«Nie dla taho pracuju, kab tysiačami dalaraŭ raskidvacca». Biełaruska ŭ Polščy praz sud sprabuje viarnuć zakład za kvateru
Viktoryja z mužam 11 miesiacaŭ arandavali kvateru ŭ Polščy, a potym ułaśniki paprasili biełarusaŭ vyzvalić žyllo. Para chutka znajšła novy varyjant i źjechała. Adnak u dzień pieradačy klučoŭ ułaśniki pačali čaplacca da stanu kvatery i tak i nie viarnuli zakład.
Viktoryja źviarnułasia da jurystaŭ, padała ŭ sud i ciapier sprabuje damahčysia vynikaŭ ad sudovych prystavaŭ. Hrošaj tak i nie ŭbačyła, ale zdavacca nie źbirajecca. Pra svaje dziejańni biełaruska raspaviała Most.
Kvateru, u jakoj para pražyła amal hod, jany šukali ŭ razhar siezona — u vieraśni, kali na rynku arendy ažyjataž z-za napłyvu studentaŭ. Pošuki ŭskładnialisia i najaŭnaściu dvuch katoŭ.
Supracoŭničać z ahientami, praź jakich zdavałasia šmat kvater, nie chaciełasia, i narešcie na sajcie trójmiasto.pl para natrapiła na abjavu ad ułaśnika.
— [U abjavie] było litaralna try fatahrafii. I ničoha nie było napisana pra žyvioł. Ale na adnoj z fota ja ŭbačyła kipciuratočku i padumała, što heta znak, — uspaminaje biełaruska.
Ułaśniki — univiersitecki vykładčyk i advakat
Para damoviłasia na prahlad. Ułaśnikami akazałasia siamiejnaja para — univiersiteckaja vykładčyca i advakat.
— Na prahladzie byŭ tolki mužčyna. Jon nam usio pakazaŭ, raskazaŭ. Kvatera była trochi ŭ zaniapałym stanie: było vidać, što jana zdajecca paru hadoŭ — šmat chibaŭ, niaśviežy ramont. Ja razumieła, što nam daviadziecca narmalna patracicca na jaje pryborku, bo ŭ hetym płanie ja dastatkova piedantyčny čałaviek. Ale vyrašyła, što zatoje hetaja kvatera dastatkova vialikaja, — raspaviadaje Viktoryja.
Praz tydzień padpisali damovu. U dakumiencie było paznačana, što kvatera zdajecca na niapeŭny termin, a pry žadańni skasavać pahadnieńnie adna z bakoŭ pavinna papiaredzić druhuju za miesiac.
Tady ž baki i raźličylisia. 3,3 tys. złotych (906 dalaraŭ) skłała štomiesiačnaja arenda i 4 tysiačy złotych (1100 dalaraŭ) — zakład (kaŭcyja).
«Možacie vynieści na śmietnicu»
Adnosiny z ułaśnikami składalisia niadrenna. Apłatu za arendu biełarusy pieraličvali na bankaŭski rachunak, a ŭłaśniki kvatery pryjazdžali tolki pa spravie — zamianić filtry dla vady ci abmierkavać inšyja bytavyja pytańni.
— Paśla papiarednich arandataraŭ rolštory byli ŭ ćvili. My pasprabavali ich admyć, ale nie atrymałasia. Plus jany byli dastatkova parvanyja. I my prapanavali niešta zrabić z hetymi rolštorami. Jany takija: «Možacie vynieści ich na śmietnicu — i ŭsio», — uspaminaje Viktoryja.
Tak jana i zrabiła, nie zdahadvajučysia, čym heta abierniecca.
Vysielili ŭ suviazi z razvodam
Adzin ź dzion ułaśniki niečakana źjavilisia. Zajšli ŭ kvateru, sieli na kanapu i paviedamili biełarusam, što vyrašyli raźvieścisia.
— Praciahnuli nam na papiery ručkaj napisanaje paviedamleńnie — źjechać ciaham miesiaca, — uspaminaje Viktoryja. — My nalili im vady. Skazali, što razumiejem, jak im składana ŭ hetaj situacyi, i što pasprabujem źjechać jak maha chutčej. I litaralna praz 15 chvilin jany ŭstali i syšli.
