«Zajšła ŭ zału — i ludzi padnialisia, pačali plaskać». Siem jarkich fota hałoŭreda Tut.by Maryny Zołatavaj da jaje 48-hodździa
Siońnia dzień naradžeńnia ŭ hałoŭnaha redaktara partała Tut.by Maryny Zołatavaj. Joj spaŭniajecca 48 hadoŭ. Hetaje śviata jana sustrakaje za kratami ŭžo piaty raz. Hałoŭnaha redaktara najbujniejšaha partała Biełarusi zatrymali 18 traŭnia 2021 hoda, a ŭ sakaviku 2023-ha asudzili na 12 hadoŭ pazbaŭleńnia voli ŭ kałonii ahulnaha režymu. Taki ž prysud pačuła Ludmiła Čekina — dyrektarka «TUT BAJ miedyja». Kožny dzień rodnyja i blizkija, kalehi i siabry, a taksama biełarusy, jakija lubili i pavažali Tut.by, čakajuć Marynu i Miłu na voli. U dzień naradžeńnia Maryny «Lusterka» sabrała niekalki jaje jarkich fota i paprasiła blizkich i byłych kaleh padzialicca ŭspaminami pra hetyja kadry.
«Płyć ź joju ŭ adnoj łodcy cudoŭna»
— U apošni hod [pierad zatrymańniem] mama atrymała pravy i časta zabirała mianie paśla zaniatkaŭ u vychodnyja na prahułki. Heta byli vielmi krutyja momanty, — raskazvaje dačka Maryny Nadzieja Kiškurna.
— Tym razam joj pryjšła ŭ hałavu ideja pakatacca na łodcy, — apisvaje dziaŭčyna kadr z 23 traŭnia 2020 hoda. — I ty adrazu ž zhadžaješsia. Bo płyć z mamaj u adnoj łodcy cudoŭna: jana sama budzie adkazna viesłavać i stanie tvajoj pieršaj zaŭziatarkaj, kali ty pačnieš heta rabić. My trochi pramokli, było viesieła, i mama ŭvieś čas niešta raskazvała pra horad.
«Upieršyniu ŭ žyćci ŭbačyła dyjałoh biez słovaŭ»
Z 7 da 9 žniŭnia 2018 hoda siłaviki zatrymali amal dva dziasiatki žurnalistaŭ biełaruskich miedyja, u tym liku hałoŭnaha redaktara Tut.by Marynu Zołatavu. Pryčynaj stała niezakonnaje vykarystańnie redakcyjami płatnaj padpiski na materyjały dziaržaŭnaha infarmahienctva BiełTA. Praz troje sutak z momantu zatrymańnia žurnalistaŭ pačali adpuskać sa Śledčaha kamiteta. Maryna była siarod apošnich.
— My stajali la centralnaha ŭvachodu, čakali, kali vyjdzie Maryna, — uspaminaje byłaja kiraŭnica adździeła navin Tut.by Hanna Kałtyhina, — ale jaje adpuścili praz bakavy vychad dadatkovaha korpusa. I voś jana pakazvajecca. Nasustrač — ludzi, kamiery, uspyški. A Maryna bačyć tolki svajho muža. Jon robić krok da jaje, jana da jaho — i ŭsio. Ja, mabyć, upieršyniu ŭ žyćci ŭbačyła dyjałoh vačyma biez słovaŭ: «Dziakuj Bohu, ty vyjšła». — «Dziakuj Bohu, ty tut». Jany prosta abnialisia — i bolš ničoha nie treba było havaryć. Hety pieršy pozirk, abdymki i maŭklivuju razmovu ja nazaŭždy zapomniła.
«Maryna zajšła ŭ zału, i ludzi padnialisia, pačali plaskać»
U lutym 2019 hoda pačaŭsia sud pa «spravie BiełTA». Marynu Zołatavu jak hałoŭnaha redaktara Tut.by abvinavačvali pa artykule pra «biaździejnaść słužbovaj asoby». U dačynieńni da astatnich fihurantaŭ kryminalnyja spravy spynili.
— Ja pamiataju pieršy dzień suda, — uspaminaje Hanna Kałtyhina. — Maryna zajšła ŭ zału, i ludzi padnialisia, pačali plaskać. Usia zała — usie, akramia prakurora i sudździ. A potym jana sieła na łavu padsudnych, i jaje adrazu atačyli fatohrafy — a jana siadzieła spakojna, z toj samaj hodnaściu, jakuju zaŭsiody ŭ sabie niesła.
«Absalutna prostaja, zusim bieź mišury»
4 sakavika 2019 hoda sud vynies rašeńnie «pa spravie BiełTA» i pryznačyŭ Marynie štraf. U redakcyi ŭ toj dzień vyrašyli sustreć jaje z kvietkami.
