej, jakija ciabie viedajuć, viedaješ, čaho čakaje ad ciabie publika. Inšaja reč, kali pracuješ ź dziećmi, kab pakazać kavałak biełaruskaj kultury, bo dla ich biełaruskaja kultura — heta ŭroki, dzie nia samy dobry padbor litaratury ź viečnym pakutlivym mužykom-biełarusam. A tut ty daješ niešta takoje, čaho jany nia čuli raniej. Pakazvaješ, što biełaruskaja kultura — heta nie mužyk z kaŭtunom u hałavie», — razvažaje Źmicier Bartosik.
Na hetych sustrečach ludzi vielmi dobra ŭsprymali vystupy, pryhadvaje Bartosik. Asabliva heta čaplała nastaŭnikaŭ, jany daviedvalisia, jak šmat roznaha isnuje ŭ biełaruščynie.
«Nastaŭniki byli ŭ zachapleńni. Ja rabiŭ mini-lekcyi ź pieśniami. Aŭtarskaja pieśnia pačynałasia z Andreja Mielnikava, a voś uzor patryjatyčnaj pieśni Sieržuka Sokałava-Vojuša, voś uzor humarystyčnaha ramansu Viktara Šałkieviča, voś maja pieśnia — heta histaryčnaja balada. Dla ich heta była absalutna nieznajomaja halina, pra jakuju jany ničoha nia viedali. Dla ich biełaruskaja pieśnia — heta «radyjokropka», Saładucha i ansambl «Vierasy»», — pryhadvaje surazmoŭca.
Hetaja praca «ŭ poli» vyvieła paznavalnaść kampanii na novy ŭzrovień, kaža Alena Makoŭskaja.
«Naša zadača była dać sučasnuju alternatyvu, pakazać, što biełaruskaja kultura moža być sučasnaj i modnaj, što nam jość čym hanarycca. Nie pavierycie, ale ŭ 2014 hodzie paznavalnaść «Budźmy» ŭ sacyjalahičnych apytańniach była na ŭzroŭni 18% dziakujučy voś hetaj naŭprostavaj pracy «ŭ poli». Da nas dachodziła infarmacyja, što miascovyja adździeły kultury zakryvali svaje plany našymi mierapryjemstvami, bo nie mahli ničoha padobnaha arhanizavać sami», — źviartaje ŭvahu surazmoŭca.
Festyval reklamy i historyja Biełarusi ŭ adnym roliku
U 2010 hodzie kampanija «Budźma» zasnavała festyval biełaruskaj reklamy i kamunikacyi.
U miežach festu stvaralniki biełaruskamoŭnaj reklamy zmahalisia pamiž saboj u konkursie na najlepšy reklamny pradukt. Tak, u 2010 hodzie pieršaje miesca zaniaŭ multyplikatar Michaił Tumiela z telereklamaj kvasu «Chatni», u 2015-m Pavał Biełavus z «vyšymajkaj». Nina Šydłoŭskaja nazyvaje hety festyval «praryvam dla kampanii».
«Festyval biełaruskamoŭnaj reklamy i kamunikacyi aDNaK! staŭ biezumoŭnym «praryvam» kampanii i vychadam na zusim inšuju aŭdytoryju, na kreatyŭny biznes. Kali vy pamiatajecie, u tyja časy biznes bajaŭsia padtrymlivać hramadzkija inicyjatyvy, kab raptoŭna nie začapić palityku. Festyval svajoj kreatyŭnaściu, mahčymaściu eksperymentavać i realizoŭvać važnyja sacyjalnyja, kulturnyja prajekty zdoleŭ nia tolki ich pierakanać, a zdabyć vialikuju kolkaść adnadumcaŭ i partneraŭ», — kaža Nina Šydłoŭskaja.
U 2011 hodzie kampanija vypuściła multfilm «Budźma biełarusami», jaki pierakazvaje historyju Biełarusi ad pačatku da sučasnaści. Tekst dla jaho napisaŭ Lavon Volski, a ahučyŭ Alaksandar Pamidoraŭ. Heta była adna ź pieršych sprobaŭ padać biełaruskuju historyju ŭ takim farmacie.