Viktoryja z mužam strymali słova i ŭžo praz try dni padpisali novuju damovu arendy, a jašče praz paru dzion — pieravieźli bolšuju častku rečaŭ.
— U aŭtorak jany paviedamili, u subotu i niadzielu my pieravieźli rečy, a paniadziełak i aŭtorak pakinuli, kab navieści paradak. Vymyli ŭ kvatery ŭsio daskanała. Ja navat ścieny myła, bo na ich zastavalisia ślady ad kresłaŭ, — kaža dziaŭčyna. — I roŭna praz tydzień my byli hatovy pieradać klučy.
«Nie razumieła, žart heta ci nie»
Na pryjom kvatery ŭłaśniki pryjšli ŭdvaich. Z saboj jany prynieśli svoj ekzemplar damovy i dva dadatki. Pieršaje — praviły karystańnia kvateraj. Naprykład, što treba ŭklučać vyciažku ŭ vannaj ci nie pakidać uklučanuju hazavuju plitu. Druhoje — śpis, u jakim byli zafiksavanyja ŭsie papiarednija paškodžańni.
— I jany pačali prachodzić pa hetym śpisie. U haścioŭni ŭsio było ŭ paradku. Pierajšli ŭ pakoj. Tam [haspadar] pasprabavaŭ začynić dźviery, a jana całkam nie začyniałasia — kab jaje začynić, treba było krychu z namahańniem padšturchnuć. Jana prasieła, — kaža dziaŭčyna. — I jon zapisvaje heta ŭ paškodžańni.
Viktoryju heta aburyła, i jana paprasiła ŭłaśnika abhruntavać svajo rašeńnie. Ale ŭ adkaz pačuła, što dźviery stali nieprydatnyja, bo biełarusy «visieli na joj».
— Ja hladzieła na jaho i nie razumieła, žart heta ci nie. I litaralna praz paru siekund zrazumieła: nie žart. Ja pasprabavała rastłumačyć, što dźviery my nie začyniali, bo našym dvum katam nie padabajecca, kali dźviery začynienyja, — uspaminaje surazmoŭca.
Da liku parušeńniaŭ ułaśniki dadali jašče niekalki punktaŭ: prasiełyja dźviery na bałkon, niaznačny ŭčastak abłuplenaj tynkoŭki na bałkonie, uzdutaja tynkoŭka na stoli ŭ vannaj — tam biełarusy samastojna vyvieli vialikuju plamu ćvili. Pretenzii vyklikaŭ i dziŭny huk, jaki vydavaŭ chaładzilnik.
A jašče, pa słovach Viktoryi, ich abvinavacili ŭ kradziažy rolštor — tych samych, jakija, jak jana śćviardžaje, ułaśniki dazvolili vykinuć.
— Jon zapisaŭ usie hetyja rečy i raskłaŭ dakumienty, kab ja padpisała — unizie kožnaj staronki, dzie byli zafiksavanyja paškodžańni. Ja zrabiła spasyłki na ŭsie punkty, napisała «nie zhodnaja» i [pastaviła] svoj podpis, — uspaminaje dziaŭčyna. — I jon taki: «Vy nie zhodnyja?» Ja sfatahrafavała hety dakumient z usich bakoŭ, bo jon byŭ u adzinym ekzemplary, i jany zabrali jaho sabie.
Viktoryja ŭdakładniła ŭ ułaśnikaŭ, kali budzie viernuty zakład. Tyja nazvali termin — ad adnaho da dvuch miesiacaŭ. Adnak biełaruska nahadała, što zhodna z damovaj hrošy pavinny być viernuty ciaham adnaho miesiaca. Na hetym i razyšlisia.
«Pačali dasyłać fatahrafii»
Ale prajšoŭ miesiac, dva, a viartańnia ŭsio nie było. Viktoryja pisała ŭłaśnikam, ale tyja ihnaravali paviedamleńni ŭ čacie.
