Культура33

У Магілёве задумалі дэкамунізаваць найстарэйшы сквер горада

Упраўленне архітэктуры Магілёўскага гарвыканкама вывучае грамадскае меркаванне наконт перайменавання сквера імя Герцэна ў Тэатральны. На адпаведнай старонцы на сайце выканкама можна прагаласаваць толькі за адзін з двух варыянтаў, стары ці новы. Цяперашняя прапанова ўладаў, відаць, звязаная з рэканструкцыяй сквера і прылеглай вуліцы Камсамольскай

Сквер імя Герцэна ў Магілёве. Фота: Яндэкс.Карты

Сквер закладзены ў 1829 годзе па загадзе магілёўскага губернатара Міхаіла Мураўёва на месцы былога Блізкага вала, які атачаў Стары горад і меў у гэтай частцы дзве брамы — Каралеўскую і Ветраную. У канцы XVIII — пачатку XIX стагоддзя вал ужо страціў абарончае значэнне і значна замінаў росту і развіццю горада. Сквер па імені заснавальніка называўся Мураўёўскім. Пасля на пасадзе віленскага генерал-губернатара Мураўёў праславіўся надзвычай жорсткім задушэннем вызвольнага паўстання 1863—1864 гадоў, за што атрымаў мянушку «Вешальнік».

Блізкі вал (злева) у канцы XVIII стагоддзя. Малюнак Мікалая Львова. Крыніца: Wikimedia Commons

У 1886—1888 гадах на адным канцы сквера, які па сутнасці быў бульварам, пабудавалі будынак гарадскога тэатра, які захаваўся дагэтуль. 

Пасля бальшавіцкага перавароту ў 1917 годзе імя Мураўёва з назвы сквера прыбралі, ён стаў называцца Дняпроўскім. А ўжо ў 1919 годзе скверу прысвоена імя рускага публіцыста-рэвалюцыянера сярэдзіны XIX стагоддзя Аляксандра Герцэна. Герцэн належаў да крайне левых палітыкаў свайго часу і крытыкаваў манархічны лад расійскай дзяржавы, выступаючы за сацыялістычныя пераўтварэнні, таму бальшавікі прымалі яго за свайго папярэдніка.

Сквер на пачатку XX стагоддзя. Крыніца: Wikimedia Commons

Пад гэтай назвай сквер праіснаваў больш за стагоддзе, хоць сярод магілёўцаў яна не вельмі вядомая: звычайна яго згадваюць у звязцы з тэатрам, за якім сквер размешчаны. Гарвыканкам, відаць, вырашыў замацаваць афіцыйна «народную» назву, мякка «дэкамунізаваўшы» гістарычны сквер.

Гэта не першая прапанова перайменаваць сквер. У 2018 годзе магілёўскія актывісты да 750-годдзя горада склалі петыцыю, у якой звярталі ўвагу на поўнае знішчэнне гарадской тапанімікі за савецкім часам і прапаноўвалі ўвесці ў абарот забытыя гістарычныя тапонімы, даўшы новыя назвы гарадскім скверам. У сваёй прапанове актывісты спасылаліся на пазітыўны досвед Мінска. Сквер Герцэна мусіў стаць Фарным скверам па гістарычнай назве вуліцы Болдзіна, на якую ён выходзіць, і каталіцкім касцёле, які размешчаны побач у дварах.

Магілёўскія гарадскія ўлады тады адмовілі па ўсіх прапановах аб змене савецкіх назваў, а новыя назвы для яшчэ безназоўных зялёных зон паклалі ў шуфляду. На гэты момант ніводная з прапанаваных назваў не была афіцыйна прысвоеная.

Фантан у скверы імя Герцэна да пачатку рэканструкцыі. На заднім фоне будынак драматычнага тэатра, у гонар якога плануюць перайменаваць сквер. Фота: Wikimedia Commons

Але ўжо ў 2019 годзе грамадзянская супольнасць нанесла ідэолагам удар у адказ. Ініцыятыва праўладных грамадскіх арганізацый нібыта «па шматлікіх просьбах ветэранаў» перайменаваць галоўны (і фактычна адзіны) парк «Падміколле» (гэта старадаўняя назва прадмесця, па назве знакамітага праваслаўнага манастыра) у гонар Перамогі, быў успрыняты гараджанамі ў штыкі.

У адной з самых масавых гарадскіх петыцый магілёўцы заявілі, што горад і так перанасычаны памяццю пра вайну і далейшае накручванне ваеннай тэматыкі можа вырадзіцца ў ідэалогію «победобесия» (што ўрэшце і адбылося). Гарадскія ўлады былі вымушаныя прызнаць, што ініцыятыву ў горадзе не падтрымлівае літаральна ніхто, і адступіліся.

Месца знішчанага фантана падчас рэканструкцыі сквера. Фота: Magilev.by

Цяпер жа ад прынцыповай пазіцыі не чапаць савецкія назвы, відаць, адышлі. Але прапанаваная назва, на нашу думку, няўдалая, бо назву Тэатральная ўжо носіць плошча перад тэатрам — ніякага сэнсу множыць падобныя безаблічныя найменні ў гістарычным цэнтры горада няма. У гэтым выпадку варта звярнуцца да раней прапанавай назвы Фарны сквер або ўвекавечыць памяць пра Блізкі вал, якому сквер абавязаны сваім з’яўленнем.

Каментары3

  • Бобров
    19.05.2023
    Бондарева, ваш выход
  • Кашмар
    19.05.2023
    Герцан гэта адзiн з нешматлiкiх публiцыстаў таго часу, хто адкрыта падтрымаў паўстанне Кастуся Калiноўскага i прыклаў усе намаганнi, каб расейскi iмператар i губернатар мураўеў (ага, той самы, якi заснаваў гэты сквер), якiя задушылi гэтае паўстанне, у вачах еўрапейскага грамадства выглядалi варварамi i тыранамi. Так што прама да саўка Герцана адносiць недарэчна, гэта больш значная фiгура.
  • CV
    20.05.2023
    Нармальнае такое змаганне ў Магілёве ішло, як я пагляджу. А мы яго чамусьці ватным і прарасійскім лічым. 

Пад Мінскам адбыўся магутны выбух на газавым трубаправодзе3

Пад Мінскам адбыўся магутны выбух на газавым трубаправодзе

Усе навіны →
Усе навіны

Беларуска абурылася коштам лісічак у 55 рублёў за кілаграм3

Сярэдні заробак «бруднымі» складае 911 даляраў4

Адначасова дзве аварыі пад Мінскам, пацярпелі некалькі чалавек. Людзі кажуць пра зачараваны ўчастак трасы

«Пакуль не чуў, каб беларусаў дэпартавалі». Амерыканскі адвакат пра міграцыйную палітыку ЗША пры Трампе2

Купалаўскі тэатр прапаноўвае новую паслугу: цяпер там можна пабрацца шлюбам13

Крутога айцішніка, які вярнуўся з Грузіі, асудзілі па чатырох палітычных артыкулах10

У Амурскай вобласці Расіі разбіўся самалёт з 49 чалавекамі на борце

Два малыя браты атрымалі моцныя апёкі пры распальванні лазні

Ходзіць легенда, што Озі Осбарн адкусіў галаву жывому кажану. А што ж адбылося насамрэч?2

больш чытаных навін
больш лайканых навін

Пад Мінскам адбыўся магутны выбух на газавым трубаправодзе3

Пад Мінскам адбыўся магутны выбух на газавым трубаправодзе

Галоўнае
Усе навіны →

Заўвага:

 

 

 

 

Закрыць Паведаміць