— Pamiataju, jak my šukali ich, — raskazvaje byłaja kaleha Maryny Vieranika (imia źmienienaje dziela biaśpieki surazmoŭnicy). — U najbližejšych kramach byli mietrovyja ružy, navat pasypanyja bliskaŭkami, archidei, roznaja darahaja ekzotyka. Usio było nie toje. Reč zusim nie ŭ canie, chaciełasia niečaha niebanalnaha, patrebny byŭ bukiet, jaki b padyšoŭ mienavita Marynie. Što heta, my paniaćcia nie mieli, prosta badzialisia i šukali «nie viedaju što».
Abjeździli ŭžo paŭhorada — usiudy adno i toje ž. I tut u kvietkavaj kramie niedaloka ad Kamaroŭki bačym — supracoŭniki kramy raspakoŭvajuć šykoŭnyja śviežyja ciulpany vohniennaha koleru. «Tak, heta ž jany! Rudyja kvietki — rudoj Maryncy!» — zakryčała adna našaja žurnalistka. Potym my ciahnuli hety kvietkavy ahoń šeraj vulicaj da mašyny, i ŭsie ludzi abaročvalisia na, zdavałasia b, zvyčajnyja ciulpany ŭ prostaj papiery. Atrymałasia navat simvalična. Bo i našaja Maryna jak tyja kvietki — absalutna prostaja, zusim bieź mišury, ale takaja jarkaja, śvietłaja, zapaminalnaja…
«Mnohija dzivilisia, što jana staić razam z taboj pad płotam RUUS»
1 vieraśnia 2020 hoda ŭ Minsku padčas pracy siłaviki zatrymali šaściarych žurnalistaŭ, uklučajučy supracoŭnikaŭ Tut.by. Ich dastavili ŭ RUUS Kastryčnickaha rajona «dla pravierki dakumientaŭ». La ścien budynka tady sabrałasia niekalki dziasiatkaŭ čałaviek.
— My razam z Marynaj praviali noč la ścien RUUS, — uspaminaje byłaja žurnalistka Tut.by Alena Tałkačova. — Pieradavali tudy ježu, ciopłuju vopratku i razam ź joj abryvali telefony ŭsich pres-słužbaŭ — MUS, Łukašenki, jaho administracyi — i patrabavali vyzvalić kaleh.
Maryna była z nami tady. Była potym va ŭsich sudach, dzie davali «sutki» našym chłopcam i dziaŭčatam. A praź miesiac stajała da nočy pad hetym ža płotam, kali ja akazałasia ŭ tym samym RUUS, tolki ŭžo ŭnutry, u jakaści zatrymanaj.
Maryna vielmi pieražyvała za kožnaha svajho kalehu, adrazu pryjazdžała, kali niešta zdarałasia. Ni razu nie zastałasia ŭbaku. Mnie zdajecca, u takija momanty jaje navat trochi pryhniatała pasada hałoŭnaha redaktara. Mnohija ŭsprymali jaje jak vialikuju načalnicu, a potym dzivilisia, što jana voś tut, staić nočču razam z taboj pad płotam RUUS. U hetym — usia Maryna.
«Jana za kratami, a ja na voli»
18 traŭnia 2021‑ha ŭłady razhramili Tut.by: sajt zabłakavali, praviali pieratrus u redakcyi i damach supracoŭnikaŭ. Maryna i jašče 14 čałaviek stali fihurantami kryminalnaj spravy. U sakaviku 2023‑ha sud u Minsku ahučyŭ prysudy Marynie Zołatavaj i Ludmile Čekinaj: kožnaj pa 12 hadoŭ pazbaŭleńnia voli.
— Ja nie mahła prysutničać na sudzie. Usio, što zastavałasia, — čytać naviny ŭ dziaržSMI i prahna razhladać ich ža fatahrafii, — uspaminaje Hanna. — Dziaŭčaty ŭ kletcy. Vyhladajuć jany złamanymi? Vinavatymi? Nie — jaje i Miłu Čekinu asudzili za praŭdu. Ale jany abiedźvie ciapier u kałonii.
I mnie dahetul baluča ad taho, što Maryna znoŭ adkazvaje za ŭsich nas — niahledziačy na toje, što my, žurnalisty, prosta vykonvali svaju pracu. Pasadzili ich ułady — a soramna ŭsio adno mnie. Nie za siabie — za krainu i heta «pravasudździe». Za toje, jak hučali abvinavačańni: nibyta złačynstvam stała prosta žadańnie sumlenna pracavać.
«Čałaviek, jaki z uśmieškaj i vielizarnym ščyrym intaresam hladzić na śviet»
Ciapier Maryna znachodzicca ŭ žanočaj papraŭčaj kałonii № 4 u Homieli. Muž Maryny ŭ adkaz na prośbu pra fota dzielicca kadram z Paryža.
— Na hetym fotazdymku ŭsia Maryna — čałaviek, jaki z uśmieškaj i vielizarnym ščyrym intaresam hladzić na śviet. Navat kali zrok nie vielmi dobry. Navat kali hety zrok za apošnija čatyry z pałovaj hady zrabiŭsia našmat horšy. I navat kali vidać nie Manmartr ź Sienaj, a PK-4 dy trochi «Ałmi» dzieści pa-nad Sožam.
Kamientary