— U peŭny momant jany pačali skidvać fatahrafii kštałtu «Patiok chaładzilnik». Maŭlaŭ, sfatahrafavali adrazu ž, jak vy pieradali klučy i syšli z kvatery, — raspaviadaje biełaruska. — My takija: «Pasłuchajcie, vy pryniali kvateru ŭ tym stanie, u jakim pryniali. Usio, što adbyvałasia paśla, nas nie datyčycca. My nie viedajem, što vy potym rabili z chaładzilnikam».
Viktoryja dadaje, što pry vyjeździe z kvatery jany pakinuli mnostva nabytych za svoj košt rečaŭ: tiuli i štory z IKEA, paduški dla kanapy i kresłaŭ, vuzki dekaratyŭny stolik, a taksama dyvany. Ułaśniki nie pažadali kampiensavać košt hetych rečaŭ i prapanavali zabrać usio patrebnaje z saboj. Adnak siamji heta nie było patrebna: u novaj kvatery ŭžo byŭ uvieś nieabchodny tekstyl i mebla.
Paźniej ułaśniki pradjavili pretenzii da dyvana, jaki prykryvaŭ ščylinu pamiž doškami, a taksama abvinavacili arandataraŭ u paškodžańni zahłuški ŭ vannaj — na ich dumku, jana źmianiła koler z-za čystiačaj srodku.
— Tady ja napisała: «Vyšlicie mnie artykuł zahłuški — ja asobna kampiensuju. Tolki viarnicie kaucyju. Bo hetaja «pupačka» nie kaštuje tysiačy dołaraŭ, jakija ja vam pakinuła», — uspaminaje Viktoryja. — Z hetaha momantu znosiny stali ahresiŭnymi. Jon mnie adkazaŭ: «Słuchaj, nie razmaŭlaj sa mnoj tak». I ja zrazumieła, što miedyjacyi (dasudovaha ŭrehulavańnia sprečki. — Zaŭv. MOST) u nas nie atrymajecca.
«Usiu kvateru sapsavali»
Viktoryja vyrašyła źviarnucca da jurysta. Pa jaho acency, šancy vyjhrać sud byli davoli vysokija: zafiksavanyja bytavyja niedachopy razhladalisia jak naturalny znos, a nie jak paškodžańnie majomaści. Za kansultacyju dziaŭčyna zapłaciła 300 złotych (82 dalary).
Viktoryja paviedamiła ŭłaśnikam, što padklučyła jurysta, i jašče raz pasprabavała ŭrehulavać situacyju. U adkaz joj prapanavali za svoj košt pravieści ekśpiertyzu i dakazać, što paškodžańni — heta znos. Adnak dziaŭčyna patłumačyła: u padobnych vypadkach mienavita ŭłaśnik pavinien dakazvać fakt škody.
Paśla hetaha, pavodle słoŭ Viktoryi, ułaśnik kvatery abraŭ taktyku zaciahvańnia — spasłaŭsia na nieabchodnaść dačakacca pieraraźliku za elektraenierhiju — jaho pravodziać raz u try miesiacy.
— [Kali pieraraźlik pryjšoŭ], jany zapatrabavali apłacić elektryčnaść za pieryjad, kali my ŭžo nie žyli ŭ kvatery. Maŭlaŭ, jany taksama tam nie znachodzilisia, značyć, usia suma — naša. Rachunak akazaŭsia takim ža, jak za poŭnyja try miesiacy pražyvańnia. U vyniku damovilisia na 52 dalary i adrazu im pieraviali, kab heta nie stała padstavaj vyličyć sumu z kaucyi.
Ale navat paśla vykanańnia hetaj umovy hrošy Viktoryi tak i nie viarnuli.
— Ułaśnik skazaŭ, što kali my budziem padavać u sud, to jon z nas naohuł 30 tysiač złotych spahonić za toje, što my nibyta ŭsiu kvateru im sapsavali, — apisvaje biełaruska.
«Nie dla taho pracuju, kab tysiačami dalaraŭ raskidvacca»
Muž Viktoryi prapanavaŭ nie tracić čas i niervy na raźbiralnictva. Ale dziaŭčyna zastavałasia niepachisnaj.
