Недахоп работнікаў у Беларусі выклікаў нечаканы пабочны эфект

Пра сітуацыю на рынку працы разважае ў аглядзе акадэмічны дырэктар BEROC Леў Львоўскі.

У Беларусі цяпер адчуваецца недахоп працоўнай сілы — на сайце дзяржаўнай службы занятасці 170 тысяч вакансій (пра прычыны «Наша Ніва» падрабязней пісала тут). Гэта вымушае кампаніі падымаць заробкі, каб прыцягнуць работнікаў. Дастаткова высокі ўзровень заробкаў павялічвае выдаткі прадпрыемстваў. У нармальных умовах гэта прывяло б да росту інфляцыі, аднак у Беларусі гэтага не адбываецца з-за адміністрацыйнага кантролю цэн.

Але ёсць нечаканы пабочны эфект недахопу спецыялістаў — у дзяржсектары вырасла прадукцыйнасць працы. Раней там была празмерная занятасць, а цяпер працоўныя рэсурсы выкарыстоўваюцца больш рацыянальна.

У прыватным бізнэсе, дзе прадукцыйнасць працы традыцыйна вышэйшая, наадварот назіраецца яе зніжэнне. Гэта шмат у чым звязана з недахопам кваліфікаваных работнікаў. Ва ўмовах абмежаванага выбару сярод кандыдатаў, кампаніі вымушаныя наймаць менш дасведчаных спецыялістаў.

Павялічыць

Тым не менш кадравы голад можа быць нядрэнным узрушэннем, якое прывядзе да павышэння эфектыўнасці працы ў доўгатэрміновай перспектыве, лічыць Львоўскі. Часта, калі ў краінах не хапае кадраў, прадпрыемствы пачынаюць укараняць працазберагальныя тэхналогіі. Асабліва калі ў прадпрыемстваў ёсць грошы на новыя інвестыцыі.

Ці адбудзецца гэта ў Беларусі, будзе залежаць ад шматлікіх фактараў. Пакуль у нас аб'ём інвестыцый застаецца на параўнальна невысокім узроўні. Гэта можа быць звязана з тым, што прадпрыемствы не лічаць, што павышаны попыт працягнецца доўга.

Што рабіць?

У тэорыі — прыцягваць імігрантаў, вяртаць эмігрантаў, больш эфектыўна выкарыстоўваць наяўныя працоўныя рэсурсы і стымуляваць нараджальнасць (але эфект ад апошняга варыянту прыходзіць праз дзесяцігоддзі).

Але каб рэалізаваць такія меры, трэба змены не эканамічныя, а палітычныя. Бо кваліфікаваныя працоўныя мігранты могуць баяцца прыязджаць, а беларусы, якія з'ехалі за мяжу, хацелі б мець гарантыі бяспекі па вяртанні.

Што з мер тады даступна? Эканаміст лічыць, што цяпер недаацэньваюцца многія чалавечыя рэсурсы ўнутры Беларусі. Ёсць людзі, чыю працу можна было б выкарыстоўваць больш рацыянальна. Напрыклад, розныя дыскрымінаваныя групы. Гэта прадстаўнікі нацыянальных меншасцяў, жанчыны, людзі старэйшага ўзросту. Ёсць таксама дыскрымінацыя па палітычных матывах, па статусе інваліднасці.

Іншы крок, які бачыць Львоўскі, — скараціць працягласць аплатнага дэкрэтнага адпачынку (пры ўмове, што будзе неабходная інфраструктура для падтрымкі сем'яў, у тым ліку павелічэнне колькасці ясляў).

Яшчэ адна прапанова — падняць пенсійны ўзрост для жанчын, каб ён быў аднолькавым з мужчынскім.

«Хоць такія меры звычайна не карыстаюцца шырокай папулярнасцю, у доўгатэрміновай перспектыве іх рэалізацыя непазбежная», — разважае Леў Львоўскі.

Рашэнні могуць уключаць пераразмеркаванне работнікаў паміж дзяржаўным і прыватным сектарамі.

Мноства дзяржаўных прадпрыемстваў хранічна стратныя, але падтрымліваюцца за кошт крэдытаў і бюджэтных субсідый. Мэтазгодна было б работнікаў з менш прадукцыйных сектараў эканомікі перавесці ў больш эфектыўныя, дапамагчы ім з перакваліфікацыяй і адаптацыяй да новых умоў.

• 14
• 6
• 19
• 14
• 9
• 3
• 1
• 1