Pieršy niezaležny partał pra kulturu
Aproč imprezaŭ i ŭłasnych praduktaŭ, kampanija ad startu maje svoj partał, jaki apaviadaje pra tvory, kulturnyja padziei, imprezy, historyju i nacyjanalnuju admietnaść. Žurnalist, jaki supracoŭničaŭ z partałam, na ŭmovach ananimnaści raskazaŭ Svabodzie, što redakcyja «Budźmy» imknułasia pakazać raznastajnaść kulturnaha pola.
«Było važna achapić roznyja padziei, pakazać raznastajnaść. Niavažna, ci heta była impreza «Budźmy», ci zusim inšych arhanizataraŭ, kali heta było cikava — my heta aśviatlali. Jak praviła, heta byli repartažy ź miesca padziejaŭ z fatazdymkami. Tady ž vychodzili interviju ź dziejačami kultury dy inšyja materyjały», — raskazaŭ žurnalist.
Paźniej na partale i ŭ sacyjalnych sietkach kampanii źjaŭlalisia asobnyja prajekty: «Čorna-biełyja vieršy» — vystupy paetaŭ u videafarmacie, «Jak ja staŭ biełarusam» — cykl interviju pra šlach da biełaruščyny, «Kraina cmokaŭ» — kamunikacyjnaja prahrama dy inšyja.
Z 2020 hodu kamanda pracuje ŭ onłajn-farmacie, zaznačaje Alena Makoŭskaja.
«Heta było zakanamiernym krokam u pačatku pandemii, my i sami pierajšli na dystancyjnuju pracu ŭ pačatku 2020 hodu. I tym bolš heta stała adzinym vyjściem dla nas u vymušanaj emihracyi. Ale naša misija zastajecca raniejšaj, prosta my bolej stali pracavać nad videakantentam, nad vizualnym uvasableńniem. My raźvienčvajem mity prapahandy i apaviadajem pra sapraŭdnuju historyju i kulturu Biełarusi. Našy najbolš papularnyja videaprajekty — heta «Tryzub i Pahonia», «Sarmat», «Chruś i papałam», a jak my vučym hatavać biełaruskija stravy, hałodnym lepš hetyja roliki nie hladzieć», — davodzić Nina Šydłoŭskaja.
«My ŭsio pavinny pačynać spačatku»
Kiraŭnicy «Budźmy» źviartajuć uvahu na aktualnaść kampanii ŭ ciapierašnich umovach, u časy «razbureńnia ŭsioj humanitarnaj sfery Biełarusi».
«Siońniašnija realii, u jakich apynułasia naša kraina, robiać dziejnaść kampanii «Budźma» jak nikoli aktualnaj. Heta i tyja antybiełaruskija pracesy, jakija adbyvajucca ŭ samoj krainie, i panavańnie tam «ruskaha śvietu», razbureńnie ŭsioj humanitarnaj sfery krainy. Jość adčuvańnie, što my ŭsie pavinny pačynać spačatku, tamu i naša misija, našyja mety i zadačy — niaźmiennyja. Heta pabudova demakratyčnaha hramadztva na hruncie našaj historyi i kultury jak padmurku volnaj i niezaležnaj Biełarusi», — zvažaje Alena Makoŭskaja.
Pakul sajt kampanii abnaŭlajecca ŭ zvykłym farmacie. U lutym sioleta novaja administracyja ZŠA prypyniła na 90 dzion zamiežnuju dapamohu praz Ahienctva mižnarodnaha raźvićcia ZŠA (USAID). Praz hetuju strukturu atrymlivali dapamohu mnohija biełaruskija niezaležnyja prajekty ŭ sferach medyja, kultury, abarony pravoŭ čałavieka dy inš.
Padtrymać kampaniju «Budźma»
«My jamu daviarajem». Čamu źnikłuju Mielnikavu zamianiŭ mienavita eks-vajskoviec Paciechin?1
Kamientary