— Ja jamu skazała: «Ja nie dla taho pracuju, kab tysiačami dołaraŭ raskidvacca», — uspaminaje surazmoŭca.
Spačatku Viktoryja nakiravała ŭłaśnikam list z patrabavańniem viarnuć kaucyju. Tyja jaho atrymali, ale nie adreahavali. Tady anałahičny list ad svajho imia nakiravała jurydyčnaja firma, u jakuju źviarnułasia Viktoryja. Adnak u adkaz pryjšło paviedamleńnie, što list nie dastaŭleny.
U toj momant Viktoryja pačała rychtavać pakiet dakumientaŭ dla suda — u troch ekzemplarach: dla suda, dla adkazčyka i dla siabie. Pakiet uklučaŭ:
- kopiju damovy arendy,
- akt pryjomu-pieradačy kvatery,
- skrynšoty pierapiski i fota– i videamateryjały z čata z ułaśnikami,
- kopii listoŭ z patrabavańniem viarnuć załoh, paćvierdžańni ich adpraŭki pa pošcie,
- dakumienty, što paćviardžajuć sprobu dasudovaha ŭrehulavańnia praź jurysta,
- zajavu ŭ sud, składzienuju z dapamohaj jurysta.
U zajavie Viktoryja zapatrabavała viarnuć nie tolki zakład, ale i kampiensacyju za kožny dzień praterminoŭki. Składańnie zajavy i dazvoł na pradstaŭleńnie intaresaŭ kaštavali sužencam 980 złotych.
Sud nie zmoh uručyć adkazčyku dakumienty
U listapadzie 2024 hoda Viktoryja padała dakumienty ŭ kancylaryju suda. Praz try miesiacy dziaŭčyna zapytała numar spravy, a jašče praz try — jana źjaviłasia ŭ sudovaj sistemie.
— Ja tam zaviała asabisty kabiniet: baču status spravy i mahu vieści pierapisku z sudom, — dadaje biełaruska.
U červieni 2025 hoda Viktoryja atrymała list z pryznačeńniem sudździ i infarmacyju, što na dadzienym etapie možna skarystacca praceduraj miedyjacyi i nie davodzić spravu da suda. A praź niekalki tydniaŭ dziaŭčyna daviedałasia, što sud nie zmoh uručyć adkazčyku kamplekt dakumientaŭ, i heta źjaŭlajecca padstavaj dla zakryćcia spravy.
— Nibyta jon nie ŭ kursie, što ŭ jaho sprava, i, adpaviedna, jon moža paźbiehnuć usiaho hetaha, — kaža Viktoryja.
Pasłuhi sudovaha prystava abyjducca ŭ 100 złotych
Juryst paraiŭ dziaŭčynie paviedamić sudu pra ŭsie papiarednija sproby samastojnaha infarmavańnia adkazčyka, kab sud zrazumieŭ, što toj prosta ihnaruje pazoŭ. I druhi varyjant — pasprabavać uručyć dakumienty praz sudovaha prystava. Na hetym varyjancie Viktoryja i spyniłasia.
— Zaraz my čakajem [ad prystava] navinaŭ: dastaŭlena ci nie dastaŭlena, — kaža biełaruska. — Pasłuhi prystava abyducca nam u 100 złotych (27 dalaraŭ), moža, krychu bolš — zaležyć ad typu dastaŭki. U ich tam svaja sistema.
«Vielmi pavučalnaja historyja»
Chacia pakul dziaŭčyna nie tolki nie atrymała hrošaj, ale i płacić za mahčymaść ich viarnuć, jana nie zdajecca.
— Vielmi mnohija chłopcy-emihranty, ź jakimi my kantaktujem, skardziacca, što heta bazavaja praktyka — płacić za nieisnujučy miesiac. Tabie nie viartajuć [hrošy] prosta «tamu što». Mianie b zadavoliła, kali b jany [ułaśniki] pajšli nasustrač i viarnuli chacia b pałovu. Ale jany nie tolki nie zhadzilisia, ale pačali pahražać i pavodzić siabie niekarektna. Uvieś čas sprabavali vystavić nas vinavatymi. Mnie zdajecca, heta vielmi pavučalnaja historyja.
Kamientary